Çiftlik Köyün Tarihi Taş Evleri
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Çiftlikköy, Nevşehir’in merkez ilçesine bağlı Tatlarin Kasabası ile Tuzköy arasında yer alan tarımla geçinen Damat İbrahim Paşa döneminde Türkmen göçer aşiretlerinin yerleştirildiği köylerden birisidir. Çiftlik adının da verimli tarım arazilerinin olmasından geldiği sanılmaktadır. Komşu tarihi eskiye dayanan Kızılkaya köyü ile Çiftlik Köyü, köy odalarının taş işçilikleri dikkate değer özelliktedir.
Anadolu kültüründe taş işçiliğinin önemli bir yeri vardır. Kışın soğuktan korunmak yazın ise sıcaktan korunmak için taştan konut ve ortak kullanım alanları yapılması önemlidir. Anadolu Selçukluları tarafından yapılan hanlar, kervansarayların bu taş işçiliği sanatının en güzel örneğini verir. Aynı sanat tarzının Osmanlı döneminde de devam ettiği görülmektedir.
XIX. Yüzyıl Nevşehir evleri, yamaçlara ya kayaların oyulması suretiyle ya da kesme taştan inşa edilmişlerdir. Bölgenin tek mimari malzemesi olan taş, yörenin volkanik yapısından dolayı ocaktan çıktığında yumuşak olduğundan çok rahat işlenebilmekte ancak hava ile temas ettikten sonra sertleşerek çok dayanıklı bir yapı malzemesine dönüşmektedir. Son yıllarda yaygın hale gelen ve “Sarıtaş” denilen özel taştan yapılan evler depreme karşı da olağanüstü dayanaklı yapılar oluşturmaktadır.
Taş işçiliğimizin en güzel örneklerini; anıtsal taç kapılarda, şehir, saray duvarlarında, cami, medrese gibi yapıların avlu, ana kapılarında, sütun başlıkları, minare şerefeleri, mihrap , minber, çeşme, sebil, şadırvanlarda görmek mümkündür. Geometrik örgüler, geçmeler, bitkisel bezemeler, alçak - yüksek kabartma hayvan figürleri en çok rastlanan bezemelerdir.
Gülşehir ve Acıgöl ilçesi sınırlarında bulunan Kızılkaya ve Çiftlikköy taş evleri son yüzyılın en önemli sanatsal yapılarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. “Ekmeğini taştan kazanır” sözü ya da “taşı sıksa suyunu çıkarır” sözü boşuna söylenmemiştir.
Anadolu Selçuklu, Rum ve Ermeni taş ustalığı kültürünün harmanlanmasından oluştuğu anlaşılan köy odaları ve dış süslemeleri zamanının son derece güzel taş işçiliği örnekleri oluşturmaktadır.
Yaklaşık elli yıl öncesine kadar gerek Nevşehir ve gerekse çevre köylerinde taş işçiliği ve taş yontuculuğu ciddi gelir sağlayan bir meslek idi. Taş ustalarına yüksek yevmiye ücreti ödenirken ustaya bağlı çalışan amelelere daha az ücret ödenirdi.
Köyden kente göç furyası bu güzelim köy odalarını kaderleriyle baş başa bırakmakta ve bu taş işçiliğinin güzel örnekleri yıkılmaya yüz tutmaktadırlar.
Çiftlik Köyü de 1980 de başlayan köyden kente göçten nasibini almıştır. 2000 de 1019 kişinin yaşadığı köyde 2007 yılında 640 kişi,2010 yılında 626 kişi, 2015 yılında 522 kişi ve 2019 yılında 420 kişi yaşamaktadır.
Kızılkaya ve Çiftlikköy köy odaları 19.YY sonları ve 20.YY başları taş işçiliğinin en güzel örneklerinden oluşmaktadır. Yıkılmaya terk edilmiş olan bu köylerinin restore edilerek korunması gereklidir.
Verimli tarımsal arazilere sahip Çiftlik Köyünü de insanlarımız terk ederek şehirlere göçmüşlerdir. Oysa gün geçtikçe daha önemli hale gelmektedir.
Yararlanılan Kaynaklar:
-Çiftlikköy internet sitesi
-Doç. Dr. Mustafa Oflaz, 16 Yüzyıl Başlarında Ürgüb Kazası, 100.Yıl Üniversitesi SBE Dergisi, 2004/6
