TBMM Trafik Güvenliği Araştırma Komisyonu Raporu
Gazi Üniversitesi Trafik Planlaması ve Uygulaması Ana Bilim Dalı internet sitesinde; Trafik Mühendisi ve Ulaşım Plancısı Kimdir? başlıklı yazıda;
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde, TBMM Trafik Güvenliği Araştırma Komisyonu'nun bulgularına göre son 15 yılda trafik kazalarındaki ölü sayısı 100 binin üzerindedir. Bu kurulun ulaşım planlaması ve trafik mühendisliği üzerine düşüncelerini de aktarabilmek için kurulun “Trafik Güvenliği” raporuna bakalım:
Trafiği her yönüyle irdeleyen ve inceleyen raporlarda şu bilgilere yer verilmektedir:
“Ülkemizde trafiğin özel bilim alanı olduğu, üzerinde durulmamaktadır ve bunun eksikliği anlaşılmamaktadır. Bu vahim tablo, yüksek eğitim programları ve bu programları yürütecek akademisyenlerin azlığı ile katmerleşmektedir. Bunların farkında olmaksızın trafik güvenliği yıllardır bu alanda hiçbir üniversite eğitimi almamış ya da yetersiz programlardan mezun olmuş elemanlarla veya yıllarca bürokratik ve idari görevleri nedeniyle belirli bir süre trafikle ilgili uygulamalarda görev alan kişilerin yorum ve kararlarıyla sağlanmaya çalışılmaktadır.
Bu durumda trafik mühendisi, uzmanı istihdam talebi de ortaya çıkarmamakta ve yüksek öğrenimde eksikliklerde yok sayılmaktadır. Üniversitelerimizde, deprem, jeoloji, mühendislikleri gibi sayıları onu bulan programlar konu olmaktadır. Oysa her yıl on binlerce vatandaşın canını alan trafik disiplininde akademik kadro yok denecek kadar azdır. Sınırlı birkaç lisansüstü proje söz konusudur.”
Çözüm Önerileri
TÜBİTAK proje çalışmaları kapsamında yapılan araştırmadan bazı çözüm önerileri;
-Toplumsal Bilinçlenme
Trafik güvenliği konusunda sosyal bilinci oluşturmak için çözüm odaklı fikirler üretmek (çalıştay / anket / yarışma vb.) ve bunları toplumsal olarak paylaşmak gerekmektedir. Yönetim birimleri, eğitim kurumları, STK’lar, tüm kurum ve kuruluşlar; sanal ve yazılı medyalar, broşürler, tv. kanalları, radyo kanalları, dergiler, ilan panoları gibi bütün iletişim türleri ile trafik güvenliği konusunda uygun materyallerle topyekûn bilinçlenme çalışmaları yapılmalıdır.
-Karayolu Mühendisliği
Günümüzde taşıt sayısındaki artış, hız ve yük taşıtları ağırlıkların daha da artması, karayolu standartları ile yapım tekniklerine önemli değişiklikler getirmiştir. Özellikle kent içi trafik tıkanıklıklarına ve trafik kazalarına karşı çözüm arayışları, karayolu mühendisliğinin önemini bir kat daha artırmıştır. Ultra mühendislik bilgisi, becerisi ve ihtisası gerektiren köprüler, tüneller, viyadükler, sualtı yolları, akıllı karayolu sistemleri trafik güvenliği açısından, karayolu mühendisliğinin başlı başına bir uzmanlık alanı olduğunu göstermektedir. Lisans programları ile eğitim imkânı sunulmalıdır.
-Trafik Mühendisliği
Trafik mühendisliği, karayollarının/ kavşakların/ akıllı ulaşım sistemlerinin, kapasite hesaplarını
/ işletme standartlarını / işaret ve sinyalizasyonlarını, plan / proje / değerlendirme yapabilecek düzeyde donanımlı bir mühendislik dalıdır. Trafikte gerekli önlemlerin alınmasından ve uygulamasından sorumludur. 20. asrın son çeyreğinden itibaren önemi hızla artmıştır. Lisans programları ile eğitim imkânı sunulmalıdır.
-Asansörlü Otopark
Kent içi otopark problemi ile, taşıt hareketlerine ayrılmış şeritli yollar, otopark haline gelerek; bağlantı, erişim ve hareket fonksiyonlarını icra edemeyen bir sistem haline dönüşmektedir. Sonuçta da gerekli akışın sağlanamadığı bir ulaşım ağında, önlenemez tıkanıklıklar meydana gelmektedir. Kentlerdeki aktivitelerin yoğun olduğu merkezi bölgelerde genellikle arsa problemi vardır. Hareketliliğin yüksek olduğu bu gibi yerlerin trafik problemlerini çözmek için, otoparklar ise kaçınılmaz tesislerdir. Bu durumda küçük arsalara bile yer altı veya yer üstü çok katlı otomatik otopark yapmak bir çözüm olarak ortaya çıkmaktadır.
-Akıllı Ulaşım Sistemleri
Trafik kazaları, trafik yönetimi ve denetimi için etkili, kapsamlı “akıllı ulaşım sistemi (AUS)” uygulamalarına ihtiyaç olduğunu göstermiş; gelişmiş ülkeler de bu sistemi hizmete sunmuştur. AUS; tüm ulaşım paydaşlarını (insan / araç / altyapı) kapsayan, güvenli, etkin, verimli, çevreci, sürdürülebilir, entegre, insan odaklı ulaşım ağının, bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak gerçekleştirildiği inovatif bir sistemdir. Türkiye’de AUS; 9. Kalkınma Planı (UDHB Stratejisi 2009- 2013) başta olmak üzere Trafik Güvenliği Eylem Planı, Kentsel Gelişme Stratejisi Eylem Planı gibi çok sayıda belgede yer almıştır. Planda; öncelik karayollarında olmak üzere ulaştırmanın tüm modlarında trafik güvenliğinin artırılmasına, verimli kullanımının sağlanmasına, bilgi ve iletişim teknolojilerinden en üst düzeyde yararlanılmasına önem ve öncelik verilmesi öngörülmüştür. Türkiye 2023 Vizyonu; tüm ulaşım hizmetlerinin bilgi ve iletişim teknolojileriyle yönetildiği ve yönlendirildiği, kendi içinde ve dünya ile entegre bir Türkiye olarak belirlenmiştir. Önemli kavşaklarda ve yollarda bu sistem hizmet sunmalıdır.
-Bisikletle Ulaşım
Çevre kirliliğinin ve park sorununun had safhaya çıktığı şehirlerde, bisiklet kullanımı bu soruna alternatif ve önemli bir çözüm olarak görülmektedir. Bisikletler, ebeveynlerin çocuklarını beraberinde alabildiği, birden fazla insanın birlikte kullanabildiği, yük taşınabilen, üç tekerlekli veya sadece spor yapmaya yönelik modellerde imal edilmektedir. Hava / görüntü / gürültü kirliliği, araç / yakıt pahalılığı, trafik ve park sorunları vb. sebeplerden dolayı bisiklet ve benzeri motorize olmayan alternatif taşıtların kullanılmasına imkân sağlayan ergonomik yol ağı bulunmalıdır.
-Ring Çevre Yolu
Ring çevre yolu; taşıt trafiğini rahatlatmak amacıyla kenti çevreleyen, yerleşim yerlerinin dışından geçen ve şehirlerarası karayoluna bağlanan ana yoldur. Bu yollar; trafik tıkanıklığını önlemeye, transit geçişin hızlanmasına, yakıt tasarrufu sağlamasına, kent içi trafik akışının en kısa güzergâhtan transit yola bağlamasına, hava ve gürültü kirliliğinin azaltılmasına katkı sağlar. Çevre yoluna sahip olunduğunda transit geçişlerde, otomobiller / tonajlı taşıtlar kent merkezine girme ihtiyacı duymadan yollarına devam edebileceklerdir. Şehir içerisinden ise en kısa bağlantı yolu ile ring yola çıkılabilecektir. Kent merkezi ile sınırı bulunan ilçelerin ayrımlarına yapılacak fonksiyonel kavşaklarla ekspres / transit geçişler sağlanabilecektir.
Kaynak: M. TUNCEL, Nevşehir’de Trafik Güvenliği, Simtel Ofset Matbaacılık, Nevşehir- 2017
