Aykut Güzel isimli Nevşehirli hayvansever bir genç okurumuz Nevşehir'in Gülşehir ilçesinde bir otel bahçesinde gördüğü Kelebeğin güzelliğine hayran kaldı ama cansız kelebek beni çok üzdü'  dedi.

Hayvansever vatandaşımız, Bulduğumda 
ölmüş kanatlar açık yatıyordu sanki resim gibiydi. Bu güzelliği görüp hayran kalmamak mümkün değil. Doğayı ve bu güzellikleri korumak için elimizden geleni yapmamız lazım. Ama onları cansız görmek, beni yine de çok üzdü dedi.

Kapadokya'da kaç tür kelebek vardır?

Kapadokya’nın merkezi olan Nevşehir ili ve çevresinin yeşil, sulak alanlarında yaşayan değişik hayvan türlerinin yanısıra, çorak ve kurak alanlarda yaşayan ve bulundukları ortamda kendilerini çok iyi gizledikleri için varlıklarını pek göstermeyen hayvanlarda bulunmaktadır.

Örneğin, tüf  kayaları arasında yaşayan, yöre halkının “kaya kertişi” adını verdiği Avrupa’nın ikinci büyük kertenkelesi Agama Stellio ve bir gece hayvanı olarak tanınan, aslında çöllerde yaşayan Arap Tavşanı bu bölgeye özgü hayvanlar arasında yer almaktadır.


Barındırdığı böcek ve kelebek türleri bakımından Nevşehir Anadolu’nun en zengin yörelerinden biridir.

Araştırmalara göre, Nevşehir kırsalında 100 civarında gündüz kelebeği türü yaşamaktadır. Bölgenin doğasına özgü, dünyada sadece Nevşehir’in kırsal alanında ve Kapadokya Bölgesinde yaşayan “Zygaena Kapadokia” adlı kelebek türü, kelebek kolleksiyoncuları arasında aranılan türlerden biri olarak bilinmektedir.



Bahar geldiğinde kırlara çıkıp tabiatı temaşa ederken, rengarenk çiçeklerin birinden kalkıp diğerine konan kelebeklerdeki zerafet, renk cümbüşü ve mükemmel uçuş tekniği karşısında insanın bu harika sanat eserinin Sanatkârı'nı düşünmemesi hiç mümkün müdür?


Kelebek kanatlarındaki sırlar 

Yaklaşık olarak 150.000 kadar türü olduğu tahmin edilen ve güzelliklerinden dolayı birçok meraklısının koleksiyon yapmak için topladığı böcekler âleminin bu alımlı yaratıklarının üzerinde sergilenen ince sanatlar ressamlara, uçuş mühendislerine, termostat imalâtçılarına, haberleşme uzmanlarına, kamuflaj üstadlarına ve insanın meşgul olduğu daha birçok sanatlarda çalışanlara hem ilham kaynağı olmuş, hem de onların hayret ve takdirlerini toplayarak Yaratıcı'ya karşı imanlarını artırmıştır.

Üzerinde bu kadar ince ve hassas sanatları gösteren kelebeğin en dikkat çekici yönü kanatlarıdır.

Kelebeğin kanatlarını süsleyen göz alıcı desenler, kanadın alt ve üst yüzünde birbirinden farklıdır. Basit gibi görülen bu desen farklılığının aslında hayvan için hayatî önemi vardır. Kelebek bir yere konduğunda kanatlarını, dik duran bir kitap gibi kapatarak birbirleriyle çakıştırır ve böylece sadece kanatların alt yüzleri gözükür. Fotoğraflarda da görüleceği gibi alt taraftaki şekil ve desenler üsttekilere nazaran çok daha kompleks (karmaşık) dir. Buradaki noktalar ve dalgalı çizgiler, kanatların belirgin şeklini gözlerden gizleyen bir kamuflaj elbisesi desenini meydana getirerek, komandoların arazide gizlenmesi gibi kelebeği de çalılar üzerinde dinlenirken kuşlardan gizlemektedir

Ancak bunun da istisnaları vardır; meselâ 1 nolu resimde görülen kelebek dinlenirken kanatlarını kapatmaz; fakat bu türün kanatlarının üzerindeki görüntü ters olduğu için hiç de kelebek gibi gözükmez. 

Peki, herşeye rağmen bir kuş tarafından farkedilen ve saldırıya uğrayan kelebek için hiçbir kurtuluş çaresi yok mudur?

Araştırmaların gösterdiğine göre kanatların renk ve desen özellikleri son anda yine kelebeğin imdadına yetiştirilecek tarzda çizilmiş. Kelebek saldırıya uğradığı anda hemen kanat çırpmaya başlar. Kanadın bir alt yüzü, bir üst yüzü peş peşe kuşun gözünün önünden geçince, İki taraftaki farklı renk ve çizgiler birden bire kuşun beyninde bir idrak yanılması ve dolayısıyla bir şaşkınlık meydana getirmekte ve bu fırsattan istifade eden kelebek hemen yeni bir yere saklanabilmektedir 

Fotoğraflarda gördüğümüz diğer kelebeklerde ise kamuflaj elbisesinin bulunmadığı gibi aksine çok göz alıcı renklerle bezenmiş olmaları, onların zehirli olduklarını bildirmek içindir. Böylece kuşların dikkatini çekmekte "ben zehirliyim, sakın dokunmaya kalkma!" diyerek kendisine yapılacak saldırıyı baştan ikaz ederek engellemektedir. 

Foto : Şevket Kılıkbiçen

KAYNAK: Milius, B, Susan; "The Ups And Downs Of Butterfly Wings", International Wildlife, Vol. 23. No. 3, May-June 1993. ss. 36-38