Nevşehir dil ve yöresel ağızları zengin mozaik içinde yerini alıyor. Örneklemeler: Nördün gözünün yağını yidiğim... Keyifle okuyacağınızı düşünüyoruz...

Nevşehirce Kelime ve Deyimler:

Nirelisin diye sorma hacı Nevşehirliyiz, Nördün gözünün yağını yidiglerim...

Ulan gadasini aldigim norüyon len ...!

Bir şehir ol,mesela NEVŞEHİR gibi ... de ki : GADANI ALIRIM 


Bak www.fibhaber.com da Nevşehirce bir şey söyloom size Adamı cinnendirmeden carı gelin :)
        NEVŞEHİRCE
NEVŞEHİR HAKKINDA HERŞEY BURADA

www.fibhaber.com Gururla Sunar...

 ABA : Anne

ABARİ : Hayret ifade eden bir ünlem

ABOVV-ABU : Hayret ifade eden bir ünlem

ACER : Yeni, Taze

ACIŞMAK : Acımak, Yanmak,

AĞANMAK : (Tuvallanmak)At ve Eşeğin yerde yuvarlanması,

AĞDIRMAK : Aktarmak, Çevirmek, Döndürmek

AĞ PAKLA : Kuru fasulye

AHIR SEKİSİ : Yarısı hayvan barınağı yarısı ikamet yeri olan, kışın hayvanların vücut ısılarından yararlanılarak ısınma sorunu çözülen büyükçe oda

AHRAZ :Kulağı duymayan.

AKIDAK: Küçük abdest.

ALAF GİBİ : Ateş gibi yakıcı anlamında.

ALENGİLLİ : Tutarsız, dengesiz

ALICININ DİBİ : Serzeniş için söylenir.

ALİMİYON : Aliminyum.

ALT DONU : Külot,

AMEL : İshal,

ANAHDIR : Anahtar.

ANNAC :Yamaç,Karşısı.

ARAVANTI : Boşgezen

ASİDE : Bir çeşit unlu tatlı

ASUVATA : Alış-veriş

AŞKARSIZ:Yüzsüz, yırtık

AVARA : Boş gezen, AVRAT : Kadın, Bayan AVRATASAN : Kılıbık,

AVURT : Yüz, Yanak

AYYAR : Tembel, iş tutmayan

AYAK YOLU : Tuvalet, Hela )

 

BABAĞLINI ÇEKMEK: Vebalini Çekmek.

BARİİİ : Hayret anlamında bir ünlem

BASDA : Seyyar satıcı sergisi

BASDIRIK : Avlu kapılarının emniyet mandalı

BAŞANGI : Yaramaz çocuk,

BESBELLİ : Apaçık

BİBİ : Hala

BIT BIT : Geveze

BİDENE : Bir tane, tek

BİCİK : Buzağıya verilen ad

Bİ-GOŞAM : İki el dolusu, avuç

BİĞİL/BÎİL : Bu Yıl.

BİLİK : Civcivlikten çıkmış genç tavuk,

BİLLENMEK : Bir örtüyü başının üzerine almak, örtünmek

BILDIR : Geçen sene

BODUÇ :Testinin küçüğü, toprak su kabı

BOYDAK : Tek başına, yalnız başına

BÖĞÜR : Vücudun yan tarafı,Böbrek kısmı (böğrüm ağrıyo).

BULAMAÇ : Un ve pekmezden yapılan tatlı.

BUOĞARSAMAK : İneğin çiftleşmeye hazır olma durumu

BUNDAN KELLİ : Bundan sonra

BÜNGÜLDEMEK : Kaynamak

BÜZÜDÜK : Somurtkan

 

CABILDAK : Yalınayak,

CAMIZ : Manda ve öküz hayvanı için denir,

CARI : Çabuk hızlı iş yapan,

CARILDAK : Geveze,

CAVLAH : Pek fakir, çıplak,veya (Kel kafa)

CEREK : Ceviz indirme sopası,

CICIK : Süs , (Barii peg iyiymi? cıcıklı.Tevatir!)

CIDIRINA BASMAK : Damarına basmak, sinirlendirme,

CIFIT : Güvenilmez, tutarsız,

CIĞIRTMAÇ : Yufka ekmeği tereyağ ile kızartarak yapılan yemek türü,

CINCIK : Cam eşya için söylenir.

CINGIL : Küçük üzüm salkımı,

CIŞIŞLAMA : Kaynama,

CIRINDIRLIK : Etin en üst kısmındaki köpüklü kısmı,

CİCİM : Güzelim anlamında bir hitap,

CİMCİKLEMEK : Çimdiklemek,

CİNARABASI : Bisiklet,

CİNATINA BİNDİRME : Sinirlendirme, kızdırma,

CİNGİL :Tek kulplu helkeye benzer kap.

CİP, CÖP : Cep,

CULLUK : Hindi,

CUŞUP GİTMEK : Uyuklamak,

CORUTMAK : Küsüp gitmek,

CAVCAV : Çok ve gereksiz konu?an, geveze

CÜCÜK : (Kuru soğan içi) Küçük,veya Civciv,

 

ÇAPIT,ÇAPUT : Bez parçası,

ÇAĞIRŞAK : Eskimiş, yıpranmış,

ÇAVMAK : Güneşin bir an için bir yere vurup yansıması,veya çok hızlı gitmek.

ÇAŞ : Banyodan su boşaltma deliği,

ÇEBİŞ: Oğlaktan büyük olan keçi yavrusu,

ÇEMKİRMEK : (Köpek sesi) gibi Karşılık vermek,

ÇEDİK : Çocuk ayakkabısı ,

ÇIDIRGI : Yakmak üzere toplanmış ot çöp,

ÇIĞIRMAK : Söylemek, Bağırmak,(bi türkü çığır)

ÇİMMEK : Yıkanmak, Yüzmek, ÇİNEAR : İri gözlü kalbur,

ÇİTLEK : Kabuklu kuruyemiş, ÇOLPA : Elinden iş gelmeyen, Beceriksiz,

ÇONTAR :Parmağı eğri olan. ÇÖLMEK : (Çömlek)Tandırda yemek pişirmeye yarayan toprak kap.

ÇÖMÇE : Kepçe, yemek kepçesi,

ÇÖMMEK :Çömelmek.

ÇÖRÜŞÜK : Buruşuk,

ÇÖTLEN/ÇÖRTLEN: Dam Yağmur oluğu.

ÇUL : Minder veya eski giysi yada örtü,

 

DAKLAŞMAK/DAHLAŞMAK : Takılmak,Şakalaşmak.

DALINA BİNMEK : Bir kimseye bir şey yaptırmak için onu sürekli sıkıştırmak,

DAYANGIN : Dayanıklı, Sağlam,

DAYLININ DİBİ : Daha ne istiyorsun yeter artık

DELİCE : Atmaca kuşu,

DEPİK ATMAK :Tekme atmak,

DEPLEK : Darbuka,Dümbelek.

DESTİ : Topraktan yapılma ağzı dar kulplu su kabı,

DEVLAMER/GEVRAMEL : Ayçiçeği, Günebakan,Ayçekirdeği.

DE-Mİ : Değil mi?

DIMITMAK : Uyutmak, Bayıltmak

DİKOLTA : Gecelik, (Bayan geceliği),

DİRMİT : Fitne fesat işler yapan için söylenir,

DİNELMEK : Ayakta durmak,

DİNİZ/DİNGİN: Sakin,Durgun.

DİNK :Bulgur yaparken buğdayı ezmeye yarayan büyük yuvarlak taş.

DİMİ: Şalvar (Daha çok Nevşehir'de kullanılıyor.)

DİLMEÇLİ : İşlemeli yerel bayan giysisi,

DİRGEN : Metal üç/dört parmağı olan ağaç saplı hububat tarımında kullanılan tarım aracı

DİREŞMEK : İnat Etmek,

DİRELMEK :Canlanmak,Ayağa kalkmak.

DİŞİRMEK : Toplamak,Dilenmek.

DİVİNMEK : Kıpırdanmak, hareketlenmek

DİYDAA : İşte orada,

DİĞNEK /DİYNEK: Sopa, Değnek;

DİMDİREK osdoğru.

DIMIK : Köşe

DIMIŞGI : Düzgün, onat,

DIRIL : İnce pamuklu kumaş,

DIRLANMA : Lüzumsuz konuşma, sus konuşma!

DIDIĞININ DIDIĞI : Akrabanın uzağına denir.(Dış kapının tokmağı)

DİZIHMAK : Dizlerinin üzerine çökmek.

DİZLİK :Kadınların bişey toplarlarken bellerine bağladıkları bez önlük.

DOLAZ : Haşlanmış patates ile pekmez veya Yağ un şeker karışımı bir tatlı yiyecek.

DORUTMAK : Yeni gelinlerin somurtması gibi durmak, suskunluk,

DÖLEK : Düz engebesiz arazi için kullanılan söz.(Aynı zamanda uslu dur anlamında Dölek dur! denir.)

DÖŞ : Göğüs,

DULDA : Rüzgar almayan korunaklı yer,

DÜTLEMEK : Batırmak,

DÜÜĞ : İnce bulgur,

DÜŞEMİYE : Rasgele, Tahmini,

 

EFİLDEMEK : Çırpınmak,

EFDİKLENMEK : Can sıkıntısından oyalanmak, bişeyle uğraşmak,

EĞDİ : Sebze ve otların diplerini çapalamaya yarayan ağaç saplı kısa küçük çapa, EKECİK : Güveç,

EKSİKLİ : Kadın,

ELDESTİ : Küçük su testisi,

ELEVCİK : Bağda yada arazide bulunan kulube,

ELHAMDÜRÜLLAH :Elhamdülillah.

ELEVAY : Elinden iş gelmez.

ELLAAM : Herhalde, Sanırım,

ELCEK : Eldiven, Tırpanın el ile tutulan yeri,

ELÖPEN : Kertenkele (Mar-Marile).

ENGÜRÜ : Topraktan yapılma güveç tenceresi,

ENNUR : Üzüm kütüğü üzerindeki fazla görülen filizlere, sürgünlere verilen ad,

ENKEBİT :Arabça'da Ankebut,Örümcek.(Karabasan).

ERTİŞMEK : Şakalaşmak,takılmak,el şakası yapmak,

ESAHTAN : Doğru, sahiden

ESBAB : Kıyafet

EŞİĞ : Tandır ateşini karıştırmaya yarayan demir alet, demir çubuk,

EYALİM : Arkadaşım, aşık olunan hanım. EYOV : Kadının erkeğine seslenişi, bir çağrı ünlemi

 

FANILAMAK : İnlemek,

FERFENE : Bir eğlence türü,

FİLKE : Musluk,

FİLKETE : Toka, saç tokası,

FİNGİMEK : Gülmek,

FİRİK : İkinci hanım,kuma,gelin

FIRTIK : Kullanıp küçülen sabun parçası

FIŞKI : Gübre olmaya uygun kısmen sıvı hayvansal atık. Kızma ünlemi için kız çocuklarınada denilir,

FOS/FIS : İçi boş ceviz vs. için söylenir.

FOSALMAK : Sönmek,(Fısalmak)Havası inmek.

 

GAÇILIN : Çekilin, Uzaklaşın,

GADA : Dert, Tasa,

GADAŞIM : Kardeşim, arkadaşım,

GALE : Düğünün, son gününe rastlayan cuma günleri kadınların def çalıp oynayarak eğlenmeleri adeti. (Gale de Gayalar adlı oyunu oynarmış eskiden büyüklerimiz.)Avanos ve civar köylerinde Gelin (saç Kâkül) kesme eğlence günü.

GAMGA : Balta ile kırılan odunun artıkları, (Gamgaynan gaşınıyoh diye de bir tabir vardır.fakirliği yokluğu anlatan bir tabir.)

GANCIK :Eşek ve Köpek Dişisi.

GARDAHLI : Pürüzlü, (Genellikle halı yere serilip de düzgün olmadığında kullanılan bir tabir.)

GATIR : Odundan yapılmış çocuk oyun Topaçı.

GAVATA : Su tası,

GAVSALAM DARALDI : Daral geldi - içim daraldı.

GAYIL : Razı, (gayıl olmak - razı olmak)

GAYIRMA : Koruma, Kollama,

GEÇİM EHLİ : Kılıbık,

GEL BOONKÜĞÜN : Haftaya bugün,

GEPİRTİ : Gürültü

GEVMEK : Çiğnemek,

GIII : Kadın yada kıza seslenme ünlemi ( bi bahale gııı)Avanos yöresinde Ga şeklinde telaffuz edilir.

GICIR : Hiç kullanılmamış, yeni,

GILAMADA : Kuru üzüm çubuğu.

GIRÇMAK : Biçmek,

GISSIH : Kasık, GITIR : Yalan, (Gıtır atma! diye söylenir.)

GIVRIŞMAK :Kırışmak.

GIYALA : Arala. (gapıyı gıyala )

GIYPITMAK : Çalmak,Aşırmak.

GİDİ : Kişiliksiz,

GİDİŞMEK : Kaşınmak,

GİŞİLİK : Özel gün giysisi,

GÖĞ PAKLA : Yeşil fasulye,

GÖNÜRSÜ KOKMAK : 'N' harfi genizden okunmak suretiyle : Yanmış bez parçasının kokusu için kullanılır.

GÖRESİ GELMEK : Özlemek,

GÖYÜRMEK : Salıvermek, bırakmak,

GOFALMAK : Övünmek

GOŞŞAK : Yumuşak,

GOP: Koş,

GURK : Yumurta üzerinde yatan tavuğa verilen isim,

GORA : Kapı mandalı veya mekanizması.

GUCÜK : Şubat ayı.

GUŞANE : Büyük tencere,

GUŞLUK : Sabahın erken saatleri, tan vakti,

GUYRÖLÜ :Akrep.

GÜDÜK : Boydan kısa,

GÜCÜN : Zor bela,Zorlukla.

GÜNDÜZLEME : Fırlama anlamında kızma ünlemi,

GÜNÜLEMEK : Kıskanmak,

GÜVAÂ : Damat.

GÜVENCİR: Güvercin.

 

HAFT : Su yalağı,

HALBERİ : Bir türlü,

HALDIR-HULDUR : Gelişigüzel giyinme- Çok bol elbise,

HAMBAL : Hamal.

HAMIRCI : Boş boğaz,boğazına düşkünlere denir,

HAMIRSIZ : Mayalandırılmamış hamurdan yapılan bir tür ekmek,

HAMEŞ :İşe yaramaz, bi şey bilmeyen,

HARAL : Saman taşınmak için yapılan çok uzun ve geniş çuval.

HARDALAŞMAK : Boğuşmak,

HAVŞ : Yorulmak.

HAZAAR/HEZAAR :Herhalde,Hali hazırda,Öyle ya anlamında bir ünlem.

HECİRGET : Tandır ağzına üzerine konulan çapraz demir.

HELİK : Küçük taş parçası

HELKE : Bakırdan yapılmış kulplu ve kapaklı özellikle yoğurt tutturmada kullanılan kap.

HERENİ : Bakır kazanın küçüğü,

HERİF :Adam,Erkek

HEZEN : Tavan örtmesi için kullanılan ağaçlar-tomruğun incesi,

HINAZA : İçten pazarlıklı,

HOMUHMA: Küsen kişiler için söylenir,

HOMGUMA, HANGIRDAMA: Yersiz gülme

HOMAHA/HOMA Om Kemiği) Etli kemik parçası,

HONT : Kalça . Hontu çıkmak(Kalçası çıkmak).

HORANTA : Aile efradı,

HOTLAMAK : Atlamak

HÖBÜLÜK: Ortalıkda duran şeyler için kullanılıyor.( Mesela ortada sap gibi kalan bir direk için.)

HÖMERMEK : Dikleşmek,

 

IBRIH : İbrikli topraktan yapılmış su kabı,

ICCAH : Sıcak,

ICIH : Az, biraz,

İDİŞMEK : Karşılıklı çekişmek,

İKİNDİNLEDİYİN : İkindi vakti.

IGŞAMAK : Sallamak,

ILINGAÇ : Salıncak

INGILDAMAK : Hareket etmek,

ISDANBIL : İstanbul.

İLİKLEMEK : Düğmelemek,

İLİŞKİR : Sucuk,

İLENGER : Yayvan bakır yemek kabı,

İLELEMEAĞŞI/İLÂĞŞI :Ele güne karşı, Elaleme karşı.

İLÂĞAN : Leğen,

İLAHNE : Lahana,

İLİF : Lif ( duş lifi)

İLLİK : Sahura kalkmak,

İNEZ : "n" genizden okunmak kaydı ile uyuşuk manasına,

İPİİ : Epey,

İRİŞMİYESİCE : Türemeyesice,Büyümeden öl anlamında.beddua.

İPDA : Öncelikle,

İSBORTU : İspirto.

İSLİMCİ : Haylaz, serseri,

İŞGİL : Sucuk,

İŞŞİK : Eşik,Merdiven basamağı.

İTÂA : Yufka yapımı için hamuru çiğnemekte kullanılan koton kilim.

İTİ PEYNİR : Küflenmeye yüz tutmuş eski peynir.

İVEZ :Sivrisinek.

 

KABALA : Bir işi kaba taslak fiyat biçmek ve yapmak,

KALIÇ : Orağın küçüğü, ekin biçmede kullanılır.

KANARA : İşe yaramaz, çok yiyen ihtiyar kadın (Dişi At)

KAYFALTI: Kahvaltı.

KEF : Köpük,tortu,

KÛFERE : Bal mumu,Petek.

KUNDELİK /GÜNDELİK : Günlük giysi

KEFERE : Katı burun Pisliği.

KELER: Kiler

KELİ / KİLİ : İki bağ yada tarlayı ayıran sınır.

KEMÇİK : Yüzü çok zayıf olana denir.

KERTİKLİ : Kenarları girintili çıkıntılı bakır sahan, tabak,veya zikzaklı bir cisim.

KEPENEK : Eski dükkanlarda kapamayı sağlayan tahta ya da saç kapaklar,

KEPİR : Çorak toprak,

ERÇ ETMEK : Nispet etmek,

KELPEDEN : Kerpeden.

KELEBEK : Kepenek.

KERPİÇ : Kurumuş, inek ve öküz dışkısıdır. Kerpiç'i duvara atılarak kurutulan daha sonra tandırda yakılan yakacak.

KESGİÇ : Tandırda pişirilen peksimet türü ekmek,

KEŞŞİK : Yardımlaşma. İmece manasına gelir,

KIRI : Eşek sıpasına verilen ad.

KIRIK : Yasak ilişki yaşayan kadının sevgilisi

KIRIŞIP OTURMAK : Kendini beğenmek.

KIRMIZI: Domates.

KIYALAMAK : Aralamak,

KIVIŞLAMAK : Yerinden oynamak,

KIVIŞLATMAK / KIVIŞDADMAK : Yerinden oynatmak.

KİLE : Arpa ve buğday ölçeğidir mesela bir kile arpa iki (urup)'a eşittir yani 36 kilo eder,

KİPRİ : Kirpi.

KİRBİT : Kiprit.

KİRİZMA ALMAK : Bağ yada tarlayı derin kazarak alt-üst etme işi.

KOLLÜK : (Harap) Bakımsız bağ,bahçe,

KOSSÜ : Köstebek,

KÖFDÜR : Pekmez ve un karışımı sazdan örülmüş hasır üstünde kurutularak kışın özellikle yatsılık olarak yenen tatlı.

KÜNDE : Hergün,

KÛLLE : Tandırın hava deliği,

KÜLLÜK : Çöplük,

KÜRTÜK : Kar yığını

KÜPECİK : Çömlek ile küp arası büyüklükte küplere verilen ad.

KÜSSÜK / KOSSÜK : Avlu kapılarının emniyeti için kullanılan kalın ağaç dayatma.!

KÜZÜRÜK : Eritilmiş kuyruk yağından geriye kalan,

 

LAPÇIN : Lastik ayakkabı içine giyilen bir tür mest

LIHLIHA : Kulpsuz topraktan yapılan sürahi, su kabı

 

MALAMAT ETMEK : Rezil etmek.

MASİMİYO : Önemsemiyo,

MAŞRAFA : Bakırdan yapılan evlerde ve çeşmelerde su içmek için kullanılan su kabı,(Maşrapa).

MATAH : Kıymetli, değerli,

MAYA : Merkebin dişisine verilen ad.

MAYASIR : Basur, Hemoroid,

MELEFE : Yorgan içi,

MELHAM : Krem,

MENEVŞE : Menekşe,Çiçek.

METAMELİ : Aksi kişi,

METEL : Masal,

METLEMEK : Atlamak,

MIĞRIBA : Ufak boylu uyanık fetbaz,

MILÇIMAK : (Mılçımış) Tadı ve rengi bozulmuş meyve veya yiyecek.

MIŞIRIKLI : Dolanmaçlı,Anlaşılmaz bir şekilde konuşmak.

MIH : Başlıklı küçük Çivi,

MIRIH : Sulu-cıvık çamur

MİYİRSEK : Çok sevgi gösteren,

MÖHKEM : İhatalı, sağlam

MÖTÜRÜKLÜ : Hastalıklı,

MÜSTAMEL : Az kullanılmış.

MÜZÜMSÜZ: Lüzumsuz. Ne konuştuğunu bilmez

 

NAADAR : Ne kadar

NAAHIT : Ne vakit

NALBEKİ : Bakır yumurta tabağı,

NALİK : (Nalın) Tahtadan terlik.Takunya,

NAVRAKSIZ : Suratsız,

NEDEK : Ne yapalım.

NİRDEYDİN : Nerdeydin.

NOORÜYON : Ne yapıyorsun? Ne (iş) görüyorsun ? Hal hatır sormak için kullanılır.

 

OLÇUM : Çok bilmiş,

ONMAK : Hayrını görmek,

OMURCA : Üzüm kütüğü,

OSBAR : Tandırda yemek pişirmek için kullanılan toprak kap

OSSURGAN BÖCÜĞÜ : Kara fatma

 

ÖFELEMEK : Ovalamak,

ÖFTEKAR : Derman,

ÖNDÜÇ : Ödünç, Emanet

ÖRÜZGAR / ÖLÜZGAR : Rüzgar,

ÖTEBERİ : Ivır zıvır eşyalar,

ÖTOĞON : (Öteki Gün) Geçen gün.

 

PAHIR : Bakır.

PAKLA / PAHLA : Fasulye,

PAMBIH : Pamuk.

PALAN : Semer.

PATE: Patates.

PELVER : Pekmez ile kaynatılarak yapılan ayva marmelatı (Buna pöörente de denir.)

PEŞKİR : El dokuması havlu,

PIÇAK/BIÇAH : Bıçak.

PISIK : Kedi,kedi yavrusu,

PIRTMAK : Kurtulmak,

İNDİR: Peynir.

PİRİŞ PİLAVU : Pirinç Pilavı.

PÖÇ : Kuyruk sokumu kemiği,

PÖRSÜMÜŞ : Gevşeyip sarkmış.

PERAVU : Peynirli bir mantı çeşidi (Üçgen şeklinden dolayı şibikli mantı da deniyor.)

PÜRÇÜKLÜ : Havuç,

 

SAMAR : Aptal

SAHU /SAKO :Pardesü, Ceket.

SAĞAN : Küçük tabak

SAKÇA : Saksağan (Beğenilmeyen şeyler için kullanılıyor Kötü Sahça! deniliyor. Çelimsiz gibi bir anlamı var.)

SASI : Kokmak, bozulmak.

SAVAT : Çene,

SAVMAK : Göndermek,

SAVRUK : Saçıp savuran.

SAVUŞTURMAK : Yolcu etmek,

SEME : Sersem, Geç anlayan,Anlaması kıt olan,

SEKİ : (Sekmen) Sekemeç,kat,basamak.

SEYSANA : Çeyiz,

SIDALANMA : İnsanların özellikle de çocukların hastalandıklarında sürekli nazlanmaları hali.

SINATLAMAK : Nişan almak,

SINDI : Makas (Osmanlıca'da)

SINMAK : Bozulmak, abtestinin bozulması

SIRACALI : Bir kzıma ünlemi. Kanserli, hastalıklı,

SIZGIT : Kalıplanarak serin yerde saklanan et kavurması,

SİFTİNMEK : Oyalanmak,

SİFLİ SİFLİ : Çaktırmadan sinsi sinsi.

SİLİK : Ahlaksız,

STİL : Fide, fidan,

SOFA: Kayadan oyma oda

SOHU: Bulgur dövülen içi oyuk büyük taş

SOMYA: Sedir

SÜĞSÜN : Ense,

SÜMSÜK : Elde sanki anahtar tutuyomuş gibi yumruk yapma (şimdi sümsüğü yersin !) hali

SÜMDÜK : Pisboğaz,Yüzsüz, Beceriksiz

SÜTLÜ : Sütlaç,

 

ŞEMŞAMER Şems-i Ahmer) Ayçiçeği,

ŞEMEME : Mandalina büyüklüğünde renkli ve kokulu bir (yenmeyen) sebze.

ŞALDIR-ŞULDUR : Gelişigüzel

ŞALAK : Karpuzun olmamışı, küçüğü,

ŞAYAK : Pantalon,

ŞATIR : İvedi, Şikayetçi,

ŞAVUL ETMEK : İlan etmek,

ELEK: Ot ya da yakacak destesi,

ŞEVĞİRİ : Eğri, çarpık,

ŞEYTAN ŞAPLAÂ: Çirkin kişiye söylenir,

ŞIDIKMAK : Şımarmak,

ŞİBİK : Köşe, ŞİF : Pekmez ve şarap için ezilen üzümlerin posası,

ŞİKLETSİZ : Suratsız,

ŞİLLEZ ereyatağı kumu ile alçı karıştırılarak Ayran kıvamında elde edilen ve taş duvar örmede boşluklara doldurarak kullanılan harç. ŞİPİLEMEK : İspiyonlamak,

ŞİVELEMEK : Tatlı söz söyleyerek tavlamak,

ŞOORDA : Şurada,

 

TADİYDAA : İşte orda,

TAFANA : Ekmek pişirilen tandırın bulunduğu yer, kiler

TAHA/TAKA: Kaya oyma veya duvar girintisinden yapılmış raf.

TAPIŞLAMAK : Çocuğun arkasına hafif hafif vurarak uyutmaya çalışmak, TAPIKLAMAK : Uyuklamak,

TAT : (Lal) Konuşma güçlüğü çeken kimse.

TELLİK : Takke.

TENTENE : Dantel, oya,

TEREVİ : Teravih.

TEREZİ : Terazi.

TERS: Hayvansal gübre,

TEZİKMEK : Koşturmak

TEVATİR : Fevkalade, Beğenilen şeyler için kullanılır.

Tİ-RAZ : Güvercinliklere çıkılan kaya merdiven

TİRİT : Kızartılmış ekmeği et suyuyla haşlayarak yapılan yemek

TOHUÇ : (Tokaç) Çamaşı yıkamada dövme işlemi için kullanılan tahtadan yapılmış gereç.

TOL : İki ev arasındaki sınırı belirleyen yüksek duvar.

TONGELLEMEK : Yuvarlanmak

TOSBAĞA : Kaplumbağa

TÖHMELEMEK : Çok yiyip rahatsızlanmak,

ULUK:İçine pekmez,peynir,yağ konulan ya da yayık olarak kullanılan özel taş

TUTURUK : Ateş tutuşturucu, ot türünden yakacak.

 

UDLANMAK : Mahcup olmak, suçlanmak, çekincen olmak...

UĞUNMAK : Hızlı ve dengeli bir şekilde dönmek. kendinden geçercesine ağlamak.

UĞURUN UĞURUN : Habersiz habersiz, Sessiz sessiz,

UĞÜNMEK : Akışkan katı maddelerin yavaş yavaş dökülmesi,

URUP :arpa ve buğday ölçeği mesela bir urup arpa 18 kiloya eşittir,

ÜZLÜK : Topraktan yapılma, küçük kulpsuz çömlek

ÜVEZ :Yabani Ahlat Armudu.

VAŞIÇANAĞI : Topraktan yapılma salça yapımında kullanılan yayvan kap.

VO-O : Öyle olur mu? anlamında bir ünlem.

VIRT-ZIRT (VIT,VID) : Lüzumsuz gereksiz konuşma.

VIRIH : Cıvık

VİRA VİRA : Habire, sürekli, durmadan

VITTIRI-VIZIH : Tutarsız

YAĞLAMA : Yağ şeker ve yumurta konularak yapılan özel pide,

YAĞANNI : Sırt

YAĞNIŞ : Hatalı, yanlış,

YAŞLIK : Küçük bebelerin salyalarının silinmesi için omuzlarına iğnelenen mendil

YANAZ : Aksi

YANIR : Karalı İsli,Kirli.

YATSILIK : Özellikle uzun kış gecelerinde yatsıdan sonra misafirlere ikram edilen kuru yiyeceklerin genel adı. (Geber-yatlık)

YAPMA : Yakılmak amacıyla elle şekillendirilmiş hayvani gübre,

YALIMSAK: Çok gezene derler. Yalımsak gibi geziyor.

YAŞMANMAK : Bayanların bir örtüyü saçlarını, ağzını kapatacak şekilde kullanması,

YAZI : Arazi,

YEERİF : (Ya Herif) Sende anlamında kullanılır. Habi sös (sus) yiyerif anlamında.

YELEKLENMEK :Herşeye önden gitmek.

YİLELAA : Telaşlı, aceleci,

YÖNAA : Aksi,

YUHA : Yufka.

YUMUŞ : Görev, emir,

YUNMAK : Yıkanmak.

YÜKSÜNMEK : İsteksiz olmak.

YÜKLÜK : Kaya oyma veya duvar girintisinden yapılmış gardrap

ZAAR : Küçük yapılı kırma ev köpeği,

ZABAH : Sabah.

ZABIN : Zayıf

ZAĞINI ALMAK : Tam yolunu almak,

ZAYBAK : Dayanıksız,

ZAVAR :Hayvan yemi,

ZEKARET : (Sekârat) Ölmek üzere olan,

ZERDELİ : Kayısı,

ZILLIMAK - ZINARMAK : Oyunbozanlık etmek, mızıkçılık,

ZINGIR-ZINGIR : Yerleri titreterek yürüme

ZIRT-VIRT : İkide birde

ZİKKE : Hayvan başlamaya yarayan demir kazık, 


A 

aa beyaz,ak abarı şaşırma ifadesi ,hayret bildirir abıcanbah açık saçık konuşma 
abi ağabey abov hayret bildirir,çokluk anlatır adam sınmah insan yerine koyma,adam sanma 
adı batasıca ölmesini isteme,beddua adını goyma belirtme,bildirme,nişanlama. aha işte,burda 
ahıl akıl aıt yakma ölünün arkasından ezğilenerk ağlama aız Doğum yapan hayvanın ilk sütü 
alaaz ağzı gevşek, sır saklamaz ,alaşa alabula karışık renkli,ala alaca karışık renkli ,ala 
alaf alev,hızlı yanan ateş alahay sıkışık zaman, kargaşa alamaç alev 
alasahca saksağan,karga türü alaşa çok konuşan,her şeye karışan kişi alayı hepsi 
al basma loğusaları boğduğu sanılan görüntü alenme oyalanma,dalga geçme algın hastalıklı 
algış iyi dua alımını alma yeterince, çokca ,doyasıya. allı evlendi,güllü gelin oldu her şey oldu bitti. 
Allah akıl baylı versin Allah akıl fikir versin Amet Ahmet anadut üçgen, ağaçtan sap toplama aleti 
anamah eşek-atın yatıp ters dönmesi andırma benzeme,hatırlatma annacı karşısı,karşı tarafı 
annında karşısında"güneşin annında gibi" Anşa Ayşe apahla kuru fasulye 
apdezlik odadaki abdes alınan beton bölme arhaç ağıl ,yazıda davarların yattığı yer arhaz dilsiz ,sağır 
asdap giysi,giysilerin genel adı aş çorba aşam akşam 
aşamınan akşamleyin aşgar üzerlikten yapılan yumşatıcı aşgarsız yüzü azgın,sert yüzlü,suratsız 
atı saddıh,gatır aldıh,belayı başımıza satın aldıh daha kötüsüne çattık, belaya çattık atkı ahşap saman atma,taşıma,yükleme aracı aval aval şaşkın şaşkın 
avcar baharat avgın yer altı su yolu ,künk avrat eş ,kadın 
avsun tılsım,büyü,koruma. avsunlama korumaya alma avsunlu korumalı 
avurt yanak ayah satılacak koyunun döküntüleri,ayak ayah yolu hela,tuvalet 
ayaz baan çardaı çok soğuk yer ay gördüm Allah gece oynanan çocuk oyunu ayıtlama seçme,ayıklama 
ayrıhsı yabancı, yabani azdırma kaybetme,yitirme azı gode havalı,kibirli 
azını belleme yaptığı hatadan ders alma azını deşirmek konuşmasına dikkat etmek azı yüzün guyu ağız aşağı 
azzıh işe-yola giderken alınan yemek azzını deşirme ekmeğini elinle kesme,ekmeksiz kalma 


B 


ba bağ,üzüm bağı baa bey baartlah ötücü bir kuş 
babalı boynuna vebali günahı kendine baha hayret anlatır(Allah Allah gibi ) bahale bak hele,bak hele(bazen de tehtit içerir) 
baırsah kene,bağırsak balah manda yavrusu baldırcan patlıcan 
baldırcan cacıı patlıcan musakka balhıdı şimşek çaktı bandırma şeker sucuğu 
başı gayısı ne yapacağını bilemez olma başına çökme tecavüz etme başşah kelle,paça 
bayah biraz önce,az önce bayır yokuş ,rampa bayırın bohu işe yaramaz insan ,küçümseme 
bayırın oyuncaa eksik akıllı,saftirik bazarlıh bozma düğün eşyası alma bel toprak kazmaya yarayan kürek 
belle unutma,hatırla," bunu belle gibi berdi bataklıkta yetişen bitki,"hasır örülürdü" beri en yakındaki,öndeki 
berk sıkı,sağlam,dayanıklı betine gitme güleceği gelme,acayip bezir keten tohumu ,keten yağı 
bıldır geçen yıl bibi hala bi gımıh küçücük,şuncacık 
bi koşam bir avuç,iki el içi kadar olan ölçü bi saal biraz sonra bişirik çatının yalıtım için çamurla sıvanması 
boça giyecek-yiyecek konan bez,bohça boon bu gün bostan karpuz,karpuz tarlası 
boya boyama boya nasıl boyanırsa?! boyah renk boyu devrilesice ölmesini isteme,beddua 
boz gri,kül rengi boz aş yarma çorbası bozlah yüksek sesle ağlayan ,vazılayan 
böle teyze çocukları,kuzen börtlenme haşlanma,soğuk alma bucah kıyı,köşe 
bulamaç aşı bir çeşit un çorbası buncaaz bu kadar,küçük anlamıda çıkar buva boğa,erkek sığır 
buvarsah çiftleşme zamanı gelmiş inek. bu yaha bu taraf ,bu yan buymah donmak,çok üşümek 
buyur buyrunu, salla guyrunu alay yollu emret itim, köpek bu yüz bu taraf ,bu yan büküm 5adet katlanmış yufka"1büküm" 
büllük çocuk pipisi,küçük parça büngüldeme kaynama,fokurdama büvelek hayvanları sokup huysuzlandıran sinek 
büzürük sessiz, çekingen ve ufak kişi büzüşme buruşma büzme torba,çuval ağzını toplayarak kapatma 

C 


cacıh sebze yemeklerinin genel adı calpalanma suyun sallanması"desdi calpalandı" camgama gürültü,ağız dalaşı,laf kalabalığı 
camız manda camız kulaa yenen ot kalın ve uzun olurdu canavar kurt,vahşi kurt 
candarma jandarma care siğara cartayı çekme ölme"argo" 
cavlah kel,soyulmuş cayırtı gürültü,kargaşa,yoğun silah sesi cec buğday,arpa yığını,tahıl yığını 
cerek ince,uzun ve düzgün ağaç,tahta cıbıldaı çıkma çok ıslanma,tepeden tırnağa ıslanma cıbır çıplak,yoksul,kimsesiz 
cıddırı vızzıh cıvık,hafif meşrep,işe yaramaz cıhla tamamen,sade cılat jilet 
cılh bayat ve bozuk yumurta cılhı çıhdı bir işin tadının kaçması cıncıh cam ve porselen parçaları 
cıngıl süt ve yoğur kabı ,küçük kova cırcır fermuar cırmalama kedinin tırmalaması 
cırnah yırtıcı kuş tırnağı cırrıh serçegillerden bir kuş cıscıbıldah çıblak,yoksul,bir şeyi olmayan 
cızıh çizgi cibilliyet soy,sop cibilliyetsiz soysuz 
cikileme böceklerin ötmesi,gecenin sesi cilbirdim yoğut,yumurta,yağ ile yapılır.cılbır cilis iyice,büsbütün,tamamen 
cimcik çimdik ,çok az cingi daş sağlam,sert taş civirdemek kuşların karşılıklı ötüşmesi 
cohurun sıcaa çok sıcak,fokurdatan sıcaklar culhur kuru yufka ile yapılan yemek culuh hindi 
cumalik perşembeleri dağıtılan bulgur vb. cuvap cevap cücük civciv 
cüllük küçük cünüp ilşkiden sonraki kirli olma durum 

Ç 


çaalah suyun hızlı aktığı yer çaardek ayçiçeği,çekirdek çaarma seslenme,çağırma 
çabıt bez parçası çahıldah koyunun kuyruğuna yapışan sert gübre parçaları çalaan atmaca,alıcı kuş 
çalhalamaç ayran çalma yalıh tek kat bağlanan tülbent çamel çengel 
çarhıt kırık,dökük,çok eski "argo" çatışma köpeklerin cinsel birleşmeleri çebiş oğlağın büyüğü 
çeltek çobanın yardımcısı çemkirme yavru köpeğin ürmesi,çekişme çemleme paça veya kolu yukarı sıvama 
çenet bacak çenet ganet bacagın ayrılması çenileme acı acı bağırma"it için kullanılırdı" 
çerçi seyyar satıcı. etder,emmici çeten bezden sap taşıma aracı,haral çıdılgı çer,çöpten yakacak,çırpı 
çıhı çıhılama bohça hazırlama çıhışmadı az geldi,yetmedi çıırışma sesli ağlama,yüksek sesle ağlama 
çımgışma ürperme,zonklama çıngı köz parçacıkları,kıvılcım çıra içine gazyağı konan aydınlatma aracı 
çırahmalıh çıra konulan yer,raf,terek çıtah bela arayan,sataşan,çatan,şımarık çıvgın fırtınalı yağış 
çifte ikiz,çift çiftelerim ikizlerim,çiftlerim çiir patika,dar yol 
çiirtme yağda hamur kızartması,bişi çil kısa yeni çıkmış ekin, çim,keklik çiltim küçük üzüm salkımı 
çimeker seçici,zor beğenen çimme banyo yapma,yıkanma çinari elemeye yarayan deriden örme alet 
çinik buğday ölçeği (8 kg) çir kayısı veya erik kurusu çot topal,eli kolu sakat,yürüyemez olan 
çodürme ayakta işeme çömçe kepçe çörten yağmur suyunu akıtan oluk 
çul bez parçası çul haki kıldan dokunan desensiz dokuma 

D 


da dağ daarcıh deri torba daarmen değirmen 
dal omuz ,ağaç dalama köpeğin ısırması dal gündüz güpe gündüz , gün ortası 
dam ev,evlerin genel adı dam başı toprak örtülü evlerin üstü damızlıh yoğurt-hamur mayası,tohumluk 
dar vahıt akşam üzeri,akşam olurken daş başına çıkma ergenliğe adım atma durumu davar koyun,koyun- keçinin ortak adı 
davlaşma şikayet etme,ağız dalaşı dazlah kel ,hiç saçı olmayan kişi deaal değil 
dekdurmaz yaramaz,şımarık.. dek durmaz delinden mi çıktın? o...pu çocuğu musun ? delianlı delikanlı 
deller yüksek sesle verilen bilgi,duyuru dembele desde dereden tepeden konuşan demşek şımarık,yaramaz,hareketli çocuk 
dene buğday,bulgur,vb genel adı derilme birikme,toplanma depe tepe 
depetahla patavatsız konuşan,baş aşağı depik tekme deşir topla 
deşirici dilenci deşirikli eli işli , evcimen develik salon,odalar arasındaki geniş boşluk 
devramber ayçiçeği devre yanlış,başka türlü,ters dıdısının dıdısı çok uzak akrabası 
dıhız tarlanın nemi, tavanın dar gelmesi dıngırdatma dalga geçme,alaya alma dışlıh can sıkıntısı ,dünya ilişkisi,vakit 
dinelmek ayakta durmak dirgen sapı-otu atan 3 dişli demir alet. dirlik geçim 
dirliksiz geçimsiz,geçimi bozuk dizıhma diz çökme dizinin tapı kesilme çok yorulma,yürüyemez hale gelme 
doluhma duygulanma,ağlamak üzere olma domuşma yüzünü asma,bozulup oturma dölek düzgün ,doğru,düz arazi 
dölek dur düzgün dur döleşme yoğunlaşma"davar yayılmaya döleşdi" döme aşı başşakla birlikte pişen döğme yemeği 
dönderme yağda yumurta ve yufka dürümü döş gögüs dulda rüzğara-yağmura korunaklı yer 
duluh yüz,yanak,şakak dumbuz yumruk duzsuz duzsuz konuşma açık saçık-saçma sapan konuşma 
dünek rahat,dinlenme"uyku dünek yok" düş rüya düürcü kız istemeye gidenler ,isteyenler. 
düürcük ince bulgur,köftelik bulgur düve doğurmamış dişi sığır. düven döğen,at la sapı saman yapan araç 
dikibik tarla kuşu-dik ibik 



E 


ebe babaanne,anneanne,nine ebemkuşaı gökkuşağı ecer yeni 
eke olgun,çok bilmiş,ukala,ehil ekin ekmek ekin nasıl ekilir?!tohum ekilir ekmeksiz nankör,vefasız 
elbiz örümcek ağı,örümcek eleddim götürdüm,ilettim elekci çingen 
ellam her halde,Allah bilir ya ellik eldiven em ilaç 
emleme yarayı ilaçlama,sarma emişme kuzunun anasını emmesi emlik geç doğmuş koyun yavrusu 
emmi amca,baba tarafının erkekleri emmici seyyar satıcı,çerçi en damga,işaret 
enik kedi-köpek yavrusu entere kadın elbisesi,entari er erken 
eringeç iş yapmaya isteksiz olan ,tembel erinme üşenme,usanma,zor sınma erlik safur 
essah mı? sahi mi?,gerçekten mi? essik çukur,küçük çukur etder seyyar satıcı,çerçi 
evcimen eli işli,eve düşkün,evini seven evlik oda evme acele etme 
evraaç ekmek çevirme-pişirme çubuğu ezen ezan 

F 


Fadime Fatma ,bayan adı fah tuzak,kapan fıldırma fırlatma 
fısırtı hafif sesle konuşma,fısıltı filik tiftik,tiftik keçisi fingirdek yerli yersiz gülen,oynak 
firik olgunlaşmaya başlamış ekin fisirti hafif rüzğar firek kapı kilidi 

G 


gaanıcah elle yapılan oyuncak kağnı gada dert-keder"gadamı al-derdimi al gibi" gadah başı kalın kısa çivi 
gadem talih,şans gademsiz kadersiz,şansız gah kalk 
gahıç ayıbı yüze vuma gahılı çok fazla galbize uzun çivi 
gallangıç kırlangıç kuşu Gamerin iti gibi çok gezene denirdi gamga yonga,küçük ağaç parçası,kıymık 
gancıh dişi köpek-dişi kedi ganırmah zorlamak ,iyice germek gibi gap gacah mutfak eşyası,kap kacak 
gargın gür,iştahlı garı yaşlı kadın garsamba dağınık eşya,ıvır zıvır 
gart eğilmez,özü sözü bir,dik adam gartma hayanın büyümesi,uyanması gartmış kalkmış,uyanmış haya 
gaşşıh kaşık gavil yapmak istediği şeye,karar verme gavumsah akraba sever,akraba canlısı 
gavurga kavrulmuş buğday-çetene,çerez gayıl razı,razı olmak gibi gayıt görme hazırlık için alış veriş yapma 
gayış kemer gazez makine dikiş ipliği gelaan kır faresi,gelengi ,gelincik 
gelin bacı yenge geloşt hadi ordan,sus köpek. gevmek dişlemek,çiğnemek,ezmek 
gı kız, hitap şekli,"nörüyon gı gibi gıcı ince dolu gibi kar,buzlu kar gıcır gıcır yeni ,yes yeni gibi "argo" 
gıç bacak,kaba baldır,popo,ayak gıdıh koltuk ve çenenin altı,gırtlak gımıh küçücük "bi gımıh başıyla" 
gındap lifli sağlam ip gınısa büyük bıçak gıran giresice ölmesini isteme,ilenme 
gırcı ince dolu gibi kar,buzlu kar gırfacan etme alt üst etme,korkutup kaçırma gırhlıh koyunun yününü kesen makas 
gırhmah traş etmek gırh yalana bi bıçah çalıyo çok yalan söylüyor gırıh sevgili,dost 
gırılasıca beddua,ölmesini isteme gırmızı domates,renk olarak kırmızı gıvıl yavul ediyo bahane arıyo,geveliyor 
gıvran dolan gıvranma dolanma gıvrışıh kırışmış, kıvırcık ,buruşuk 
gıyah narin,temiz giyinen,iyi yürüyen gıyıh büyük iğne ,çuvaldız gıyışıh aralık,kapı gıyışıh galdı. gibi 
gızan köpeğin çiftleşme isteği gızıl tembel,iş görmez gızıllıh tembellik,gözün işi kesmemesi 
gızınmah ısınmak gicişme kaşıntı,kaşınma gidek gidelim 
goca yaşlı,büyük,iri,koca gocaarı kocakarı,yaşlı kadın gocuh mont 
gocunma alınma,alınganlık gösterme goddiş gözü açık,kısa adımlarla yürüme goduş gavat,kısa boylu,kendini beğenmiş 
golan uzun ip -halat,semer bağı golcah kadınların çalışırken kola taktığı kolluk goode vücut,insan bedeni 
gop koş goyur bırak(goyurma-bırakma gibi ) gopay tazı ,av köpeği cinsi 
gosdah kısa adımlarla güzel yürüme,kısa boylu gosdahlı kısa adımlı,süslü ve güzel yürüyen goygun dokunaklı ,içli,dertli 
gö yeşil,yeşile çalan mavi,gök yüzü göbelek mantar göcek bir karış boyundaki ekin-ot,kucak 
gödek kısa,kısa boylu gölek su birikintisi gömük pis kokulu çamur 
göresek görgü,görenek,adet göresi gelme özleme,görmeyi arzulama göyünme kumaşın,bezin için için yanması 
gözer büyük delikli kalbur gözlük kıvam için sebze yemeklerine konulan az bulgur-pirinç gubarma gösteriş,kabarma,büyüklenme 
gubat kaba saba,uygun olmayan gudüm şans,uğur,talih gudümsüz uğursuz 
gullep lakap, hayvan bağlanan halka guluç kürek kemikleri üstü,ağrı,yel gulun tay,at yavrusu 
gunnama eşeğin,atın doğurması gurd aazı balama kaybolan hayvanı kurt yemesin diye dua ile ipe üç düğüm atma olayı gurh tavuğun kuluçkaya yatma isteği 
gurna oluk,musluk gursah mide gurt kurt,kurtcuk "gıvıl gıvıl gurt, gibi" 
gusgun semer bağı ,ipten bağ gusulane boy abdesti alınan yer,abdeslik guş kuş 
guşluh sabah ile öğle arası gutnu ipek kumaş,kaliteli kumaş guymah kuru yufka yemeği 
guyruhlu uzun saplı yağ tavası guzulama koyunun yavru doğurması güccük küçük 
gücük şubat gümen kuşku,şüphe gümpür patates 
gümpür cacıı patates yahnisi gümrah gür ,iştahlı günaşi güneşe karşı,güneşten yana 
günüz gündüz güre at,eşeğin çiftleşme isteği duyması güren güren küme küme,sürü sürü 
güverçile nemli güverme morarma,yeşerme güvezi açık mor renk 

H 


haba kaba kumaş,aba habe heybe Hacca Hatice 
Haceli Hacı Ali Hacimmet Hacı Mehmet halbır kalbur 
halı hayadda ölümcül hasta halına goymama gönlüne bırakmama hallik üstü başı berişan-dökük 
hamlama kol ve bacağın tutulması harim bahçe duvarı,bahçe hapa hap ansızın karşı karşıya kalma 
haşeri huysuz,yaramaz hatıl hayvan yemliği havuhma yaranın azması,şişip iltihaplanması 
havut çeşmenin havuzu,havuz hayf intikam"hayfımı aldım gibi " hedik kaşlanmış buğday,kar ayakkabısı 
helik duvar arasınadaki küçük taşlar helke bakraç,kova,cıngılın büyüğü heral herhalde 
herk etme toprağı sürme hezen kiriş,dama atılan kalın-uzun ağaç hı evet 
hıh koyun-keçinin yuvarlak dışkısı hılım hırçıh kırtık pırtık,partal hırhız hırsız 
hırpıt çok eskimiş giysi hısda pay,hak hışım çıhdı çok yoruldum 
hışır buğday-arpa sapı hışmalama avuçla sıkma him işaret 
hindi şimdi hodul kabararak gezen,görkemli holama saldırma,hucum etme 
hota sevinç bağırtısı,görkemli hotlama atlama,atlama eylemi hoyuh ince uzun boylu,korkuluk 
hozan sürülmemiş tarla högürme acı acı bağırma hömerme dikleşme,karşı gelme 
hölütme soğanı vb. ateşte hafif kavurma hu şu,işaret için söylenirdi huna şuna 
hunu şunu hüyük tepe,höyük 

I 


ıcıh biraz,azıcık ıhı aha ıhırcıh garanlıh alaca karanlık 
ııl ııl yavaş yavaş,kan ve su akması,yürüme ırahmatlıh rahmetli,rahmetlik Iramazan Ramazan 
ıranmah hafif hafif sallanmak ırbıh bakır sürahi ,güğüm ırgatlıh hasat zamanı ,yazın 
Irıza Rıza ısdar dokuma tezğahı ısmarıç sipariş 
ışgın taze filiz -sürgün ıvır zıvır öteberi,işe yaramaz öteberi ıyma ipin dokumaya hazırlanması 
ız az ızgın yemlik- yağlık bitki 

İ 


İbiş İbrahim iki dinli iki yüzlü iki geçeli karşılıklı,iki taraflı 
ilaançe tepsi ilahne lahana imbal ucu çivili deynek 
ingilli geçinin cingilli olaı çok önemli kişi,değerli,az bulunan ipdi önce ipil ipil ışığın yanıp yanıp sönmesi,titremesi 
ipissiz tenha,kimse yok ipsiz kösdeksiz boş gezen, serseri ,işsiz güçsüz İpram İbrahim 
İrbiş İbrahim İrebeç Recep İrecep Recep 
İreşid Raşit İsmaal İsmail işlemeç sac böreği,gözleme 
işmar işaret , kaş-göz etmek iş zaban,aş zaban "her şey zamanında" diyen bir deyim işlik yakasız gömlek 
itaa ekmek yapılırken yere serilen bez it dirsa göz iltihabı,göz hastalığı ivez sivrisinek 

K 


kaa kahya "tarihte kethüda" kalan (galan) bundan böyle ,artık karnı arıma kıskanma,çekememezlik 
kebelek kelebek,koyun bağırsak paraziti keci iğne ipliği, dikiş ipliği kekil başın önündeki uzun saç 
kele bayanların hitap şekli,ayol kelenkesdi kertenkele,kısa uyku,kestirme kele obuyaaşı köye karşı ayıp oluyor 
keleş güzel ,yakışıklı,alay olarak tersi keli tarla sınırı kendir kenevirden örme ip-urgan 
kepir verimsiz eğimli yer,toprak kepme yıkılma,çökme kercine alay etme ,tersine konuşma 
kerkinme cinsel ilişki taklidi kerme koyun dışkısından yapılan yakacak kertik çentik 
kertme sıkarak iz bırakma"ipin,lastiğin" kesek bel- pulluğun kaldırdığı toprak parçası keskenme vuracakmış gibi yapma 
keşgere döt kollu elle taşıma aracı keşik sıra,nöbet ,yardımlaşma kevek yumşak yapı taşı 
kırı eşek yavrusu,sıpası kırım(gırım) at ile ekin biçme makinası kırmızı domates 
kirik yeni doğmuş eşek yavrusu,sıpa kile 32 kg lık buğday ölçüsü (8 çinik) kirkid demir tarak-dokumada kullanılırdı 
kirmen ağaçtan elde yün eğirme aracı kirp diye birden bire,aniden sesin kesilmesi kirpiştirme göz kırpma 
kirtik küçük sabun parçası kiş kanatlı hayvan kovalanırken söylenirdi kişifleme gözetleme,gizli takip 
kişkirme saldırmasını isteme, kışkırtma koşum (goşum) koşulacak ata takılan deri düzenek koyun gözü papatya 
kölük kısa,küt,boynuzsuz kafa kömbe sobada pişirilen yuvarlak, kalın ekmek kör itin öldü yer çok uzak yer .deyim 
kör köslü köstebek körsen loş,az ışıklı yer ,karanlık kösgelme,kösgenme bir yere yaslanarak oturmak 
kösmeleme gelişi güzel yığma kössa demir çubuk, maşa kösre,kösüre biley taşı 
köteleme atma , fırlatma külbe tandırın havalandırma deliği,kanalı külek tahta kova."bal,yoğur,tuz konurdu" 
küllük kül dökülen yer külteli iri kıyım,kalıplı,iri yarı kümük yumuk,çökük,yamuk,içe basık 
künde her gün kürtük kar birikintisi kürtün eşek semeri 
kürüklü küreme aracı"kar-ahır-harman" küsküç çiğdem deyneği,peynir basma deyneği küşüm kuşku,şüphe 
küzlük erken doğmuş kuzu küzürük kuyruk yağı kavurması 

L 


laap lakap,takma isim lalanma alay etme lallik yazlık naylon ayakkabı,terlik 
lavgar luzumsuz,boşboğaz,geveze le mi? tastik sözü,öyle mi ? lepeç ince bulgurla yapılan yemek 
Lomen Numan ,Lokman losan eksik akıllı,saftirik loşdur şisman,ağır kadın 
lök erkek deve 

M 


maa eski evlerin tavanı maade başka maarse meğerse 
mabiin ev girişindeki geniş bölme,salon mah şaşırma ifadesi mahane bahane 
mahat somya malama samanla karışık buğday,arpa malamat rezil,perişan 
mamalı evin içindeki tandırlık, ocaklık man yarebbim hayret ifadesi,aman Allahım maraz hastalık,dert 
mardımalah madımak.yenen ot marim meğer,meğerse masarıf gider,masraf 
masimek önemsemek maya dişi deve mayıl mayıl baygın baygın bakma 
maytap şaka,eğlenme mazarrat şımarık,yaramaz merese miras 
mertleme sıçrama,atlama meses uzun ağaç,ucu çivili uzun sopa metel masal,hikaye"metel anlatma gibi" 
mıh nal çivisi,çivilerin ortak adı mıhkesdi pinti,eli sıkı mıhsıçdı pinti ,eli sıkı 
Mılla erkek adı ,Molla mındar kendi ölmüş hayvan eti, haram et mısmıl helal kesilmiş et,yenmesi helal et 
miltan gömlek minnet etme yalvarma,rica etme mitil döşek-yorgan asdarı,yün doldurulan iç 
motur traktör mucuh toplu uçan küçük sinek türü muhannet yapılan iyiliği başa kakan 
muştu müjde,iyi haber muzul felç,inme müzevir laf taşıyan,yalaka,ara bozucu 

N 


na has şaşırma,hayrola,neden öyle navrah yüz,surat navrahsız yüzü azgın,suratsız 
ne aziyon? ne geziyon ? nemmen bilmiyorum,ne bileyim nen çalmah ninni söylemek 
neynesin? ne yapsın? nörüyon? ne yapıyon? nörüyüm ne yapayım 
Nuru Nuri nü yün tartı birimi (1kg =1,5 nü ) nümere numara,argo da oyun 

O 


ocah başından yırah bizden uzak olsun o dalden haberi yokmuş gibi,çaktırmadan ohul okul 
ohuntu düğün daveti,düğün armağanı okenme taklit etme olçum halk hekimi,kırık-çıkıkçı 
omuzu souh şanssız,bahtsız omaç yağda yumurta ve yufka yemeği onma iyi olma,iyileşme 
onmaz iyi olmaz,iyileşmez oturup aşşediyo uzun süre oturuyo,boş oturuyo ouşma gelişme,güçlenme 
oynaş sevgili,dost oyuncah oyuncak,akılsız,saçma sapan oyuncahlanma saçmalama,eksik akıllı olma 

Ö 


ödüm sıddı çok korktum ödü sıdma çok korkma ökenme taklit etme 
ölgün loş ışık ölü ölmüş ölen insan tekrar nasıl ölüyorsa? ölüzgar rüzgar 
örk zikkeye bağlanılan ip veya zincir örselemek elle oynama, zedelemek ört kapat,kapıyı ört gibi 
örtme tandırlı üstü örtük yapı,kapatma ötean önceki gün,dün öte yaha karşı taraf 
öte yan arka taraf ,karşı taraf öz dere,akarsu özgücandan içten,kalpten,çok isteyerek 

P 


paa alaçık,bağ -bahçedeki basit yapı pahır cimri,eli sıkı palaz çabuttan yapılmış minder 
parhaç teneke kova,metal kova parpulama menemen patat kekeme,kekeç 
patus saman makinası,patoz pece pencere pelise pekmez ve unla yapılan yemek 
pendir peynir penzehir derman,ilaç, peşkir havlu 
peydahlama bulma,meydana getirme peyik giysinin apış arasındaki üçgen parçası pırtı kumaş,elbiselik ,metre işi 
pırtıcı metre işi kumaş satan pısma saklanma,sinme,korkma pirem pirem parça parça,darma dağınık 
pohur yonca gillerden kokulu bir bitki poçalama ne yapacağını şaşırma,bocalama portma birden kaçma,aradan sıyrılma 
portmaç verme şaşırtarak kaçmak puhara baca pür bitkilerin yaprakları ,saçakları 
pürçük bitkilerin kökü ,saçak pürçüklü havuç pürtük bok,küçük kaka parçası 

S 


saarın sıca çok yogun sıcak saartme eşeği koşturma sahızını çürütme çok konuşma,boş boş konuşma 
sahtiyen kayış,muşamba,deri sal sap çekilen arabaya konulan ağaç araç Salif Salih 
sallangaç salıncak samal sağılan inek,koyun samen gelin alıcılar 
sanıdmah boş boş beklemek sargın tutkun,istekli,bağlı sası kötü,otsu koku.tatsız,yavan 
satlıcan zatüre ,sert soğuk algınlığı savran kervan,kervan başı savuş gel geç,çabuk kaybol 
say yassı taş saya şubat ortasında oynanan oyun sayrı hasta 
sazah kuru soğuk,hafif soğuk rüzgar seki toprak mahat ,yükselti seklem yarım,üzerinden alınmış 
sekmen basamak,merdiven sergen kurutma yeri-yatağı serpenek duvarı korumak için çatının çıkıntısı 
seten bulgurun,döğmenin vb.at ile çekildiği yer setirikli çabuk öfkelenen,sinirli,şüpheci seyik sargı 
seyip serbest,başı boş sıçan gibi mertliyo fare gibi sıçrıyor,ele avuca sığmaz sıhlat esintisiz sıcak hava 
sıhlat basdı sıkıntı geldi ,sıcaklık,bunalma sındı makas sınıhcı kırık-çıkıkları tedavi eden kişi,olçum 
sıracalı tehlikeli,gıcık,uyanık,hasta sırhıntı bunalım,sıkıntı,son damla sırıma yorgan kaplama 
sırınsı kurutulmuş et, bayatlamış sıtgını sıyırma güvenini yitirme,ümüdini yitirme sıvış geç,git 
sıvışmah oradan ayrılmak sıyhal düzgün, düzlenmiş sıypah kaygan,cilalı 
sızgıt kavurma,kavrulmuş et sifir is sifirli isli 
sifirsi isli koku similik sinsi,eli ağır simtir eli ağır,yavaş,similik 
sinmek saklanmak,gizlenmek sivtimek ayırma,temizleme,et sivtidim gibi sivtinmek oyalanmak 
siyek hayvan idrarı siyim siyim ince ince ip gibi yağan yağmur siyme köpeğin işemesi 
sohu bulgurun el ile dövüldüğü yer sohum lokma sohurdanmah öfkelenerek söylenmek,homurdanmak 
sorhanma söylenmek,homurdanmak souhkuyu lastik ayakkabı,kara lastik soulma suyun kesilmesi, sütten kesilme 
soyha ölüden kalmış eşya soyhası batasıca soyu,sopu kurusun,hiç bir şeyi kalmasın söykenmek yaslanmak 
sumsuh yumruk su sulamah su nasıl sulanırsa?! sübüntü döküntü,çör çöp 
süla sürahi,küçük su testisi sülgüç bulaşık bezi sümerciye tahmini 
sürek sürü,satılık sürü mal sürtük çok gezen süvem baş-işaret parmağı arasında uzunluk 

Ş 


şadıman memnun,mutlu şahan şahin şapalah alkış 
şapaz hızlı,acele,çabuk,becerikli şaplah tokat,şamar şebit el kalınlığında ekmek,bazlama 
şelek tutam,sırtta taşınan ot,ekin şemşamer ayçiçeği şergil belalı,bela arayan 
şerim şerim yüzüne işerim dediğini yaptıran,söz dinlemez,belelı şıvga genç fidan dalı,ince uzun şikar az bulunan,önemli 
şimşir parlak (şimşir gaşşıh ) şipildek terlik,özellikle bayan terliği şişek yaşını doldurmuş dişi kuzu 
şişirmek balon şo şu şora şu taraf 

T 


taa dolap gibi duvardaki oyuk tahtalı odalardaki tahtadan yapılmış yer,yüklük talama dağılma,kaplama,yogunluk,yayılma 
talaz şiddetli, tozlu rüzğar taman hani,dedin,yaptın ya,biliyorsun ya, tandırlıh ekmek yapılan yer,tandırın olduğu oda 
tapı kesilme çok yorulma tapılama aklına düşme,hatırlama tapışlama beğenerek sırtını okşama 
tapsıma bayatlama tat dilsiz tatlıh tandır başında üste örtülen yorgan 
tavatır iyi ,güzel mükemmel,yerinde taysınmaz denk saymaz"argoda takmaz gibi" tebelleş musallat olma,başa bela 
teberik hediye, ölüden kalan öksüz,yetim tekecen yenen ot,ince ve tırtıklı yaprağı olurdu teltik değişik söylenmesi güç,akla gelmeyen 
temelli her zaman"hayret bildirir" tepserme kurumaya başlama teşt leğen ,bakır leğen 
tevek karpuz,kavun,kabak yaprağı tevir tür,çeşit "argo da tuhaf insan" tezek kurutulmuş hayvan dışkısı,yakacak 
tezikme hayvanın ürküp kaçması,ürkme tıhırdah koyunun boynuna takılan zil tıngır teneke leğen 
tıpatıp aynısı,çok benzeri tırıp çok olma durumu,çokluk tırıs hızlı,süratli ," at için kullanılırdı " 
tike kurutulmuş et,küçük parça tiyare uçak tohaç çamaşır, kilim yıkama döveceği 
tohlu bir yaşındaki erkek kuzu tolu donmuş yağmur tanesi,dolu tombalah takla ,yuvarlanma,kısa ve şişman 
topah yuvarlak,oval tosba kaplumbağa tozah ince kar,kavaktan uçan pamukçuklar 
töhmeleme çok yiyip sindirememe"deneleme" töllüce düzgünce,yordamınca töm töm çok yaşlı ,beli bükük,boynu incelmiş 
töpecime sendeleme,takılma töremek yetişmek,üremek,çoğalmak töremeyesice yetişme öl,üreme,çoğalma 
tuluh tulum,koyun derisinden tulum tuman bol ve geniş kadın şalvarı,donu tummah suya dalmak 
tumpma çömlekle tandırda pişirilen pancar yemeği tatlı olurdu turfan çanaktan yapılma yayık türkü çırmah türkü söylemek 

U 


Uhu Ahu ,bayan adı ulmah bozulmak,çürümek,kokmak uluh bozuk,çürük,kokmuş 
Umar Ömer umma istekte bulunma umsuluh ümit verme,umutlanma,elde edememe 
unmah acıyla kıvranmak, ağlamak ura hamura kıvam veren kepekli un urun saklı,gizli 
urupla buğday ölçme aleti ,çiniğin 6/1'i uşah çocuk,ev halkı utlanma utanma,mahçup olma 
utlanmaz utanmaz,arlanmaz,namussuz 
utlu arlı,namuslu,utangaç uyluh but, bacak 

Ü 


üfeleme oğuşturma,sıvazlama,ufalama üfelemeç yağda kızartılmış yufka parçaları ürme köpeğin havlaması 
ürüya rüya Üsüyün Hüseyin üzlük küçük toprak kap,yağ kabı 

V 


vavgun remörk vazalah mızmız ,vazılayan,bozulayan velesbit bisiklet 
vıhrımah ekşimek,kaynamak vıttırı vızzıh önemsiz,kıymetsiz,dikkate alınmaz vızzıh mızmız ,vızılayan,kıymetsiz 

Y 


yaalıh büyük mendil,tülbent,eşarp Yaap Yakup yaar sırt 
yaba ağaçtan harman savurma aracı yadırhı yabancı yalah köpeğin yal ve su içtiği taş oyuk 
yamçı deri at binme aracı yamız kalça tarafı,arka taraf yangın yanıyor yangın nasıl yanarsa?! 
yanır (yaır) eşeğin sırtına semerin açtığı yara yapma hayvan dışkısından elle yapılan yakacak yarenlik şaka 
yarma dövme,yemeklik kırık buğday yaşı garalesice ölmesini isteme,yetişmeden öl,beddua yaş pahla taze fasülye 
yate kir,pasak yateli kirli,yağlı,pasaklı yavsu hayvan paraziti,bir çeşit küçük kene 
yayan yapıldah yaya ve aceleyle yola çıkma yaymah hayvan otlatmak yein gür.yein ekin gibi 
yekinmek davranmak,kalkmak,hareketlenmek yele yele koşa koşa yelmek koşmak,telaşlı,koşarak gitme 
yeni hafif yercüce sincaba benzer bir hayvan yesir tutsak,esir 
yılan gırhan eli sıkı,pinti, çok çıkarcı yılhı kışın yazıya bırakılmış at sürüsü yılıh gözü şaş, gözü kırparak bakan 
yirik büyük yırtık yiyilgeç şımarık,hareketli yohlamah ziyaret etmek 
yosmah istiflemek"samanı yos gibi" yosmalama gelişi güzel doldurma yörep yokuş,rampa 
yu yıka emir cümlesi yumah yıkamak,ip yumağı yumuş iş, iş yapmasını isteme,buyruk 
yun yün,yıkan emir cümlesi yunmah yıkanmak,banyo yapmak yuurme koçla koyunun çiftleşmesi 
yuvantı kimsesiz,yabancı,sahipsiz,el yüklük yatak konulan yer yüleme-yületme keskinleştirme,keskinleştirtme 

Z 


zaar galiba,her halde,küçük köpek cinsi zahmarı ocak ayındaki 45 günlük kış dönemi zamanın behrinde eski zamanlarda,zamanın birinde 
zangırdamah titremek,korkmak zarek yağlık bitki,keten tohumu zerdeli kayısı,kayısı ağacı 
zıh sertçe vurma"zıh diye vurdu" zıha zıh tıklım tıklım,"çaka çaka dolu " zıhım zehir,zakkum 
zıhımın dibi zehir olsun "zıhımın dibini ye" zıhımın kökü zehir olsun,haram olsun zıllıcı oyun bozan,oyun bozucu 
zıllımah oyun bozanlık zırıncı acı,sıkıntı,eziyet zırıncımah bıkmak,usanmak 
zırnıh vermemek "argo"hiç bir şey vermemek zibil kuru hayvan gübresi,kuruluk zibil gibi argo çok,haddinden fazla 
zikge örkün bağlandığı demir kazık zil guyruh kötü yollu,çok gezen ziveden habersizce,birden bire 
zivziv çok gezen,gizli gezen zohurdama fokurdama,ağrının atması zotdirik süslü süslü gezen,oynak 




R"ile başlayan sözcüklerin başına "ı"harfi getirilmiştir"j"yerine "c" harfi kullanılmıştır. yumuşama yerine sertleşme vardır.Ayrıca "e"ile başlaması gereken kimi sözcükler de"a" ile başlamıştır.yine genellikle "k"ile başlayan sözcüklerde "k" yerine "g"ile başlatılmış ,sözcük ortasındaki ve sonundaki"k"ise "h"olarak söylenmiş,bazende düşmüştür .Ayrıca "ğ"harfi hiç kullanılmamıştır yerine genellikle"a" yada "ğ"geden önce gelen sesli haf uzatılarak söylenmektedir.Kimi sözcüklerde"t" yerine "d" kullanılmıştır.Bundan başka harf düşmeleride sıkça görülür "y" harfi gibi.Son zamanlarda örgün ve yaygın eğitim alanında ki gelişmeler ile teknolojik alandaki ilerlemeler nedeniyle tüm yöresel ağızlarda yaşanan anonim yapıdaki sözcük üretiminin kısırlaşma süreci bizim köyde de yaşanmaktadır.Yöresel ifadelerin kullanımları yok olmaya başlamıştır.Hatırladığım sözcükleri ilave edeceğim.Katkılarından dolayı yakınlarıma teşekkür ederim.