Türkiye'de seçim sürecine girilmesi ile artık Başkanlık Sistemi açık bir şekilde konuşulmaya başladı. Muhalefetin tamamen karşı olduğu, AK Parti iktidarı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ısrarla hatırlattığı Başkanlık Sistemi'nde konunun AK Parti'nin seçim sloganı olarak seçmenlere sunulacağı da gelen haberler arasında.
‘TEK ADAM’ LILIKMI İŞLEYİŞTE HIZLILIK MI?
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın öteden beri dile getirdiği ve Türk siyasetinin önündeki engelleri ve işleyişi ağırlaştırıcı etkileri ortadan kaldıracağını belirttiği Başkanlık Sistemi'ne muhalefetin itirazı ise 'tek adam' ve 'diktatörlük' yönünde. Muhalefetten özellikle CHP ve MHP Başkanlık Sistemi ile rejimin bir tek adam rejimine kayacağı ve demokrasinin işlemez hale geleceğini savunurken, AK Parti iktidarı ve bu görüşü destekleyen çevreler sistemin demokrasinin işleyişi daha da hızlandıracağı görüşünde.
SEÇİMLERE ETKİSİ NASIL OLACAK
Türkiye Başkanlık Sistemi'ni açıktan tartışmaya başladı ve hatta Başkanlık Sistemi'nin ne şekilde olması gerektiğinin Cumhurbaşkanı tarafından dile getirildiği ortamda, önümüzdeki seçim günleri bu anlamda çok daha farklı ve sert geçecek.
Muhalefetin karşı çıktığı bir sistem değişikliğine, oy oranı son genel seçimde yüzde 49'larda olan AK Parti'nin tamamen sahip çıktığı bir ortamda kuşkusuz kamuoyu da bu sistemin ne olduğunu bilmek, öğrenmek isteyecek.
Peki, Türkiye'nin Haziran seçimlerine kadar dozu artarak konuşacağı öngörülen ve sert tartışmalara neden olabilecek Başkanlık Sistemi nedir? Başkanlık Sistemi'nin, şu anki sistemden farkı nedir, işleyişi nasıldır ve Başkanlık Sistemi hangi ülkelerde yürürlüktedir?
İşte gündemimizde sıkça yer alacak Başkanlık Sistemi'nin detayları...
BAŞKANLIK SİSTEMİ NEDİR?
Başkanlık sistemi, temel olarak hükümet başkanının (şimdiki Başbakan) aynı zamanda devlet başkanı (şimdiki cumhurbaşkanı) da olduğu ve yürütmenin (hükümet), yasamadan (meclis) bağımsız bir şekilde yönetimde bulunduğu ve cumhuriyete dayalı bir hükümet sistemidir. Bu hükümet sisteminde yasamanın (meclis) yürütmeyi (başkanlık) fesh etmeye yetkisi yoktur. Başkanlık sistemi, “sınırlı monarşinin cumhuriyete dönüştürülmüş biçimi” olarak da ifade edilmektedir.
BAŞKAN HEM YASAMANIN HEM YÜRÜTMENİN BAŞI
Başkanlık sisteminde, başkan doğrudan halk tarafından seçilir ve yasama ile yürütme organlarının başı olur. Yürütme organı ve yasama organı karşılıklı olarak birbirlerinin hukuki varlığına son veremez. Bu bakımdan, iki erkin birbirinden kesin bir şekilde ayrıldığı görülmektedir. Bu sistemde yürütme yetkisi tek bir organa ve tek bir kişiye aittir. Bu Türkiye’de muhalefetin eleştiri noktası olan tekçi yürütmenin tanımıdır. İktidarın bu noktadaki savunusu da hem zaman hem uyum bakımından avantajları olması.
YÜRÜTMENİN İKTİDARINI GENİŞLETEN SİSTEM
Yasama, yürütme ve yargı organları arasında kesin bir ayrıma ve dengeye dayanan, yasama ve yargı organlarının demokratik denetimi içinde, yürütmenin iktidar olanaklarını genişleten bir hükûmet sistemidir. Başkanlık sistemi, Başkanlık hükûmeti sistemi olarak da adlandırılır.
Başkanlık sistemiyle yönetilen ülkeler genellikle cumhuriyet olduğu için devlet başkanları Türkçede cumhurbaşkanı olarak adlandırılır: İran Cumhurbaşkanı, Güney Kore Cumhurbaşkanı gibi. Yalnız Amerika Birleşik Devletleri de bir cumhuriyet olmasına rağmen, ülkenin resmî adında cumhuriyet geçmemesi sebebiyle ABD cumhurbaşkanı çoğunlukla sadece başkan olarak adlandırılır.
BAŞKAN’IN TÜRKİYE’DE MUHALEFETİN ELEŞTİRDİĞİ YÖNLERİ
Başkanlık Sistemi için yapılan bir tanımda şu ifadelere yer verilir:
"Demokrasinin tam anlamıyla pekişmediği ülkelerde başkanlık sistemlerindeki gibi bir güce sahip olan başkanın keyfi uygulamaları birçok sakınca doğurabilecektir. ABD siyasi partilerinin Avrupa’daki siyasi partiler gibi ideolojik ve disiplinli olmamaları ve uzlaşmacı olmaları bu sistemin doğru işleyişinin en önemli noktasıdır"
Türkiye'de bu sistemi istemeyen akademik çevrelerin ve muhalefetin ortak noktası da genel olarak bu tanımda toplanıyor.
BAŞKAN'IN HUKUKİ NİTELİĞİ
Başkanlık sisteminde ülkenin başında olağanüstü yetkilerle donatılmış halk tarafından seçilmiş bir kişi bulunur. Tüm kamu kurumları dolaylı olarak ya da doğrudan başkana bağlıdır. Ülkenin ordusu, ilgili bakanlığa bağlıdır ve başkan ordunun başkomutanıdır. Başkan vatana ihanet dışında hiçbir suçlama ile yargılanamaz, görevden uzaklaştırılamaz. Başkanın yargılanabilmesi için millet meclisi üyelerinin üçte ikisinin oyu gereklidir. Meclis tarafından onaylanmış bir kanun, başkan tarafından sadece bir kez veto edilebilir. Yüksek yargı atamaları da dahil olmak üzere tüm yüksek kamu görevlisi atamaları başkan tarafından yapılır.
BAŞKANLIK SİSTEMİNİN ARTILARI
Başkanlık sisteminin artılarına bakacak olursak, en büyük avantajı yönetim kargaşasına son vermesi olarak tanımlanır hukuk ve siyaset çevrelerinde. Karar verme yetkisini bir kişide olduğu için kanunların çok hızlı bir şekilde yasalaşması da ayrıca avantaj olarak göze çarpar. İyi bir yönetimle başkanlık sisteminde ülke çok hızlı bir şekilde kalkınabilir. Özellikle kanun tasarılarının hızlı bir şekilde yasalaşması, acil durumlarda alınacak önlemler açısından başkanlık sistemi faydalıdır. Türkiye'de AK Parti iktidarı ve bu sistemi savunan akademik kesimin de savunusu bu yönde.
KAYNAK: AjansHaber
NEVŞEHİR KONUŞUYOR!
Ülkemiz genelinde en çok konuşulan konulardan birisi hiç şüphesiz Başkanlık Sistemi...! Peki Başkanlık Sistemi nedir Nevşehirli vatandaşlarımızın Başkanlık Sistemine ilişkin düşünceleri nelerdir... Bakın Vatandaş Başkanlık sistemi için ne dedi? Gelin isterseniz Nevşehir ve Orta Anadolunun en güçlü sesi www.fibhaber.com objektiflerine yansıyan o röportaja kulak verelim...
Kameraman: İbrahim Çapacı - Röportaj: Şeyma Alptekin
Yönetmen: Fikret Çapacı - Montaj: İbrahim Uysal
NEVŞEHİR KONUŞUYOR!
Ülkemiz genelinde en çok konuşulan konulardan birisi hiç şüphesiz Başkanlık Sistemi...! Peki Başkanlık Sistemi nedir Nevşehirli vatandaşlarımızın Başkanlık Sistemine ilişkin düşünceleri nelerdir... Bakın Vatandaş Başkanlık sistemi için ne dedi? Gelin isterseniz Nevşehir ve Orta Anadolunun en güçlü sesi www.fibhaber.com objektiflerine yansıyan o röportaja kulak verelim...
Kameraman: İbrahim Çapacı - Röportaj: Şeyma Alptekin
Yönetmen: Fikret Çapacı - Montaj: İbrahim Uysal