Nevşehir il genelinde bulgur kaynatma denilen bir gelenek vardır. Buna, bazen hedik kaynatma geleneği da denir. Hedik kaynatma, hasat-harman mevsiminden sonra, genelde Ağustos-Eylül aylarında yapılır. Bu amaçla en çok iri ve sert taneli, protein oranı yüksek buğday tohumları tercih edilir. Buğday tohumlar önce iyice yıkanır. Yıkanan buğdaylar, içi kalaylı büyük bakır kazanlarda kaynatılır. Yenebilecek kıvama gelmiş, haşlanmış buğdaya ‘Hedik’ denir. Hedik, ayrıca çerez niyetine tas tas diğer komşulara dağıtılır.
Yenebilecek duruma gelecek kadar kaynatılan buğday daha sonra dışarıya serilmek için çıkarılır. genellikle buğday sermek için geniş damlar veya düzlük alanlar kullanılır. Hedik, büyük kilimler üzerine serilerek kurutulur.Buğday kanatılması aşamasında mahallede çocuklar ellerine birer küçük tabak vererek kaynatılan hediklerden alıp yemeleri sağlanır.
Nevşehir Bulgur Gaynatımı Anlatan:Pembiş Dörtkol,45 yaş. Derleme Yeri : Nevşehir Konusu:Bulgur Kaynatma
Bulgur Kaynatma
Bulgur mu guzum! bulgur neşal gaynadılır söyleyim sana.gazanı i lan i goruh ortıya. İlkin elerik zahrayı. altını ah rıh çavdarlı ol ursa.yi harın, tem iz bi bohça sererik.üsdün çiharrıh zahrayı. sora ilan i tandırın üsdüne goruh. şaşmasını öne dökerik. suyunu da bolca goruh, altını yaharıh.gendi halinde gaynayı gaynayı bişer. ne iş gorüyon diyene bulgur gay-nadıyoh derik. o ice gaynıyacah; şah şah gaynıyacah, bi denenin içine bahacan, heç biyazı galmassa onu çıharacan itayi sererik, onu gayrı saplı tası elimize ahrıh, sufrayı sererik, ilanneri goruh, ilanner inen çiharrıh , onu dadırıh ortıya sıçanı onu dadı verrik böyle dadandan sona damları süpürrük.dama çiharrıh sererik. incecik dama sererik, ön gurur, ötön beninki bir günde gurudu, sıcah olduna temusda. iki ossun bir ossun iki adam buluruh, sohuyu yıhanh, ice temizlerik bezinen süpürgeynen. sona iki de tohmah
buluruh ice keperdir piricin gabından soyulur gibi ice keperdir. sona geri onu zabadar gabini yiryenidden sererik. indirrik sona. savırrıh, hinci motura veriy-oh gayrı, bulgur motoru çıhdı. bildin bulguru çıharır, sininin üsdüne dokerik ayıtlarıh yenidden. nadar işi var bahıyon nu! oturruh, elerik çekilenden sona. eledimizi bir ilane yıgarıh düşünü bi ayrı ilane yığanh, en ufak pıtpıtısı olur onu da pıtpıtı derik. onu da bi ayrı alırın, en altının unu olur, onu da bi ayrı elerik alırıh. yenidden bir ita sererik altına savırrıh küplerimizi eyce temiz bezinen silerik, ondan sona bohçay-nan içine uğudü verrik içine, üstüne de çör otu atarıh üş dene bereket ossun diye biliyon nu! azına ağız banı balarıh, gapanı da goruh, Allah ağız dadınan güle güle yedirsin Derik.
Nevşehir ve Yöresi Ağızları LÇilt Ses Bilgisi [Phone’ligue) Prof. Dr. Zeynep KOHKMAZ Syf:119
Yapımı çok zahmetli olmasına rağmen el yapımı olduğu için markette satılandan daha lezzetli olan bulgur kaynatma Nevşehir'de devam eden bir gelenek. İşte Gülşehir ilçesine bağlı Yüksekli köyünde hedik kaynatımı....
Harman kalktı, hedik kaynamaya başladı..
Hasan Balıkçı; "60’lı yıllara ait bir gelenek figürü. Yer; Nevşehir-Gülşehir/Yüksekli köyü. Eskiden hedik kaynatır, dam başına serip yanında yatardık.Kuruyunca sohu da tohmahla döverek temizler, el değirmeninde bulgur yapılırdı. İşin sonunda horoz kesilir, mevsim meyveleriyle ikram yapılırdı. Bu iş makineleşince yeni nesil bunların hiç birini göremedi...Bulgur sohu’su nedir desen bilmez."
Prof. Dr. Zeynep Kormaz Nevşehir Dil ve Yöresi Ağızları
