Nevşehir’in Halk Edebiyatı
Halk Şiiri ve Maniler
Mani, toplum yaşantısının birçok kesimine ait rekabet ve hicive dayalı konularla beslenerek şiir tarzında söylenen kalıp sözlerdir. Kafiyeli sözler olan maniler, hece ölçüsü bakımın Gan yedi heceli ölçüye uyar.Nevşehir yöresindeki maniler daha çok kız-erkek rekabeti, düğün, ramazan, çalışma (ırgatlık, halı, dokuma), yarışma (Yüzük oyunu, Hörbüç oyunu) gibi ortamlarda söylenmektedir.
Yörede Tespit Edilen Manilerden Örnekler
Kapı kapı aralık Kapıdan bakanoğlan
Kızlar onbin liralık Sümüğü sarkan oğlan
Oğlanları sorarsan Ne ardıma düşüyon
Fıçıda kokmuş balık Horozdan korkan oğlan
Kaynanam kara harar Damda başını tarar Ölürse kefeni zarar Ölmezse yaprak sarar
Kapı kapı gezerim İnci mercan dizerim Senin gibi oğlanı Ökçeminen ezerim
İlengerde su durur Olan mendil yudurur, Ben gaşdisam ben gaşdım, Mıhdar neden gudumr?
Çayda çanah girildi Giz olana vuruldu Olan almam dedikçe Giz boynuna sarıldı
Ey hürüdü hürüdü Dağı duman bürüdü Gelsene gavur oğlu Cepte çerez çürüdü
Armudun irisine Taş attım birisine Beni çoban etseler Kızların sürüsüne
Çini tabakta al var Topukta pembe şalvar Kız Allahın seversen Diz gel Allaha yalvar
Çorab ördüm mil inen Dürdüm büktüm gül’ün en Hinci serhoşum gelir Otuz iki dil inen
Halı dokurum halı Bitmiyor gavur malı Halı icat olalı Kızların benzi sarı
Eli elçekli gelin Kolu kolçamlı gelin Oğlanı ben doğurdum Kılamada bacaklı gelin
Damdan odun atarım Gölgesinde yatarım Senin gibi oğlanı At b..una katarım
Damdan dama ip atar Mızlara çalım satar Çalımına s..tığım Mitil yorganda yatar
Patatesi haşladım Soymaya başladım Yar aklıma gelince Ağlamaya başladım
Söylenceler (Efsaneler)
İnsanoğlu kendi içinde yaşadığı ortamla ilgili doğal, dinsel ve tarihsel olaylara sebep-sonuç ilişkisi içerisinde cevaplar arar. Neticesinde varyantlar halinde gelişen toplumsal düşünce kalıpları oluşarak, zaman içerisinde topluma mal olur. Sözü edilen düşünce kalıpları “Efsane” olarak adlandırılır. Nevşehir’de efsane türünde çok sayıda ürün bulunmaktadır. Yeni gelişen oluşumlar içinde dahi efsane mantığı devam ederek, bu türde yeni ürünler halk tarafından anlatılmak suretiyle yaşatılmaktadır.
