Adalet Bakanlığı’nın daveti üzerine Türkiye’ye gelen ABD Temyiz Mahkemesi 9. Dairesi Üyesi ve ABD Uluslararası Yargı İşleri Komitesi Başkanı Diarmuid F. O’Scannlain ve beraberindeki heyet, Kamu Denetçiliği Kurumu’nu (KDK) ziyaret etti. Ziyarette, heyette yer alan Dışişleri Yargı Sorumlusu John Jasik ve Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Tetkik Hakimi Muhammet Zeybek ile Baş Ombudsman M. Nihat Ömeroğlu, Ombudsman Mehmet Elkatmış ve Genel Sekreter İsmail Altıntaş katıldı.

 

Ziyarette konuşan Ömeroğlu, ziyaretten büyük memnuniyet duyduğunu dile getirdi. Kurum hakkında bilgiler veren Ömeroğlu, Kurumlarının insan odaklı bir anlayışla STK gibi çalıştığını söyledi. İdare ve birey arasında tarafsız bir konumda olduklarına değinen Nihat Ömeroğlu, “Özellikle haklar kültürünün hayata geçirilmesi ve geliştirilmesi ile adalete hızlı erişim esas amacımızdır. İyi yönetişim ilkelerini idarede geliştirmek, özellikle temel hak ve özgürlükleri korumak en büyük görevlerimizdendir” dedi. Baş Ombudsman Ömeroğlu, Başkan O’Scannlain’a Kurumun kuruluş ve yapısı hakkında da bilgi verdi. Ömeroğlu, 2010 yılında yapılan referandum sonucu Anayasada yapılan değişiklikle KDK’nın iki yıl önce faaliyete geçtiğini aktardı.

 

Ombudsmanlığın kökenlerinin Osmanlı Devleti’ne dayandığını hatırlatan Ömeroğlu, “Bunu İsveçli yetkililer kendileri ifade etmişlerdir. Doğrusu toplum olarak biz bunu bilmiyorduk. Tarihi geçmişi nedeniyle İsveç Büyükelçiliği Ombudsmanlığın 300. Yılını İstanbul’da kutlamak istedi; ancak o dönemde toplumsal gösteriler olması gerekçesiyle Ankara’daki İsveç Büyükelçiliği binasında bir sempozyum olarak kutlandı. Şüphesiz modern Ombudsmanlık ise İsveç’te kurulmuş ve dünyaya yayılmıştır.” şeklinde konuştu.

 

Nihat Ömeroğlu, Türkiye’de üç Kurumun bireysel başvuru aldığını kaydederek bunların Anayasa Mahkemesi, Kamu Denetçiliği Kurumu ve İnsan Hakları Kurumu olduğunu söyledi. Ömeroğlu, kendilerinin görev alanının ise kısaca ‘idarenin her türlü eylem ve işlemi, tutum ve davranışının insan haklarına dayalı olarak adalet duyguları içerisinde incelemek, araştırmak ve de idareye tavsiyede bulunmak’ olduğunu dile getirdi.

 

Kurumun inceleme alanının dışında kalan kısmına ilişkin de bilgi veren Ömeroğlu şu ifadeleri kullandı: “Türkiye’de yargı ile askeriye Türkiye’de bir milattır. Geçmişte yargı bağımsız bir erk olduğu için kendi yapısal teşkilatlanması içerisinde kendi kendini denetlerdi. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu; hakimlerin atanması, yükselmesi, özlük hakları ve disiplin soruşturmalarına bakıyor. Biz hakimlerimizin tutuklaması, salıvermesi, ceza vermesi, arama kararı vermesi, el kararı vermesi gibi yargı yetkisini kullandığı kararlar hariç davadaki sürece müdahale edebiliriz. Dünya ombudsmanlarının birçoğunda da bu var. Yani yargının sürecine müdahale edebiliriz. Çok spesifik örnekler vermek gerekirse, yasada bir hakimin kararı yazması için 15 günlük bir aylık süre belirlenmişse eğer bunu hakim 6 ayda 8 ayda 10 ayda yazıyorsa ve birey de bunu bize şikayet ediyorsa bunun yargı yetkisinin kullanılmasıyla bir ilişkisi olmadığı için inceleme alanımıza girmektedir. Yine yargı yetkisinin kullanılmasıyla ilişkilendirilemeyecek bir tutum ve davranış olursa hakimin vatandaşa olumsuz davranması gibi buna da yine bizler müdahil olabiliyoruz yasal olarak. Bunu yalnız hakim, savcı değil de herhangi bir kamu görevlisi için de yapabiliriz. TSK ile ilgili olarak da TSK’nın bir tatbikat kararına, sınır ötesi harekatına karışmayız ancak TSK’nın bunun haricinde eğer askerlerle ilgili bir insan hakkı ihlali varsa bunun gibi her şeyi inceleyebiliriz. Bu Kurumun milat denebilecek bir özelliği de devlet sırrı gibi en gizli belgelere de ulaşma yetkisinin bulunması.”

 

Baş Ombudsman Nihat Ömeroğlu, ziyaretin sonunda ABD Temyiz Mahkemesi 9. Dairesi Üyesi ve ABD Uluslararası Yargı İşleri Komitesi Başkanı Diarmuid F. O’Scannlain ve ABD Dışişleri Yargı Sorumlusu John Jasik’in Ombudsmanın nasıl bir çözüm yolu ürettiği, tavsiye kararlarına uyum oranları, kişisel başvuru olmadan inceleme yapıp yapılmadığı gibi konularda kendisine yöneltilen soruları yanıtladı.

 

Başkan Diarmuid F. O’Scannlain, ziyaret sonrası Kamu Denetçiliği Kurumu özel defterine ziyarete ilişkin düşüncelerini yazdı.