TASKOBİRLİK YENİDEN TAM KAPASİTE İLE ÜRETİME KAZANDIRILMALIDIR

Nevşehir Üzüm ve Mamulleri Tarım Satış Kooperatifi, Ürgüp Üzüm ve Mamulleri Tarım Satış Kooperatifi ve Avanos Üzüm Mamulleri Tarım Satış Kooperatifi’nin iştiraki ile 1958 yılında kurulan ve daha sonra da 9 ayrı Üzüm ve Mamulleri Tarım Satış Kooperatifini bünyesinde barındırmaya başlayan Nevşehir Üzüm ve Mamulleri Tarım Satış Kooperatifleri Birliği TASKOBİRLİK, borçlarını ödeyememesi nedeniyle uzun süredir beklenen faaliyeti gösteremiyor.

Atatürk döneminde çiftçinin mahsulünü değerlendirmek amacıyla 21.10.1935 tarihinde 2834 sayıyla Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri Kanununu çıkartılmıştır. Ayrıca çiftçiye kredi temini için de 18 Nisan 1972 tarihinde 1581 sayıyla Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu çıkarılmıştır.

1941/1942 yıllarında, Başbakan Şükrü Saraçoğlu’nun kabinesinde Tekel Bakanı olan Suat Hayri Ürgüplü, Ürgüp’ü ziyaretlerinde hemşerilerinin istek ve talepleri doğrultusunda, Ürgüp’te Tekel’e bağlı bir şarap fabrikası kurulması talimatını vererek, Cumhuriyet döneminde fabrikasyon ilk şarap imaline Kapadokya’da başlanmasına ön ayak olmuştur.

Taskobirlik sitesinde İnönü ismi anılmadan“1942 yılında zamanın Cumhurbaşkanının Nevşehir bölgesini ziyareti esnasında, bölge üzüm üreticilerinin ürettikleri üzümlerin değerlendirilmesi yönündeki istekleri üzerine, Atatürk Orman Çiftliğine bağlı olarak 08/05/1958 tarihinde Nevşehir Üzüm ve Mamülleri Tarım Satış Kooperatifleri Birliği TASKOBİRLİK kurulmuştur” (Taskobirlik İnternet sitesi). Denilmektedir.

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü 7 Ağustos 1942'de başlayan 8 Ağustos 1942'de biten İncesu, Ürgüp, Avanos, Gülşehir ve Nevşehir gezisi yapmıştır. (İnönü Vakfı internet Sitesi) O tarihte İncesu ve Ürgüp Kayseri’ye, Avanos Kırşehir’e, Gülşehir ve Nevşehir ise Niğde’ye bağlı birer ilçedir. Cumhurbaşkanı İnönü, yanında Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve Ziraat Bakanı Reşat Muhlis Erkmen olduğu halde bölgeyi adım adım dolaşarak halkın sorunlarını dinlemiştir. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün Nevşehir ziyareti sırasında dönemin Nevşehir Belediye Başkanı Şükrü Süer, vatandaşların üzüm sıkıntısını dile getirmiştir. İsmet İnönü gezi sırasında yanında bulunan Ziraat Bakanı Reşat Muhlis Erkmen’e talimat vererek bölge üzümünün değerlendirilmesi için çalışma yapılmasını istemiştir.

İlk Atatürk Orman Çiftliğindeki şarap fabrikasına bağlı olarak Nevşehir’de bir şarap fabrikası kurulması yönünde talimat vermiştir. Şimdiki TASKOBİRLİK’in olduğu yerde kayalar kazılmak suretiyle bir şarap fabrikası kurularak, Narköy Kooperatifi bünyesinde sonraki yıllarda şarap imaline başlanmıştır.

1968 Yılı Nevşehir Valiliğince yayınlanan il yıllığına göre Taskobirlik Derdalan,Emir.Çökek, Sedir, Neyzen gibi şarap markaları üretmektedir. Vermut ve üzüm suyu, sirke üretimi de vardır.

“Atatürk Orman Çiftliğine bağlı olan Nevşehir’deki bu fabrika 1953 yılına kadar faaliyette bulundu. O yıldan sonra, Rahmetli Hüseyin Avni Parmaksız ve arkadaşları, ilimizdeki bağcılara öncülük ederek, Nevşehir Üzüm ve Mamulleri Tarım Satış Kooperatifini kurdular. Daha sonra Gülşehir, Ürgüp ve Avanos’ta kurulan aynı mahiyetteki kooperatifler bu kooperatifle birleşerek, 1958 yılında TASKOBİRLİK adında kooperatifler birliği oluşmuştur. İlçelerde kurulan kooperatif fabrikaları 1960’tan itibaren faaliyete geçmiş, Nevşehir merkezdeki ilk fabrika da genişletilerek, şarapla birlikte üzüm suyu ve meyve suları imaline başlanmıştır. Daha sonra Gülşehir’de kurulan sirke fabrikası ile sirke imalatı da yapılmıştır”(Ali İhsan Açıkgöz).

 1968 Nevşehir Valiliği İl Yıllığında Taskobirlik tanıtımı

Taskobirlik’in ilk şarabının ismi DERTALAN idi ve bu şarap ülkemizde çok tutulmuştu.  Daha sonra ünü dünyaya da yayılmıştır. Sonraki yıllarda çeşitli isimler altında şarap imal edilmiştir. İlk yıllarda şişeleme elle yapılır iken, 1962 yılından itibaren otomatik makinelerde şişe yıkama, doldurma, mantarlama ve etiketleme yapılmaya başlanmıştır.

TASKOBİRLİK, kurulduğundan itibaren bölgede üzüm piyasasının fiyat tespit oluşumuna katkıda bulunarak çok büyük hizmetler gerçekleştirmiştir. TASKOBİRLİK şarapları, Türkiye genelinde piyasalarda söz sahibi idi. Erzurum, Tokat, Antalya, Hatay, İskenderun, Mersin, Ankara, Çorum, Samsun, Malatya, Kayseri, İzmir, Uşak ve daha bir çok il ve ilçelerde bayilikleri vardı. Pek çok şarap, üzüm suyu ve sirke satılıyordu.

 Cevdet Sunay’ın Taskobirlik ziyareti

Taskobirlik yönetim ve denetimi son yıllara kadar tamamen Sanayi ve Ticaret Bakanlığına ait iken, son yılarda yönetim kuruluna bu yetki devredilmiştir.

  1. kuruluşunda katkısı olan Gülşehirli Avukat Ali İhsan Açıkgöz acısını ve feryadını şöyle dile getiriyor “Bu günlerde aldığımız haberlere göre, fabrikalar özel teşebbüse kiraya verilmiş ve TASKOBİRLİK biriken borçları nedeniyle tasfiye edilecek şekilde atıl durumdadır. TASKOBİRLİK'in piyasadan çekilmesi sureti ile üzüm piyasası özel şarap firmalarına kalmış ve onlar istedikleri fiyattan üzüm almaya başlamışlardır. TASKOBİRLİK’in kapanması bölge için büyük bir kayıptır. İşte bu nedenle, binlerce kooperatif ortakları üzüm veremedikleri için mağdur edilmiş ve şikayetler artmıştır. Bu sebeple Nevşehir bölgesinde bağcılıkta bir gerileme yaşanmaktadır. Dolayısı ile, 1961 ve 1965 yıllarında şahsımın Gülşehir Kooperatifi ve TASKOBİRLİK Yönetim Kurulu Başkanı olarak, TASKOBİRLİK Genel Müdürü Ali Emmiler ve diğer yönetim kurulu üyelerimizle, fabrikaların kurulması ve genişletilmesinde epey hizmetimizin geçmesi münasebetiyle son durumdan çok büyük bir üzüntü duymaktayım”( Hak Gazetesi 12 Şubat 2015).

Gazetelere yansıyan haberlere baktığımızda;

“TASKOBİRLİK Genel Müdürü Hasan Gürcan yaptığı açıklamada, TASKOBİRLİK olarak halen devam eden şarap, üzüm, kayısı ve vişne suyu üretiminin yanı sıra bu yıl domates suyu üretimine yönelik çalışmalar başlattıklarını söyledi”(29 Ağustos 2002 Mynet)

27 Nisan 2012 tarihli Muşkara Haber Gazetesinde yer alan habere göre de “Taskobirlik harabeye döndü” denilmektedir.

Nevşehir İl Tarım Müdürü Ahmet Şahin, Tekel Rakı fabrikasının özelleşmesi ve Taskobirlik Üzüm ve Meyve suyu üreten fabrikanın kapalı olmasından dolayı üzüm üreticilerinin tüccarın insafına kaldığını söyledi”(13 Mayıs 2010 Beyaz Gazete)

“Taskobirlik eski Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Hüseyin İlhan, bir zamanlar 4 bin 500 üyesi olan Taskobirlik'in 2009 yılında faaliyetlerini durdurduğunu hatırlattı. Birliklerle ilgili yapılan yeni düzenlemelerden çok umutlu olmadığını belirten İlhan, 2000'de başlayan yeniden yapılandırma sürecinin Taskobirlik'i yok ettiğini öne sürerek, "1 milyon 200 TL borcumuzu ödeyemedik. 2000 yılından sonra birlikler kendi kaderlerine terk edildi. Üretici yok sayıldı. Oysa birliklere Avrupa'da olduğu gibi devlet desteği olması lazım" dedi( Arzu Alp,18 Nisan 2012 Dünya Gazetesi).

Dünyanın en özel ve en güzel üzümlerinin yetiştirildiği ilimizde üzüm üreticisi, üzümü satamadığı ya da kazanç sağlayamadığı için üretimden vazgeçmekte ve bağları terk etmektedir. Bu içler acısı durumun önüne acilen geçilmesi gereklidir. Bu soruna çözüm üretmelidirler.

Taskobirlik kaderine terk edilmemelidir. İçine düştüğü bu zor durum hepimizi üzüyor kuşkusuz. Çocukluğumuzun vazgeçilmesi olan o güzel üzüm suyunu özlememek mümkün değil..

Çeşitli gerekçelerle şarap üretimi sakıncalı bulunuyorsa, sirke, pekmez, üzüm suyu üretim potansiyeli artırılmalı, bölge bağcılığı yeniden canlandırılmalı, bölgedeki üzüm türlerinin varlıkları korunmalıdır.

Yararlanılan Kaynaklar

-Taskobirlik İnternet Sitesi

-Ali İhsan Açıkgöz, 11 Şubat 2015 Hak Gazetesi