Eskiden Kapadokya'da Bölge Halkı vadilere oyulmuş olan ve güvercinlik denilen yuvalarda kuşları besler ve bu yuvalardan topladıkları gübreleri bağlarında kullanırlardı.
9. yüzyıla kadar güvercinlerin bölge halkı için önemli hayvanlar olduklarını görüyoruz. Halk vadilere oyulmuş olan ve güvercinlik denilen yuvalarda kuşları besler ve bu yuvalardan topladıkları gübreleri bağlarında kullanırlardı. Eskiden bölgede yaşayan Hristiyanlar ise bu kuşların yumurtalarını toplayıp fresk adını verdikleri kilise resimlerinin alçılarında kullanırlardı.
Daha eski dönemlerde ise hayvanların etlerinin de yenildiği bilinmektedir.
Günümüzde tarihi Uçhisar Kalesi ve Mustafapaşa , Ortahisar ,Göreme ve Çat vadilerinde hala hazırda yüzlerce güvercilerin süslediği gökyüzü eşsiz güzelliği ile en güzel seyir mekânlarından biridir.
Güvercinler kutup bölgeleri dışında hemen hemen dünyanın her tarafında yaşayabilen bir kuş türüdür. Seksen kadar türü bilinir. Türleri ; rengine, biçimine, uçuşuna, yaşadığı ortama göre değişiklik gösterir: Cüce güvercin, gök güvercin, yabani güvercin, benekli güvercin, kaya güvercini, süs güvercini , takla güvecini, beyaz güvercin , ev güvercini gibi. Güvercinler saatte 50 ile 200 km hızla uçabilmektedirler.
Güvercin sözcüğü, Moğolca kügercin sözcüğünden gelmektedir. Güvercinlerin boyunları; mavi, yeşil, pembe renklerden biri veya daha fazlası ile kaplı olduğundan dalgalar halinde ıpıl ıpıl yanar. Bu görünümünün yanında çevik hareketleri ona çocuksu, bakışları da saf ve masum bir görünüm verir. İşte bu özelliğinden olsa gerek, kutsal inançlar onu sahiplenmişlerdir:
Din, güvercini insanlara kardeşçe yaşama duygusunu, barışı ve gönül sevincini taşıyan ve bunu dağıtan kuş olarak görür. Tasavvuf, gönülden gönüle haber ulaştıran, Tanrı ile ermişler arasında aracılık eden bir canlı olarak düşler güvercini. Suç ve yanlıştan arınmış, gök katlarının her basamağında yeri olan kutsal bir varlıktır o.
Hıristiyanlık dininde , kutsal ruh olarak benimsenmiş, İslam dininde ise yine her türlü günah ve suçtan uzak, suçsuz bir yaratıktır güvercin. Bazı inançlara göre, ölen suçsuz , günahsız insanların ruhu güvercin kılığına girer , ortaya çıkar, sevdikleri insanların çevresinde dolaşır. Bu inanç, Osmanlı’da yaygın olduğundan özel olarak, cami, mescit, medrese,kale üstlerine hücreler şeklinde güvercin yuvaları yapılırdı.
Tevrat’a göre, Büyük Tufan zamanında Nuh Peygamber, fırtınanın bitip bitmediğini anlamak için gemiden dışarı güvercin salar. Aradan biraz zaman geçince uçuşunu tamamlayan güvercin, ağzında bir zeytin dalı ile gemiye geri döner. Bu durumda fırtınanın dindiği anlaşılır. Bu öyküden ötürü zeytin dalı barışı, güvercin barış elçisini simgeler. “Zeytin dalı uzattık, güvercin uçurduk”
Kısas-ı Enbiya’da , Hazreti Muhammed’in İslam dinini yaymaya başladığı sıralarda, saklandığı Hıra Dağındaki mağarada , bir mucize gerçekleşmiş örümcek ağını örerken, güvercin hemen bir yuva yapmış ve yumurta yumurtlamıştır. İnanışa göre, mağaraya çoktandır ayak basan kimsenin olmadığı görüntüsü verilmiş ve peygamber Hz. Muhammed kendini izleyenlere görünmemiştir.
Yine 13. yüzyılda yaşamış Hacıbektaş-ı Veli , efsaneye göre keramet göstermiş, güvercin olup uçmuş. Bu yüzden, resimlerde elinde güvercin ile tasvir edilir. Hacıbektaş’ta Çilehane denilen mevkide kaya üstünde görülen kuş izinin güvercin izi olduğuna inanılır.
16. yüzyılda yaşadığı bilinen ünlü ozan Pir Sultan’ın da bu konuda bir dörtlüğü vardır.
Güvercin donunda dalına konsam
Arayıp eksiği özünde bulsam
Çevrilip yoluna kurbanın olsam
Yetiş Allah, ya Muhammed, ya Ali .
Kapadokya’da güvercin niçin çoktur? Neden güvercin eskiden beri beslenir, sevilir? Sanırım, yanıtın kısa özeti yukarıda verilmiştir. Her şeyden önce Kapadokya bir dinler merkezi durumunda idi. Çok Tanrılı dinler, Zerdüşt, budizmin etkileri, Hıristiyanlık ve İslam. Her şeye rağmen, Kapadokya bir gizem ve büyü ortamı yarattığı içindir ki, dinlerin mekanı olmuştur. Burada insanlar kendi içlerine, kendi özlerine dönerek, din ile daha bir yoğunlaşmışlar, daha bir iç içe olmuşlardır. Buna neden, arazi yapısıdır. İşte burada , bu durumu güvercin bütünlemiştir. Bu kadar maharet yakıştırılan güvercin de ortama uymuştur.
Güvercin gübresinin Kapadokya asmalarına, patateslerine ve bahçe çiçeklerine kullanıldığı , ürün verimini ve kalitesini artırdığının bölge halkı tarafından iyi bilinmesi nedeni ile de güvercin yetiştirilmektedir.
Güvercin elbette Kapadokya’ya özgü bir kuş değildir. Bununla birlikte buraya daha çok yakışmıştır.Kapadokya’nın gizemli havası ve mavi gökyüzü ile adeta özdeşleşmişlerdir.
Son yıllardaki tarım ilaçlarından bu sevimli, masum canlı da etkilenmiş, sayısında azalma gözlenmiştir . Başta yöre halkının ve yerel yönetimlerin gayreti ile tekrar çoğaltılabilecektir. Güvercinler, iyi bakıldığında ve korunduğunda çabuk çoğalma özelliğine sahiptirler.
Kapadokya bölgesinin yüksek kayalarla kaplı olması, kalabalık ve gürültüden uzak kayalık vadilerin bulunması, bu kısımlara güvercinlerin yuva yapmasına neden olmuştur. Kayaların işlenmeye uygun, yumuşak yapı göstermesi, insanlar tarafından kolayca işlenmesini getirmiştir. Gerek güvercinlerin, gerekse insanların barınma yerleri, doğal yapı nedeni ile hiçbir zaman problem olmamıştır.
Kapadokya’da güvercin yuvaları, yüksek peribacalarının , mağaraların içi, cami ve ev çatılarının üstüdür.Sabahleyin gün doğumu ile birlikte yuvalarından topluca uçarlar. Önce, bulundukları çevrenin gökyüzünde kısa daireler çizerler. Sanki bu hareket, bir egzersiz , sabah mahmurluğunu üstlerinden atma uçuşu,diğerlerine ‘uçuşa hazırolun’ haberi verme, veya çevreyi yukardan gözetleme işidir. Bu nedenlerden olacak,bu uçuşun arkasından hemen yuvanın olduğu yere dönerler.Ama içeri girmezler, dışarıda kalırlar. İkinci uçuşa hazır şekilde hareket halinde bekleşirler. Çok kısa bir süre sonra hep birlikte birden kalkarlar.Bu kez, açılırlar uzaklara. Akşama dönerler.
Güvercinler ötüşürler, barışçıldırlar. Kavgayı sevmezler,paylaşım özellikleri vardır.İnsana yakındırlar.
Keşişler, dervişler inzivaya çekildiklerinde , bulundukları mağaranın penceresinden güvercinleri seyretmişler, onun kutsallığı ile kendilerini bütünleştirmişlerdir. Adeta yaptıkları ibadete güvercinleri tanık tutmuşlar, belki de güvercinlerle daha mutlu olmuşlardır.
HUSEYİNSEYFİ KİMDİR
1953 yılında Nevşehir ilinin güzel köyü Köşektaş'ta doğmuşum. Çocukluğum her köy çocuğu gibi doğayla iç içe geçti. Öğretmenlik yapmaktayım. Ürün yayınlarından çıkan "Gün Sürüyor Yıldızlar" isimli şiir kitabım var. Yazı çalışmalarına sürekli devam ediyorum. Çanakkale, Kapadokya özel ilgi alanlarımdır.Öykü ve roman kitapları oluşturmaya uğraşıyorum. Eski uygarlıkları okumayı seviyorum. güzel ülkemi gezmek ,tanımak en büyük tutkumdur.Bilen kişilerle sohbet etmekten çok büyük haz duyarım.
