Osmanlı Devleti kayıtlarında yer alan çok sayıda bezirhaneden sadece birkaçının ayakta kaldığı bu yapıların, yenileme çalışmaları yapılmadığı takdirde yok olacağı belirtildi.
1800'lü yıllarda yapıldığı tahmin edilen, bölgede yetişen bitkilerin yağını çıkarmak için kullanılan bezirhaneler için restorasyonu yapılması gerekiyor
"Bu bezirhaneler 250-300 yıl önce; günümüzde 'Fabrika' gibi yerler kabul edilir bezir yağı üretirmiş. Bu bezirhanelerden kimi hala hazırda nerde bilinmezken kimi kaderine terk edilmiş kimi ise şu anda yok olmuş durumda. "
"Bu Bezirhanelerde geçmiş dönemde Çeşitli ürünlerin tohumları ezilip işlenerek bezir yağı elde edilirdi. Günümüzde ne hammaddesi, ne de alan- satan kaldı. Kimse kalmadı, bu işten anlayanlar da bezir yağına talep kalmayınca, bu işi çoktan terk ettiler."
Nevşehir merkeziyle birlikte, Merkez ilçeye bağlı Göre kasabası , Nar kasabası , Ürgüp ve Avanos ilçesi başta olmak üzere geçmiş dönemde hizmet veren kaderine terk edilmiş bu tarihi Bezirhaneler, bulunduğu yerlerin tarihi hakkında önemli ipuçlarıda veriyor .
İşte bunlardan bir taneside Nevşehir'in Merkez ilçeye bağlı Nar kasabasında bulunan ve Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Tarafından yapıldığı tahmin edilen tarihi Bezirhane şimdilerde restore edilerek gün yüzüne çıkarılmayı bekliyor.
Eskiden kapadokya’da yeraltı şehirlerinde,kiliselerde ve evlerde aydınlatma aracı olarak kullanılan bezir yağının elde edildigi bezirhaneler Kapadokya’nın oldukca inginç yapılarında yer alıyor.
Antik çağın Nisa kentinin yerini tam olarak tesbit edemeyen Araştırmacılara Nar Kaya Bezirhaneyi görmelerini öneririz. Nevşehirli Damat İbrahim paşa’nın Muşkara adı ile kurduğu bugün’kü Nevşehir’in 1 km kuzeydeki büyük kaya tepelerinin güney sıcağına sığınmış olan Nar’ın eski Nisa olduğuna, kaya bezirhaneyi görür görmez karar vereceksiniz çünkü yöredeki bezirhanelarden ayırıcı olan bir çok özelliğe sahiptir. Ayrıca hareketli bir kasabanın ortasında bu kadar özgün ve bakir bir şekilde nasıl kalabildiği incelenmesi gereken bir çevre koruma örneği olarak artılarımızdandır.
Kapadokya'daki Bezirhaneler
Kapadokya’da eski zamanlarda kalenin eteklerinde halkın ilk yerleşimi olan bölgelerde bezirhaneler bulunmaktaydı. Şu anda beldede bir – iki tanesi kalmış eski bezirhanelerde yöre halkı, bölgede yetişen keten ve ızgın tohumlarının altın sarısı renkteki “bezir” adı verilen yağını elde edip ısınma, aydınlanma ve hayvanlarının bakımı için kullanırlardı. Bir tanesi şuanda Ürgüp Aşağı Mahalle’dedir.
Bezirhaneler, Zamana Yenik Düştü!
FİB Haber Merkezi olarak Nevşehir'deki bu Bezirhanelerin gün yüzüne çıkarılarak, o günün fabrikası olarak buraları gençlerimizin mutlaka gezmesini ve dönemin önemli iş sahalarını yerinde görmelerini bekliyoruz.
"Zira, Bir dönem Buralar geçmişte ekonomiye can veren fabrikalardı. Yıllar sonra burası atıl durumdan olduğundan kimse buraları bilmiyor. Hele sonradan yetişen nesil, buraların ne olduğu görse dahi buraların neresi olduğunu bilemez. Bu tür yapıların tanıtılarak turizme açılması, yeni neslimize kazandırılması, bunlar çok önemli ve talebimiz bu. Bezirhane olarak bilinen yağ fabrikalarından elde edilen yağ, o yıllarda mutfaklarda kullanılmasının yanında sabun ve boya sanayinde de ham madde olarak kullanılmış. Ayrıca, dönemin veterinerleri tarafından yaralanan hayvanların iyileşmesinde merhem olarak kullanıldığı da kayıtlarda yer alıyor."
İşte Nevşehir Nar kasabasındaki o Tarihi Bezirhane'den görüntüler;
(Nevşehir Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürü Mustafa Alevli'nin incelemelerinden görüntüler)
