NEVŞEHİR(MHA) Milliyetçi Hareket Partili Belediye Başkanı İsmail Genç’in yönetimindeki Ortahisar Belediyesinin beldenin turizm gelirlerinin artırılması konusunda ne yapacağı merak konusu.
Kapadokya bölgesinin en önemli turizm merkezlerinden biri olan Ortahisar beldesinde bulunan Kiliselerin inanç turizmi çerçevesinde değerlendirilmesine ilişkin belediyenin yeni dönemde ne projesi olduğu belirsizliğini korurken, Nevşehir’in Ürgüp ilçesine bağlı Ortahisar beldesi, bölgenin en önemli kiliselerini bünyesinde bulunduruyor.
Ortahisar kasabasında bir kısmı isimsiz olan 26 adet görülmeye değer kilise bulunuyor.
Bu kiliselerin bazıları doğal etkenlere daha fazla dayanamamış, kısmen tahrip olmuşsa da, büyük bölümleri sağlam durumda. Bazı kiliselerin ise, bir kısmı sonradan güvercinlik şekline çevrilmiş, bir kısmı da üzerine veya önüne yerleşim birimi yapılarak eve dahil edilmiş, ahır, samanlık veya depo gibi kullanılmakta. Samanlık veya depo olarak kullanılan bazı kiliselerin içerisinde (varsa) freskler aynen korunmuş durumda. Evinin içerisinde bulunup samanlık olarak kullanıldığı halde sağlam ve yıpranmamış durumda bulunan Alireis Mahallesi‘Mahir Yılmazın evi’nde olan bir kilise ile, Hacı Telgraf Caddesi‘Mehmet Gülün evi’nde bulunan kiliseler, kasaba halkının tarihî değerlere saygısının örnekleri. Halen mesken olarak kullanılan evler içerisinde bulunan bir kısım kiliselerde doğal etkenler sonucu fresklerin büyük bölümü kaybolmuş.
Cambazlı ( Sarıca ) Kilise : Bulunduğu mahallenin adını alan bu kilise, Ali reis mahallesi, dere yatağı yamacında bulunur. Koni biçimindeki bir kayanın içine oyularak yapılmış mimarisi, kubbeli haç şemalıdır. Girişi dere yatağına bakan güney cephesinde. Fonksiyonu tamamlayan diğer yapılarla değerlendirildiğinde bu kilisenin bir manastır kilisesi olması kuvvetle muhtemel. Kilisenin oyulduğu kayalıkların alt kısımlarında çok sayıda başka mekanların bulunması da bu düşüncemizi destekler. Kilisenin esas mekanı altta taş üzerine kırmızı nakışlar, üstte sıva üzerine boyalı resimler olmak üzere iki çeşit süsleme ile kaplıdır. Boyalı resimler halen yarım kubbelerde ve cephelerinde sağlam durumdadır. Merkezî kubbenin içinde ve giriş holüne geçişteki kemer içinde bulunan resimler yer yer dökülmüştür. Boyalı resimler, İkonografik tasvirler ve haç ile orta apsis içinde Hz. İsa, yan apsislerde Hz. Meryem ve diğer aziz tasvirleri ile vahiy ve ziyaret sahneleri bulunmaktadır. Gri ve sarı zeminin üzerine mavinin tonları kızıl-kahve ve pembe ile boyanan bu tasvirler, detaylı incelendiğinde, Kapadokya yöresinde diğer kiliselerle stil yönünden karşılaştırıldığında; kompozisyon, fon, giysiler, mimari süsleme gibi detaylar göz önüne alınarak yapılan değerlendirmeler bu kilisenin 10. y.y.ın ikinci yarısında yapıldığını düşündürmektedir.
Balkan Deresi Kiliseleri : Balkan deresi kiliseleri, ilk olarak 1911 yılında G. De Jerphanıon tarafından incelenmiş ve bu üç kilisenin tespitleri yapılmıştır. Vadinin içinde birbirine yakın kayalara oyularak yapılmış iki kilisenin karşısında üçüncü kilise daha vardır. Bu kilise koni biçiminde tek kayaya yapılmıştır. Ancak çıkış yolu eşikleri erozyon etkisiyle kaybolduğundan, ulaşılması zahmetlidir. Süslemeleri Beyaz zemin üzerine kırmızı, yeşil ve sarı renkler kullanılarak birbirlerine ilmiklenen büyük ve küçük madalyonlar, daireler ve bitkisel dolamalar nakşedilmiştir. Kiliselere yakın yerlerde diğer oyma mekanların çokça bulunması buranın da bir manastır külliyesi olduğunu göstermektedir.
Pancarlık ( St. Teodora ) Kilisesi : Pancarlık Kilisesine “St. Teodora” kilisesi de denilmektedir. Ortahisar kasabasının güney doğusunda, kasabaya 4 km. mesafededir. Bu kiliseye Üzengi vadisi yolu veya Ürgüp-Mustafapaşa yolu üzerinden ulaşılabilir.
Fazla sivri olmayan yaygın bir kayaya kilise oyulmuştur. Aynı kayalığın uzantısında, aynı yöntemle yapılmış, tek sağanlıklı, bazilikal plân şemasında küçük bir şapel ve kilisenin bulunduğu tepenin eteğinde tek veya çift kaideye oyulmuş pek çok mekan mevcuttur.
Kepez Kiliseleri : Yörede hakim rengin sarı olması nedeni ile “ Sarıca Kilise ” de denen Kepez kiliseleri, Ortahisarın güney doğusunda, kasabaya yaklaşık 4 km. uzaklıktadır. Kasaba halkının kepez mevkisi olarak adlandırdığı mevkide bulunduğundan o adla anılıyor.
Kepez kiliseleri, Kepez Vadisinin düzlüğünde, ikisi aynı kayalıkta, diğerleri birbirine bağımsız kayalıklarda bulunur.
Fırkatan Kilisesi : Fırkatan yada “Aynalı” adıyla anılan bu kilise, Ortahisar kasabasının 1 km. kuzeyinde, Göreme yolu üzerinde, Göremeye 500 m. mesafededir. Kilisenin yapılışındaki mimari farklılık buranın üst düzey önemli kişilerin barınağı olduğunu düşündürür. Sıkı korunmak için yapılan taş kapılardan ve gizli geçitlerden geçilerek üst katlara çıkılır. Mutfağı, erzak depoları, tehlike anında sığınak olarak kullandıkları mekanları ve o mekanlara ulaşmak için yapılmış bulunan gizli tünel geçitler, bu geçitleri kapatan tınaz taşları gibi yerlerin burada bulunması, yaşayan kişilerin önemini ve sıkı korunmuş olduğunu düşündürür. Kilise zemin yerleşim yerleri ise üst kattadır. Kilisede sade kırmızı renk boya ile boyanmış bazı geometrik şekiller dışında başka resim yoktur. Kiliseye bitişik, muhtemelen dini seremonide kullanılan, büyükçe bir salon vardır. Seremoni salonu bu kilisenin yöredeki diğer kiliselerden farklı bir konumda olduğunu düşündürmektedir. Bu yapı ve kilisenin Kapadokya’nın adliye sarayına yakın bir yerde olması ve başka yerde bulunmayan bu derece sıkı korunma düzeni, burada yargıç veya o düzeydeki kişilerin oturmuş olabileceğini düşündürmektedir. Özel itina gösterilerek yapılmış değişik bir mimari tarzı bulunan bu yerin, hangi yüzyıldan kalma olduğu araştırılmaya muhtaçtır.
Saklı Kilise : Saklı kilise, Ortahisar kasabasının kuzey batısında, kasaba merkezine 3 km. mesafededir. Çeşit çeşit meyve ağaçlarının, bağ ve bahçelerin arasına adeta saklanmış gibi oluşuna uygun düştüğü için “Saklı kilise” denilmektedir. Göreme mevkii olarak anılan arazinin Elnazar Kilise Vadisine bakan yamacın güney cephesinde kaya içine oyularak yapılmıştır. Bir tesadüf sonucu Ortahisar halkından Murat KÖSE tarafından 1958 yılında bulunup, ilgilere bildirilmiştir.
Sütunlu Kilise : Ortahisar kasabasının 3 km. kuzeyinde, “Mısır Ören Deresi” adıyla anılan vadinin dibindedir. Bu kiliseye ulaşmak için Göreme yolundan önce eski Çavuşin yoluna sapılır. 100 m. ileriden sağa ayrılan patika bağ yolu takip edilir. Bu yol ilerledikçe erozyon aşındırmasıyla oluşan dik ve dar geçitlerden vadi zeminine ulaşılır. Vadi zemininde yol sağ-sol olmak üzere ikiye ayrılır. Sola dönülerek, bahçe kenarlarında bulunan ince patika yoldan gidildiği gibi, doğal olarak oluşmuş su savakları içinden geçilerek de ulaşılır.
Üzümlü Kilise ( Aziz Nichitas Kilisesi ) : Kızılçukur Vadisi'nin girişindedir. Üzümlü Kilise'nin bulunduğu peribacası, keşişlerin yaşadığı manastır kompleksi gibi oyulmuştur. Kilise, peribacasının alt kısmında yer alır. Üst kısımda ise tavanında kabartma haç olan kabartma bir tavan yer almaktadır. Kilisenin ithaf yazısında Stylite Nichitas'a ait bir yazıt bulunduğundan, bu kilise Aziz Nichitas Kilisesi olarak da anılmaktadır. Kesin olmamakla birlikte VII. veya IX. yüzyıla ait olabileceği düşünülmekte.
