Yabanlı Aşireti Ve Nevşehir Bölgesine İskanları
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Yabanlı-Yabanlu (Yaban Eri) aşireti Selçuklu hükümdarları Tuğrul ve Çağrı beyler önderliğinde Bayat boyu içerisinde Horasan ve İran üzerinden Suriye ve Anadolu’ya gelmişlerdir.Yaz aylarında yaylak olarak Anadolu içlerine Maraş ve Elbistan yaylalarına göçmeye başladılar. Bugün Kayseri sınırları içerisinde bulunan Pazarören’de dünyada ilk milletlerarası Fuar olan Yabanlı Pazarı’nı kurdular. Halep Türkmenleri’ne mensup olan kola eskiden beri Yaban Eri, Yabanlu, Yabanlı denilmektedir.
Bozak sancağında konar göçer bir hayat süren Yabanlı(Yabaneri) aşireti 17.YY’ dan sonra daha çok Damat İbrahim Paşa’nın iskan politikaları sonucu Kozaklı ve Kırşehir bölgesinde yerleşik hayata geçtikleri sanılmaktadır. Yabanlı Aşireti mensupları Osmanlı Sultanı tarafından Suriye sınırları içerisinde bulunan Rakka vilayetine bir süre iskan edilmiştir. Aşiret, Rakka vilayetinin Collap Deresi, Belve ve bugünkü Suriye sınırları ile Belih Nehri civarında yaşamışlardır.
Tahminen 70-80 yıl süren Rakka iskânından sonra Yabanlı Boyu Adana Sis Sancağı üzerinden bugünkü Kozan, Kadirli yolu ile tekrar Anadolu’ya gelmişlerdir. Bu yolculuk esnasında aşiretin bir kısmı Niğde İli Bor İlçesi civarına yerleşmiştir. Sis Sancağı üzerinden Maraş, Akkışla, Felahiye, Topaklı, Kozaklı(Kuzugüden, Kuzugüdenli) boyunca yerleşilerek ve bu güzergah izlenerek bugünkü topraklara gelinmiştir.
Bu gün Kırşehir ve Nevşehir ili sınırlarında aşirete ait 15 civarında köy bulunmaktadır. Ancak aşiret nüfusu göç nedeniyle şehirlere göçmüştür. Ağırlıklı olarak Kırşehir başta olmak üzere Kayseri ve Nevşehir il merkezlerinde yaşamaktadırlar. Kırşehir merkezli Yabanlı Aşireti Derneği de kurmuşlardır.
Tarihçi A.Caferoğlu’na göre, Yabanlı cemaati, Kızıkoyunlu aşiretinin bir koludur.
Kozaklı ilçesinin kurucuları Türkmen kökenli olup (Kızılkoyunlu-Akçakoyunlu-Yabanlı) aşiretlerinden oluşmaktadır. Bu aşiretler iç içe geçmiş ve kaynaşmış durumdadır. Kozaklı İlçesine bağlı Yabanlı Aşireti tarafından kurulan köyler
KAŞKIŞLA Yabanlı aşireti mensupları Kaşkışla Köyü’nün kurucularıdır. Daha sonra köyden ayrılanlar tarafından Çayiçi, Küllüce, Yassıca, Belekli, Bayramuşağı, Sadin, Hızıruşağı köyleri kurulmuştur. Kalan köylüler de şu anki Kaşkışla'nın önünde bulunan mağaralara yerleşmişlerdir. Zamanla buradan da yine yukarıya çıkarak Kaşkışla köyünü kurmuşlardır.
ÖZCE (SADİN) : Seydin Köyü 1954 yılında Kozaklı’nın ilçe olmasıyla birlikte Kozaklı ilçesine bağlanmıştır. Köy halkı bir Türkmen aşireti olan Yabanlı aşiretine bağlıdır. Özce Köyü, o zamana kadar konar/göçer olan Yabanlı aşiretleri tarafından ilk olarak kurulan köylerden birisidir. Köyün kurucusunun adı “Sadin” olarak bilinmektedir. Köye bu nedenle halk arasında “Seydin “ denilmiş olup 1970'li yıllarda adı Özce olarak değiştirilmiştir.
ÇAY İÇİ : 1071Malazgirt zaferinden sonra Horasandan Anadolu’ya gelen Yabanlı aşireti bayat boyuna mensup olup Sis sancağı üzerinden bugünkü Kozan ve Kadirli’den Anadolu’ya girmişlerdir. Aşiretin bir kolu ayrılarak Afyon’a yönelmiş Emirdağ ilçesini kurmuşlardır. Bölgede aşiretin yerleşik düzene geçmesi Damat İbrahim Paşa dönemine rastlamaktadır. Bölgedeki Yabanlılar aşiretinin reisi Ahmet Ağa’dır.
Ahmet Ağa’nın oğullarından Celil, Cullu, Çayiçi Köyü’nü Hızır, Hızıruşağı Köyü’nü, Seyid (Sadin) Özce’yi Bayram, Bayramuşağı Köyü’nü oluşturmuşlardır.
YASSICA : Akkoyunlu Türkmenlerinden Yabanlı aşiretinin Mamalı kolu tarafından kurulmuştur.(Mamalı ismi pek kullanılmamaktadır) 1954 yılında Kozaklı'nın ilçe olmasına kadar Nevşehir'in Avanos ilçesine bağlı olarak kalmıştır. Bu tarihten itibaren de Kozaklı 'ya bağlanmıştır. (Yassıca Köyü İnternet Sitesi)
BELEKLİ : Kaşkışla’dan ayrılan Yabanlı aşireti mensuplarınca kurulduğu bilinmektedir. Çapanoğlu Ayanlığından bazı ailelerinde köye yerleştiği sanılmaktadır.
HIZIRUŞAĞI :1954 Kozaklı'nın ilçe olmasına kadar Kırşehir Mucur ilçesine bağlı olarak kalmıştır. Hızıruşağı Köyü Yabanlı aşiretleri tarafından bölge de kurulan ilk köydür.
KÜLLÜCE : Yabanlı aşiretine bağlı bir köy olan Çayiçi Köyü 1954 yılında Kozaklı'nın ilçe olmasına kadar Kırşehir Mucur ilçesine bağlı olarak kalmıştır.
Anlaşılacağı üzere Kozaklı ilçemizin çok sayıda köyü bir Türkmen aşireti olan Yabanlu(yabanlı) ya da Yaban Eri aşireti mensupları tarafından 17 .YY ilk yarısında kurulmuşlardır.
Yararlanılan Kaynaklar:
Prof.Dr.Faruk SÜMER : Yabanlı Pazarı,1985 İstanbul
-Wikipedia
-A.Caferoğlu,Kırşehir Vilayetinin Bugünkü Etnik Teşekkülüne Dair Notlar, İstanbul edu.tr.
-Rafet Metin, XVI. yüzyılda Orta Anadolu'da Nüfus ve Yerleşme (Bozok, Kırşehir, Niğde, Nevşehir ve Keskin örneği) G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
-Tufan Gündüz, Anadolu’da Türkmen Aşiretleri/Bozulus Türkmenleri 1540-1640”, 3. Baskı İstanbul 2008.
