ATABEY( ATA ATALAY) FAALİYETLERİ ve ÖLÜMÜ ÜZERİNE
Dr. Faruk GÜÇLÜ
1882 yılında Nevşehir’de doğan Ata Bey, Mekteb-i Mülkiyeyi (Siyasal Bilgiler Fakültesi)bitirdikten sonra ilk görev yeri olarak 13 Ağustos 1905 tarihinde Konya Vilayeti Maiyyet Memurluğuna atanmıştır. Daha sonra Konya Vilayeti Mülkiye Müfettişliği ve Müdde-i Umumiliği(savcılık), Ceza Kanunu Muallimliği, Ürgüp, Şarkîkaraağaç, Aziziye ve Karaman Kaymakamlıkları görevlerinde bulunmuştur. Yozgat ve Maraş Mutasarrıflığı yapmıştır.
Son Osmanlı Meclis-i Mebusan’ına Niğde milletvekili olarak katılan Ata Bey, Son Osmanlı Meclisinde 12 günlük mebusluk yapmış, İstanbul’un işgalinden sonra Ankara’ya gelerek 3 Temmuz 1920’de TBMM’de Niğde milletvekili olarak göreve başlamıştır.
İçişleri, Bütçe, Malî Kanunlar komisyonlarında görev almış TBMM’nin ikinci toplantı yılında İçişleri Komisyonu Başkanlığı yapmıştır. Fevzi Çakmak reisliğindeki II. ve III. icra vekilleri heyetlerinde Dahiliye Umuru Vekilliği (İçişleri Bakanı) yaptı. (21 Nisan 1921-30 Haziran 1921). Makamı Refet Bele'den devralmış, yine Refet Bele' ye devretmiştir.
II. ve III. dönemde tekrar Niğde’den milletvekili seçilen Atabey evli ve beş çocuk babasıdır. Ata Bey 1 Ocak 1931’de Ankara’da vefat etmiştir. Atabey’in vefatından sonra ailesi soyadı kanunu ile birlikte “Atay” soyadını almıştır.
Kendisi gibi Nevşehirli olan Niğde Mebusu Hakkı Bey ile (Ahmet Hakkı Sutekin)beraber Nevşehir’de bir liva(ilçe/kaza) mahkemesi kurulmasına dair kanun teklifi vermişlerdir. Teklif makul bulunsa da ülkenin içinde bulunduğu ekonomik şartların yeni teşkilatlar kurulmasına uygun olmadığı gerekçesiyle ertelenmiştir.
Ata Bey İçişleri Bakanı olması nedeniyle ülkedeki iç sorunlar ve asayiş sorunları ile ilgili TBMM görüşmelerinde görüşmelerde sıkça söz almıştır.
Cumhuriyet’in ilk yıllarında ekonomik kalkınmaya katkı sağlamak amacıyla Ataullah Ata Bey öncülüğünde Nevşehir Bankası Türk Anonim Şirketi adıyla bir banka kurulması kararlaştırılmıştır. Bakanlar kurulunun 9 Kasım 1926 tarihinde aldığı karar ile 100 bin lira sermaye ile kurulan banka, 15 10 Şubat1927 tarihinde bankacılık faaliyetlerine başlamıştır. 119 payla Ataullah Atabey’ ve oğulları bankaya ortak olmuşlardır.
Bölgede Ürgüp merkezli olarak kurulan ikinci banka olan Ürgüp Zürra ve Tüccar Bankası T.A.Ş. kuruluş izin belgesine göre bankanın kurucuları arasında dönemin Niğde Mebusu Ataullah Bey de bulunmaktadır.
Milletvekilliği görevi sona erdikten sonra yaşamını Ankara’da sürdüren Atabey 1 Ocak 1931 da yaşama veda etmiştir.
Ölüm haberini günlük gazetelerin ancak 3 Ocak 1931 tarihli sayılarında haber yaptıkları görülmektedir.
3 Ocak 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi ölüm haberini birinci sayfadan Atabey’in fotoğrafı ile birlikte vermiştir. Cumhuriyet Gazetesi “Niğde Mebusu ve eski Dahiliye Vekili Ankara’da öldü” diye haber yapmıştır.
Milliyet Gazetesi birinci sayfadan Niğde Mebusu Ata Bey vefat etti diye 3Ocak 1931 Tarihli sayısında ölüm haberini duyurmuştur.
3 Ocak 1931 tarihli Vakit Gazetesi birinci sayfasından ölümün çok teessür uyandırdığını duyurmuştur.
3 Ocak 1931 tarihli Akşam Gazetesi ölüm haberini iç sayfalarda okurlarına duyurmuştur.
Yararlanılan kaynaklar:
-Mücahit Özçelik ; I ve II Dönem TBMM’ de Niğde Milletvekilleri Faaliyetleri,Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall 2012,
-03 Ocak 1931 tarihli gazeteler
