DADALOĞLU VE AFŞAR AŞİRETİ
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Dadaloğlu(Diğer adı Veli) , Osmanlı Devleti'nin Anadolu Türkmenlerini iskan etme politikasına karşı koymuş bir halk ozanıdır. Anadolu Türkmenleri konar-göçer yaşamayı yeğlemişler uzun süre yerleşik yaşama geçmeyi red etmişlerdir.
Dadaloğlu’nun Kayseri'nin Tomarza ilçesinde doğduğu genel kabul görmektedir. Çukurova ve Binboğa Dağları arasında yarı göçebe bir hayat sürmüştür. Doğum ve ölüm tarihleri hakkında yeterli ve kesin bilgi yoktur.
Afşarlar Orta Asya'da iken Dede Korkut destanlarında Oğuzeli diye geçen Sir-Derya bölgesinde yaşamışlardır. Büyük göç ile birlikte Huzistan yoluyla bir grup da Irak, Suriye, Ermenistan yoluyla Anadolu'ya gelmişler, bu arada İran, Irak, Suriye, Afganistan ve Azerbaycan'a da yayılmışlardır.(Wikipedi) Avşar sözcüğü eski metinlerde "Avşar" ya da "Afşar" biçiminde yazılırdı. Avşar (Afşar) Boyu” Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan birisidir.
Tomarza ilçesi Taf Köyü sonradan mahalle olmuş, Oğuzların Avşar boyundandır. En eski adı Taf olup daha sonra Özlüce ve en son Avşar boyunun sesi olan Dadaloğlu'nun ismini almıştır. Mahalleye verilen isim Dadaloğlu'nun burada yaşadığı ve mezarının burada olduğuna inanılmasıdır. Hatta köy girişine temsili bir mezar ve bir Dadaloğlu heykeli yapılmıştır. Her yıl yaz mevsiminde Dadaloğlu Şenliği düzenlenmektedir
Dadaloğlu'nun şiirleri, yerleşik hayata geçmek istemeyen Türkmen aşiretlerinin sesi ve sözlü tarihi sayılabilir. Bu itirazlardan dolayı Osmanlı, Avşarlara tarım arazileri verdi. Ama o yine de kabile üyelerinin en geleneksel göçebe yaşam tarzını tercih etti ve Osmanlı'nın sabit iskan politikasına karşı direndi. Yer yer ayaklandı.
Dadaloğlu mücadelesini şiirlerine de yansıtmış, halkının duygularını ve tepkilerini konu almıştı. Bunun için şu sözleri söylemiştir.
“Ferman padişahınsa, dağlar bizimdir !”
Bazı tespitlere göre; Dadaloğu Kırşehir'in Kaman ilçesinde ölmüştür. Mezarı Kaman'ın Ziyaret Tepe Mahallesinde ilçeye hakim bir noktada bulunmaktadır.
Dadaloğlu ayaklanmalarının bastırılmasından sonra Avşar ve Cerit Türkmenleri çoğunlukla İç Anadolu Bölgesi'ne yerleştirilmiştir. Kozaklı ve çoğu Nevşehir köylerinde Avşar boylarından insanlar yaşamaktadır.
Avanos Çalış Kasabası, 19. yüzyılın başlarında Yozgat ilinin Boğazlıyan İlçesi eski Taf Köyü'nde Çapanoğulları aşireti ile aralarında çıkan husumet nedeniyle bölgeden uzaklaşan insanlar tarafından kurulmuştur.
Nevşehir Kozluca Köyü’ne yerleşen Aşık Memiş liderliğindeki Herekli aşiretinin mensuplarının da Tomarza Taf köyü sakinleri ile kan bağı olduğu bilinmektedir. Kısacası Dadaloğlu yöremizde yaşamış bir değerimizdir.
Kalktı göç eyledi Avşar illeri
Ağır ağır giden iller bizimdir
Arap atlar yakın eyler ırağı
Yüce dağlar aşan yollar bizimdir
Belimizde kılıncımız kirmanı
Taşı deler mızrağımın termanı
Hakkımızda devlet etmiş fermanı
Ferman padişahın dağlar bizimdir
Dadaloğlu yarın kavga kurulur
Öter tüfenk davulbazlar vurulur
Nice koç yiğitler yere serilir
Ölen ölür kalan sağlar bizimdir
Not. Kurban bayramının herkese sağlık, mutluluk ve huzur getirmesini dilerim.