Bugün 14 Kasım; diyabet farkındalık günüdür. Doktor Kapadokyalı Aretaeus, 19 asır önce diyabet farkındalığına dikkat çekmiştir. Diyabet adını ilk kullanan hekim olduğunu, tıp tarihi kitapları yazmaktadır. Bu doğrultuda, 1973 yılında diyabet farkındalık etkinlikleri Kapadokya’da düzenlenmiştir.
İnsanın bedeni / ruhi / sosyal yönden rahat olamama haline, vücudun gösterdiği tepkinin bir sonucudur, rahatsızlık. Bu durumda yapılması gereken, sonucu doğuran unsurların araştırılmasıdır. Bilim insanları, araştırma merkezlerinde rahatsızlıkların sebeplerini bulmak / tedavilerini keşfetmek için çalışmalar yapmaktadır. İnsanlığın keşfedebileceği noktalar; evrende var edilmiş, tebliğ görevlileri tarafından muhkem veya müteşabih olarak bildirilmiştir. Yani, bazıları rahatlıkla fark edilebilmekte, anlaşılabilmekte / bazıları ise inceleme ve araştırma neticesinde ancak keşfedilebilmektedir. Bu perspektiften bakıldığında; 21. asırda dahi insan anatomisi tam olarak çözülememiş; hala keşfedilmeyi bekleyenler, sırada beklemektedir. Nitekim 2018 yılında New York Üniversitesi bilim insanları, insan vücudunda klasik bağ dokudan farklı özellikler taşıyan, yayılmış hücreler arasında sıvı dolu keseleri birbirine bağlayan güçlü ve esnek doku ağını keşfetmiş, “interstitiyum” adı verilen bu yeni organa ait bilgileri yayımlamıştır.
Lancet Diyabet ve Endokrinoloji Dergisi de; Lund Üniversitesi Diyabet Merkezi’nde yapılan araştırmada, genetik analiz yöntemi ile yetişkin diyabetini kategorilere ayırmış, bu rahatsızlığı olanların daha özgün tedavi alarak, genel tedavi ile ortaya çıkabilecek komplikasyonların önlenebileceğini yayımlamıştır.
Dijital çağ; makro düzeydeki çalışmaları, mikro ve hatta nano boyuta indirgeyebildiği için, anatomide belirlenen rahatsızlıklarda ve tedavilerinde, yeniliklere kapı aralanabilmektedir. Yapay zekâ / organ implantı / 3D görüntüleme tekniği / genetik haritalama gibi biyogenetik teknolojiler, tıbbi inovatif uygulamaların kullanıma sunulanlarıdır. Şifa; belki DNA sarmalında / belki robotik cerrahide / belki giyilebilir organda / belki de “?” henüz keşfedilmeyi bekleyen yöntemlerdedir. Yeni keşifler için önce kararlı bir otorite, sonra yetkin ve etkin bir ekip gerekmektedir; böyle bir organizasyon, kararlılığın / başarma azminin ilk adımlarıdır. İşte hayal edilen enstitü (veya merkez / kürsü), böyle çalışmalara zemin hazırlayacak; bir bilim üssü olmalıdır. Antik dönemin bilim adamı Arşimet; “Bana bir destek noktası gösterin Dünya’yı yerinden oynatayım” diyerek sunulacak imkânlarla, imkânsız gibi görülen işlerin başarılabileceğinin şifrelerini, asırlar öncesinden vermiştir. Bilim insanlarına bu konuda imkânlar sunulduğunda, tıp alanındaki keşifleriyle yeni başarılara imza atabileceklerdir.
Bölgede, ilde / kurumlarda, kuruluşlarda; ilgili, etkili olanların sinerjisi ile bir birlikteliğin oluşumu her türden araştırmaya ayrı bir heyecan ayrı bir ivme katacaktır. Diyabetin Aretaeus’u ile özdeşleşen Kapadokya; diyabet rahatsızlığının nedenlerine, belirtilerine ve tedavi yöntemlerine dair, yenilikçi yöntem ve çözümlere de adını vermelidir. Kapadokya’nın merkezi olan Nevşehir; Kapadokyalı Aretaeus Araştırma Enstitüsü’nün de merkezi olabilmesi adına, 2018 yılından beri, “diyabet farkındalığına katkı sağlayabilmek” amaçlı, bir proje süreci yürütülmektedir.
Bkz.: TUNCEL, M. “Kapadokya’dan İskenderiye’ye; Kapadokyalı Aretaeus”, Genç Kalemler Yayıncılık, Nevşehir 2019