İNÖNÜ’NÜN NEVŞEHİR,ÜRGÜP,AVANOS, ARAPSUN GEZİSİ( 1942)
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
7 Ağustos 1942 Cuma akşamı Ankara’dan yola çıkan Cumhurbaşkanı İsmet İnönü,Arapsun, Avanos, Nevşehir, Ürgüp,İncesu ilçelerini 8 Ağustos 1942 cumartesi günü ziyaret etmiştir. 9 Ağustos 1942 tarihinde de Ankara’ya dönmüştür. İnönü Vakfının kayıtlarında İncesu,Ürgüp, Avanos, Arapsun ve Nevşehir seyahati sadece 8 Ağustos günü olarak kaydedilmiştir.
Gezinin olduğu tarihte İncesu ve Ürgüp ilçeleri Kayseri’ye, Avanos Kırşehir’e, Arapsun(Gülşehir) ve Nevşehir ilçeleri Niğde’ye bağlıdır.
10 Ağustos 1942 Tarihli Ulus Gazetesi geziyi en kapsamlı ve iki adet gezi dönüşü fotoğraf koyarak manşetten “Cumhurreisimiz yaptığı temaslardan memnun” diye vermiştir.
10 Ağustos 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi geziyi “Milli Şefin Ortaanadolu Tetkikleri” manşeti ile vermiştir. Haber de cumhurbaşkanının yol güzergahındaki köyleri ve Nevşehir’de Halkevini ziyaret ettiği ifade edilmektedir. Haberde tarım, iktisat ve kültür konularında inceleme yapıldığı ifade edilmektedir.
10 Ağustos 1942 Tarihli Tasviri Efkar gazetesi ise “Milli Şef Ankaraya Avdet Buyurdu” başlığı altında “Reisicumhur,Nevşehiri memleketin fikirde ve çalışmada en ileri muhiti olduğunu görerek sevinçlerini beyan ettiler” diyerek gezi hakkında manşetten haber yapmıştır.
10 Ağustos 1942 Tarihli Akşam Gazetesi ise manşetten verdiği haberde İsmet İnönü’nün 8 Ağustos 1942 Cumartesi günü öğle yemeğini Nevşehir Belediyesinde yediğini, Damat İbrahim Paşa Kütüphanesini ve Halkevini gezdiğini, Nevşehir’in gelişmiş olmasından memnun kaldığını manşet haberinde duyurmuştur.
İnönü’ye Nevşehir Belediye Başkanı Rahmeti Şükrü Süer tarafından yemek verilmiş ve bölgedeki üzüm üreticilerinin sorunları anlatılmıştır. İnönü Tarım Bakanına talimat vererek bölgedeki üzümün değerlendirilmesini istemiştir. Ürgüp Tekel Şarap Fabrikası bu gezi sonrası kurulmuştur. Ayrıca Nevşehir’e de üzümü değerlendirecek fabrika kurulması talimatı verilmiş bu talimattan ön çalışmalar başlamış ve uzun süre sonra Taskobirlik kurulmuştur.
10 Ağustos 1942 Tarihli Vatan Gazetesi ise İnönü’nün Damat İbrahim Paşa Kütüphanesindeki eserleri tetkik etti manşeti ile geziyi duyurmuştur.
Avanos gezisinde ise bir kadın tarafından halı üzerine dokunmuş İnönü resmi kendisine hediye edilmiş. İnönü o kendi resminin olduğu halıyı Avanos Belediyesine teslim etmiştir. Halının halen Avanos Belediyesinde saklandığı bilinmektedir.
10 Ağustos 1942 Tarihli Haber Gazetesinin manşeti ise “Milli Şef Kayseri, Kırşehir ve Niğde havalesindeki tetkiklerden sonra Ankara’ya döndüler” manşeti ile çıkmıştır. Gezi boyunca kendisine Tarım Bakanı Şevket Raşit Hatipoğlu eşlik refakat etmiştir.
İnönü’ye Nevşehir’de karşılayanlar arasında yer alan 1895 doğumlu 1963 de vefat eden Hasan Güçlü, vefatından önce kaleme aldırdığı anılarında ise “Nevşehir’de kendisini çok kalabalık bir ahali karşılamış ve alkışlamıştır” diye 8 Ağustos 1942 tarihine not düşmüştür.
10 Ağustos 1942 Tarihli Son Posta Gazetesi de “Milli Şef Ankaraya Avdet Buyurdular” başlığı ile haberi vermiştir. Gazete “Milli Şeften Nevşehirlilere iltifatlar” alt başlığını da kullanmıştır.
1932 Doğumlu Gülşehirli Avukat Ali İhsan Açıkgöz, İnönü’nün Arapsun (Gülşehir) gezisine tanıklık etmiştir. Gülşehir halkının İnönü’yü “son derece coşkulu bir biçimde karşıladığını” beyan etmektedir.
10 Ağustos 1942 Tarihli Vakit Gazetesi manşetinde ise “Cumhurreisi ziraat, iktisat ve kültür konularında tetkiklerde bulundu”diye geziyi duyurmuştur. Avanos’ta kadınların kendisinden “Ortaokul istediği” İnönü’nün de bu talebi olumlu karşıladığı anlaşılmaktadır.
9 Ağustos 1942 Pazar Akşamı Ankara’ya dönüşte kendisini TBMM Başkanı Abdulhalik Renda , Başbakan Sükrü Saraçoğlu, Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak ve diğer yetkililer karşılamıştır.
Bu geziden sonra Ürgüp Tekel Şarap Fabrikasının kurulması kararlaştırılmış ve Taskobirliğin kurulması için ön çalışmalar başlamıştır.
