İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan Nevşehir ili bulunduğu jeolojik yapısı gereği ülkemiz ve Dünyanın önemli turistik yerlerinden biridir. Bölgenin jeolojik yapısı Erciyes, Hasandağı ve Güllüdağ’ın püskürttüğü lav ve küllerin oluşturduğu yumuşak tabakaların milyonlarca yıl boyunca yağmur ve rüzgar tarafından aşındırılmasıyla ortaya çıkmıştır. Peribacaları gibi ilginç jeolojik yapısının yanı sıra, kayalara oyulan yerleşim yerleri ender doğal ve kültürel merkezlerdendir. Nevşehir ili metalik madenler yönünden önemli bir varlığa sahip değildir. Ancak bölge jeolojisi nedeniyle endüstriyel hammaddeler açısından büyük bir zenginliğe sahiptir. Bölgedeki yoğun volkanik faaliyetler sonucunda oluşan volkanik ürünler, Nevşehir’in önemli ekonomik zenginlikleri arasındadır. Bölgedeki yaygın volkanizma ilde önemli pomza, perlit, kaolen ve kumçakıl yataklarının oluşumuna neden olmuştur. Perlit yatakları Acıgöl ilçesinde yer almakta olup, ilçedeki perlitlerin genleşme oranları 2.3 ile 16 arasında değişmektedir. Yatakların toplam rezervi 450 milyon ton civarındadır. Derinkuyu ilçesindeki sahalarındaki orta kaliteli perlitlerin genleşme oranı 3.2-4.5 arasında değişmekte olup, sahalarda toplam 320 milyon ton olarak jeolojik rezerv belirlenmiştir. Avanos ilçesi kaolen ve kum-çakıl yatakları bakımından önem arz etmektedir. İlçedeki kaolen oluşumları alunitli olup kağıt sanayi hammaddesi olarak zaman zaman işletilmektedir. Yatakların toplam görünür rezervi 1.325.000 ton, muhtemel rezervi ise 2.325.000 olarak belirlenmiştir. İlçedeki kum-çakıl hammaddeleri ise orta kalitede olup, yaklaşık 20 milyon m3 mümkün rezerve sahiptir. İlde geçmiş yıllarda işletilen yataklar arasında Gülşehir ilçesindeki barit ve kayatuzu yatakları sayılabilir. Gülşehir-Tuzköy sahasındaki % 92 NaCl içerikli ve 75 milyon ton görünür, 96 milyon ton muhtemel ve 960 milyon ton mümkün rezerv belirlenmiş yatak geçmiş yıllarda Tekel tarafından işletilmiştir. Ayrıca sahada neojen yaşlı tüfler içerisinde zeolit minerallerinin varlığı da tespit edilmiştir. Gülşehir-Arafa sahasındaki % 92.75 BaSO4 içerikli baritlerde ise 2.500 ton görünür rezerv vardır. Ülkemizin önemli ve iyi kalitede pomza yataklarına sahip olan Nevşehir ilinde, İl merkezi ve Ürgüp ilçesinde çok sayıda halen işletilen ve işletilmiş pomza yatakları yer almaktadır. Bu yatakların toplam rezervi yaklaşık 450 milyon m3 civarındadır. Ülkemizde tekstil sektöründe kullanılan iyi kalitedeki pomzaların büyük bir bölümü bu ilden karşılanmak ve ihraç edilmektedir. Söz konusu yer altı kaynakları dışında ilde Gülşehir-Arafa yöresinde 5000 Kcal/kg ortalama alt ısıl değerine sahip linyit sahası bulunmakta olup, saha geçmişte işletilmiştir. Ayrıca, Genel Müdürlüğümüzün enerji hammaddelerine yönelik yaptığı çalışmaları sonucunda Kozaklı ilçesinde sıcaklığı 29ºC ve debisi 10 lt/sn olan jeotermal kaynak tespit edilmiştir. Bu alanda yapılan sondajlarda 80-93ºC arasında değişen sıcaklık, 275 lt/sn debi ve 63.3 MWt güce sahip akışkan görünür hale getirilmiş ve ülke ekonomisine kazandırılmıştır. Bunun dışında Acıgöl ve Avanos yörelerinde de sıcaklıkları 25ºC ile 27.5ºC arasında değişen jeotermal kaynaklar bulunmaktadır. Türkiye'deki en büyük uranyum kaynağı ise Nevşehir'de bulunuyor ve 22 bin tonluk bir rezerve sahip. BARİT (Ba) Gülşehir-Arafa Sahası Tenör : % 92.75 BaSO4 Rezerv : 2.000-2.500 ton görünür rezerv. KAOLEN (Kao) Avanos-Kayahamamı, Çakmaklı, Başağılın, Çakmakkaya Sahaları Tenör : % 13-34 Al2O3, % 0.54-2.5 Fe2O3 Rezerv : 1.325.000 görünür, 2.325.000 muhtemel. Yataklar alunitli olup kağıt sanayii hammaddesi olarak zaman zaman işletilmektedir. KAYA TUZU (Na) Gülşehir-Tuzköy Sahası Tenör : % 92 NaCl Rezerv : 75.046.649 ton görünür, 96.384.456 ton muhtemel, 959.411.250 ton mümkün rezerv vardır. Yatak geçmiş yıllarda Tekel tarafından işletilmiştir. KUM-ÇAKIL (Kçm) Avanos-Sarıhıdır Köyü Kalite : Orta Rezerv : 20.153.750 m3 mümkün rezerv. KÜKÜRT (S) Ürgüp-(Sarıhıdır, Avcılar) Sahası Tenör : % 0.55-43 S Rezerv : 500 ton muhtemel rezerv. Gülşehir (Cemel, Arafa) Sahası Tenör : % 28 S Rezerv : 200 ton muhtemel rezerv. PERLİT (Per) Acıgöl perlit yatakları: İlçede çok sayıda perlit sahaları bulunmakta olup bunların genleşme oranları 2.3 ile 16 arasında değişmektedir. İlçedeki perlit yataklarının toplam rezervi 450 milyon ton civarındadır. Derinkuyu-Kayışkıran, Büyük ve Küçük Göllüdağ ve Bozdağ perlit yatakları Tenör : Orta kaliteli olan perlitlerin genleşme oranı 4-4.5 arasındadır. Rezerv : 320.000.000 ton jeolojik rezerv. POMZA (Pom) Ülkemizin önemli ve iyi kalitede pomza yataklarına sahip olan Nevşehir ilinde, İl merkezi ve Ürgüp ilçesinde çok sayıda işletilen ve işletilmiş pomza yatakları yer almaktadır. Bu yatakların toplam rezervi yaklaşık 450 milyon m3 civarındadır. Ülkemizde tekstil sektöründe kullanılan iyi kalitedeki pomzaların büyük bir bölümü bu ilden karşılanmaktadır. ZEOLİT (Zeo) Tuzköy zuhurları Tenör : Neojen yaşlı tüfler içerisinde zeolit mineralleri vardır. Rezerv :- LİNYİT ( Lin ) Yatağın bulunduğu yer Kimyasay özellikleri (%) Rezerv (1000 ton) Açıklama SU KUL KÜKÜRT AID K kal/kg Gör. Muh. Müm. JEO Gülşehir-Arafa 3.32 19.38 6.05 5000 - - 3000 - Eski işletme POMZA ( Pom ) Ülkemizde bulunan pomza sahaları içerisinde en iyi kalitede ve en fazla kullanım alanı bulun (inşaat sektörü dışında) Nevşehir ili pomzalarıdır pomza ihracatının büyük bölümü bu ilden yapılmaktadır. Yatağın bulunduğu yer Reserv (m3) Kalite Yatağı durumu Açıklamalar Görünür Muhtemel Mümkün Kavak Köyü 15.496.291 14.763.586 iyi işletiliyor Çardak Köyü 82.612.500 87.592.000 88.445.000 iyi işletiliyor Göre Köyü 7.226.500 6.470.000 6.688.000 iyi işletiliyor Kaymaklı 32.560.500 128.140.000 iyi işletiliyor Bağlıca Köyü 21.117.709 iyi işletiliyor Taşlıbel köyu 1.235.000 iyi işletiliyor Aşıklıdağ köyu 46.337.500 iyi işletiliyor Güvercinlik köyu 19.152.500 iyi işletiliyor Bahçeli köyu 1.119.750 iyi işletiliyor Narköy 800.000 356.250 457.500 iyi işletiliyor Mustafapaşa 1.000.000 2.000.000 iyi işletiliyor Ürgüp 4.906.572 iyi işletiliyor TOPLAM 233.564.822 239.321.836 95.590.500 Kaynak: www.mta.gov.tr/ilmaden/nevsehir.jpg