Ayvalı, Nevşehir ilinin Ürgüp ilçesine bağlı bir köydür. Köyün adı 1476 yılı kayıtlarında Aravani, 1927 yılı kayıtlarında da Aravan olarak geçmektedir.Köy; Nevşehir iline 28 km, Ürgüp ilçesine 10 km uzaklıktadır. Ürgüp'e bağlı Gomeda vadisinin devamında, yeşillikler içerisindeki bir dere kenarında kurulu olan köyün eski ismi olan Aravan sözcüğünün Türkçe de “nehrin durgunlaştığı yer” anlamında da kullanıldığı anlaşılmaktadır. Aravan sözcüğünün Rumca mı yoksa Türkçe mi olduğu tartışma konusudur. Örneğin; Kırgızca da Aravan sözcüğü ve aynı adı taşıyan ilçesi de vardır. Aravan (Kırgızca: Араван); Kırgızistan'ın Oş İli'nin Aravan İlçesinin adıdır. Ürgüp İlçesi Aravan Köyünün de bulunduğu bölge bir süre Uygur Türklerinin yönetimindeki Eratna Beyliği egemenliğinde kalmıştır. Aravan, Hintçe de bir tanrı adıdır. Fince, Lazca ve Rumca da Aravani olarak kullanılan sözcükler vardır. Köyde yaşayan Gayrimüslimlerin 1924 Yılında yaşanan mübadele ve daha önceki dönemlerde köyden ayrıldığı yerlerine Türk ve Türkmen kökenli ailelerin geldiği anlaşılmaktadır. Ayvalı adının da köyde çokça ayva yetişmesinden aldığı anlaşılmaktadır. Ürgüp Müzesi eski Müdürlerinden merhum Arkeolog Kemal Talih TÜRKMEN köyde incelemeler yapmış, köyde bulunan bir yolun prehistorik dönemde kullanıldığına ilişkin bulgulara rastlamıştır. Arkeolog Türkmen köyde Asurlular döneminden kalma seramik kalıntıları da keşfetmiştir. Ayrıca Hitit Döneminden kalma bronz dökme fırın bulmuştur... Hacı İsmail Deresi Köprüsünün 100 metre kadar güneyinde, erken Bizans dönemine ait freskli mağara kiliselerini görebilirsiniz. Fırınönü, Peribacaları,Uzunyer, Kızılasma Deresi, görülmeye değerdir. Ayvalı da irili ufaklı çok sayıda kilise vardır. Henüz tam olarak ziyarete açılmamış yer altı şehri de mevcuttur. Köyde bulunan Yusuf Bey camisinin de yapılış tarihi oldukça eskidir. AYVALI KÖYÜ Mağara evleriyle ünlü Ayvalı Köyü Ürgüp İlçemizin 12 Km.güneydoğusunda olup Kuzeyinde Mustafapaşa (Sinasos),Güneyinde Mazı,Doğusunda Cemil ve Batısında Bahçeli köyleri ile komşudur. Köyün Tarihi, Kemal Tahir Türkmen’in (Arkeolog) Ürgüp’ün hikayesi adlı ,Edebiyat Öğretmeni Mustafa Kaya tarafından derlenen kitabında anlatıma göre ,Köy civarında Hititler zamanında İşletilen Bronz dökme fırınlarının kalıntıları vardır.Ürgüp’ten gelişte Köye varmadan Şahinağa mevkiinde görünen köprünün yakınlarında da 11 ve 12. Yüzyıllara dayanan Bizans kiliseleri de bulunmuştur.Köy içerisi ve çevresinde resimliveya sadece mimari özellikleri ile ayakta duran kiliseler vardır. Köy civarında Roma dönemi kalıntılarına da rastlanmış ve Roma mezarları bulunmuştur.İçeridere vadisinde Gamirasu otel karşısında başlayan ve hala kısmen kapalı durumda olun olan yer altı şehri de ,Otelin hemen yanındaki 12. Yüzyılından kalma ,Ayvalı kilisesi adıyla bilinen Bizans (Fresko) gibi korunmayı ve ziyaretçileri beklemektedir. Ayvalı köyü içerisinde kaya oyma evlerie güvercinlikleri ve yeşilin değişik tonları ile bezenmiş İçerisinde Uludere ,Merduvan Çayı,Alastırı (Çağlak) vadileri ortasında yer alır. Çağlak vadisi civarında Peribacaları ;kaya mezarları ve kaya oyma güvercinlikler keşfetmeye değer. Köyün iklimi tipik İçanadolu iklimidir. Yazları sıcak ve kurak, Kışları soğuk ve kar yağışlı geçer . Köyde Kayısı, Üzüm, Elma, Armut gibi meyveler yanında Patates üretimi’de önemli bir yer tutar. Köyün genelde geçim kaynağı bu ve benzeri ürünlerin tarımı ile sağlanır. Denizden yüksekliği 1200 Metredir. Köyün sınırlarının hemen bitiminden itibaren kuzeye doğru,Güneyce Köyünün yükselti arttığından kayısı,Üzüm vb meyveler yetiştirilmemektedir. Köy Kapadokya Erezyonunun başlangıç noktasında yer alır .Cumhuriyetin ilanından kısa bir süre sonra Köyde İlkokul açılarak buradan yetişen ve okumaya devam edip başarılı olan Avukat,Öğretmen,Doktor ve Devlet birimlerinde görev alan birçok kişiler yetişmiştir.Okuma süresi sekiz yıla çıkartıldıktan sonra halen Eğitim devam etmektedir. Köyde yakın tarihte başlayan Turizme dönük çalışmalar iyi sonuçlar vermeye başlamış ve köye turizm işletmeleri açılmıştır. Yerli ve yabancı misafirler gelip konaklamaya başlamış ve büyük beğeni kazanmıştır. Doğal güzellikleri, Köy İnsanının Turizme yatkınlığı göz önünde bulundurularak 2002 yılında Ayvalı köyü Turizm Bakanlığı tarafından örnek köy ilan edilmiştir. Bu noktadan itibaren Köyde Ürgüp Kaymakamlığı Öncülüğünde Turizm Bakanlığı tarafından ayrılan bütçe köyde imar çalışmaları başlatılmış ve köy meydanına bir adet çeşme;tarihi Yusuf ağa camii çevre düzenlemesi ve çeşmesi, Kaldırımlar ve yol düzenleme çalışmaları tamamlanmıştır. Köyün en bilinen yemekleri arasında tandırda kuru fasülye,Yaprak sarma,Güveç sayılabilir.Pekmez,Köftür,Pelver,Bulamaç gibi tatlılar halen yapılmakta ve damak lezzetine sunulmaktadır. AYVALI İLKOKULU TARİHÇESİ VE YAPISI Cumhuriyetin ilanından kısa bir süre sonra köyde ilkokul açılarak buradan yetişen ve okumaya devam edip başarılı olan avukat, öğretmen ve doktorlar ile devlet birimlerinde görev alan bir çok kişiler yetişmiştir. Yakın tarihlerde ilköğretim okuluna dönüştürülmüştür. Okuma süresi sekiz yıla çıkartılarak hala eğitim verilmektedir. Lise için Ürgüp´e, Üniversite için en yakın, Kayseri, Nigde, Konya ve Ankara tercih edilmektedir. Son dönemde ise okulumuz anasınıfı 1-2 3-4 olmak üzere birleştirilmiş ilkokul olarak eğitim-öğretime devam etmektedir. 3 öğretmen görev yapmaktadır. 2015 yılında okulumuz bakım onarım ve büyük değişikliklerle öğrenciklerimiz için daha verimli hale gelmiştir. Nüfusu: Yıllara göre köy nüfus verileri 2020 569 2019 586 2018 608 2017 648 2016 646 2015 663 2014 666 2013 683 2012 686 2011 717 2010 725 2009 743 2008 770 2007 801 2000 945 1990 1.003 1985 1.119 AYVALI YUSUF BEY CAMİİ Yararlanılan Kaynaklar: -Kemal Talih Türkmen ;Ürgüp, Bilinmeyen Kapadokya' dan Bir kesit, Ürün Yayınları, Ankara, 1999 -Osman Elmacı,(Yayına hazırlayan, Mustafa Kaya) Ürgüp Tarihi, Ürün Yayınları, Ankara, 2008. -Wikiwend Bilgiler: İbrahim Baştutan’dan alınmıştır. Derleyen İsa UZ - Doç Dr. Faruk Güçlü Video: ELMAS AJANS®