Kayalar Yarılmasın Türküsünün Öyküsü

Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ

Muzaffer Sarısözen tarafından derlenen Nevşehir eski milletvekili olan ve Ürgüp Belediye Başkanlığı da yapan Ali Baran Numanoğlu’nun kaynak kişi gösterildiği türkünün öyküsü konusunda yeterince veri mevcut değildir.

Araştırmacı Mustafa Boncukçu tespitlerine göre “Kapadokya'nın volkanik püskürmeleri sonucunda milyonlarca yılın ardından insanlığa ve bölgemize miras kalan kayalar, türkülere de konu olmuş, yöre halkının zor yaşam koşullarını ezgilerle aktarmasının dayanağını sağlamıştır. Duygularını, sevgiliye serzenişlerini kayaların aracılığıyla duyurmuştur”

Kayalar yarılmasın türküsünün sözlerinden Ürgüp’te kaya düşmesinden yakınlarını kaybeden insanlara yazılıp söylendiği anlaşılmaktadır. Türkünün sözleri nişanlı iki çiftten birisinin kaya düşmesi sonucu yaşamını yitirmesi sonucu sağ kalan çiftin vefat eden nişanlısına yazdığı ağıt şeklindedir.

Günümüzde Aysun Gültekin tarafından seslendirilen türkünün sözleri şöyledir.

Kayalar yarılmasın
Söylen yar darılmasın
Darılırsa darılsın
Ellere sarılmasın

Nesine de yavrum nesine
Sigara da koymuş fesine

Kayalar engin olsa
Nişanlım zengin olsa
Zenginliği aramam
O benim dengim olsa

Nesine de yavrum nesine
Sigara da koymuş fesine

Kayalar kaynağında
Al kınalar parmağında
Ben yarimi kaybettim
Ürgüp'ün oymağında

Nesine de yavrum nesine
Sigara da koymuş fesine.

Sözlerden anlaşılacağı üzere kayaların yarılması sonucu sevdiğine kavuşamayan iki çiftin öyküsü anlatılmaktadır.

Afet İşleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan; Türkiye Afet Envanterinde 1950-2008 yılları arasında Nevşehir’de 179 adet kaya düşmesi olayı kaydedilmiştir. Nevşehir, Türkiye sıralamasında kaya düşmesi tehlikesi açısından 3. sırada yer almaktadır.

Ürgüp Kayakapı Mahallesinde 1969 yılında, kaya düşmesi ve kaya oyma mekanlarda çökme tehlikesi gerekçesiyle 1969'da afet bölgesi ilan edilip, mahalle sakinlerine bir başka yerde tek katlı evler yapılmıştır. Ardından da 1980'li yıllarda mahalle tamamen terkedilmiştir. Kadıkalesi, Damsa, Şahinefendi ,Sinason, Cemil köylerinde de sık sık kaya düşmeleri yaşanmıştır.

En son Mart 2007 de Ürgüp’te bir diskonun üzerine kayalar düşerek üç kişinin ölümüne neden olmuştur. 2009 yılında Zelve Mevkii Açık Hava Müzesi‘’nde bulunan ve turizme açık olan Geyikli Kilise’nin yıkılışı da gece saatlerinde yaşandığından can kaybı yaşanmamış fakat bölgenin önemli tarihi yapılarından olan kilisenin neredeyse tümüyle yok olmasına neden olmuştur. Kapadokya’nın gözbebeği Göreme de kaya düşmesi olayı yaşamıştır.

İnsanlar doğal afetler karşısında bazen çaresiz kalmakta ve acılarını türkülere yansıtmaktadırlar. Ürgüp yöresine ait kayalar yarılmasın türküsü de böyle bir acıyı yansıtmaktadır.

Yararlanılan kaynaklar

Mustafa Boncukçu, 17.12.2017 Hak Gazetesi

Kemal Talih Türkmen, Ürgüp 1999