KONUŞAN TAŞLAR; BEŞTAŞLAR YA DA ŞAHİT TAŞLARI
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Hacıbektaş İlçesine bağlı Çivril Köyü’nün sınırları içinde kalan ve “Çinge Deresi” olarak bilinen yerde sabit duran beş taş vardır. Coğrafik olaylar, kar, yağmur, rüzgar ve selden etkilenerek bugüne kadar gelmişlerdir. Beştaşlar Alevi-Bektaşi geleneğinde adaletin, ölçünün ve gerçeğin sembolü olmuştur. Beştaşlar, Aleviler-Bektaşilerce kutsal kabul edilen bir yerdir. Beştaş”ın bulunduğu alan hafif eğimli yol güzergâhının yaklaşık 1 km uzağında “Beştaşlar mesire alanı” içinde yer almaktadır. Bu alanda Cem Evi ile çeşmeler ve yaz mevsiminde gelen ziyaretçilerin konaklayacağı yerler bulunmaktadır.
Kimileri tarafından bu taşlar “Şahit Taşları” olarak da tanımlamaktadır. Taşların bulunduğu bölge Doğal SİT Alanı olarak koruma altındadır. Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu kararlarıyla durum tescillenmiş ve bölgeye “sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı” statüsü verilmiştir. Beştaşlar Çivril köyü yakınındaki 5 büyük kireçtaşı bloğunu ifade eder. Taş blokların yörede yaygın görülen Neojen karasal-gölsel depoları içerisinde oluşmuş gölsel kireçtaşı blokları olduğu jeoloğlar tarafından ifade edilmektedir.
Bu Beştaşlarla ilgili menkıbe de mevcuttur.
Velayetname’de: Hünkâr Hacı Bektaş Veli ,öküzleri otlatan İdris’in başka işi olması sebebiyle o gün için İdris’in yerine köylünün ortak sürüsünü otlatırken, “Sarı” adlı kişi kendisine ait öküzleri bu sürüye katmak ister. Hünkar itiraz eder: “Eğer zarar çıkarsa mesul değilim.” Der.
Sarı bu uyarıyı dikkate almaz. Nitekim sürüye katılan Sarı’nın öküzleri zarar görür. İş kadıya yansır. Kadı olayı incelemeye gelir ve tanık ister. O an Hünkar göğe, yere, taşa seslenir:
“Ey beş taş, siz şahit olun !” Hacı Bektaş Veli; “Ben, Sarı’ya öküzleri sürüye katma, onları kurt yiyecek dedim, ama sözümü dinletemedim” deyince, Kadı: “Tanığın var mı?” diye sordu. Hacı Bektaş Veli: “Beş tane tanığım var” dedi. Onları otlak yerine götürüp, taşlara seslenince hepsi yuvarlana yuvarlana huzura gelmeye başladılar ve Hacı Bektaş Veli’nin doğruluğuna tanıklık ettiler.”
Taşlar dile gelir. Hünkar’ın sözünü doğrular, adalet taşların diliyle tecelli eder. O günden bu yana o taşlar “Beştaşlar” diye anılır.
Alevi-Bektaşi yolunda ise taş, sabrın, sebatın ve adaletin sembolüdür. Eski Türklere ait törelerde de her anlaşmazlıkta “beş tanık” gösterilmesi kuralı vardır. Bu gelenek ile tanıklık eden bu Beştaşlar arasında da Eski Türk geleneklerinin devam ettiği, uygulandığı görülmektedir.
“Çivril köyü yakınlarında "Beştaşlar" adı verilen taşların Hacı Bektaş Veli hayatta iken konuştuğuna inanılmaktadır”(Wikipedi).
Mevcut belge ve bilgilere göre en az yedi yüz yıllık bir geçmişe sahip olunan bu taşların hem ekolojik açıdan, hem dini açıdan hem de yerel kültürümüz açısından büyük önemi olduğu açıktır.
Yararlanılan kaynaklar
Hacı Bektaş Veli Kültür Derneği İnternet Sitesi
Velayetname
Wikipedi