MALİ MÜŞAVİRLİK MESLEĞİ KURGAN’A KURBAN EDİLMESİN
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Tüm serbest meslekler bağımsızdır. Bağımsız olmak zorundadır. Üzerlerinde kamunun baskıcı gücünü hissetmemeleri gerekir.
3568 sayılı Muhasebe Meslek Yasası yasa en az yetmiş yıllık bir gecikme ile aksakta olsa yasalaşabilmiştir.3568 sayılı yasa Mali Müşavirler üzerinde Maliye Bakanlığının ağır bir gölgesini hissettirmektedir. Zaten 3568 sayılı yasa metninde suç konusu bilgi dışı kalmış olayların ilgili mercilere ihbarı yer almaktadır. Yasa ihbarı yapmayanlar açısından TCK kapsamında hapis cezası öngörmektedir.
Buna rağmen yapay zeka kullanılarak yapılacak KURGAN isimli tarama sisteminde riskli mükelleflerin ve sahte fatura denetimi açısından Mali Müşavirlere “ihbar zorunluluğu” getirilmesi ve MASAK’ın gönüllü hizmetkarı gibi çalışmaya zorlanması mesleğe ve mesleğin bağımsızlığına uygun düşmemektedir. Ayrıca bildirmeyenler açısından büyük miktarlı idari para cezası öngörülmesi de Anayasanın ruhuna ve genel hukuk kurallarına aykırıdır. Hukuk bir suça iki ceza verilmesine izin vermez.
Kamuda çalışan doktorların suçu ihbarla ilgili mesleki zorunluluk vardır. Mimarlar ,Mühendisler diğer serbest meslek mensubu avukatlar açısından böyle bir zorunluluk yok iken Mali Müşavirler açısından “ihbar zorunluluğu” getirilmesi mesleğin bağımsızlığını zedeleyici bir durumdur. Mükelleften ile muhasebeci arasında bilgi ve belge paylaşımı olmazı kaçınılmazdır. Tıpkı avukatla müvekkili arasındaki ilişki gibi. Avukatlara suçu bildirme zorunluluğu getirmeyen meslek yasası Mali Müşavirlere gelince tersine işliyor. Bu durum Mali Müşavirlik mesleğini içinden çıkılmaz ve yapılmaz hale getiriyor. Mesleki bağımsızlığı da yok ediyor.
Aynı durum Gerçek Faydalanıcı Bildiriminde de söz konusudur. Gerçek faydalanıcı bildirimi, bir şirketin veya diğer tüzel kişiliğin gerçek hak sahibi ve kontrol sahibi olan kişileri belirlemek için yapılan bir bildirimdir. Bu bildirim, ilgili yasalar ve kanunlar uyarınca şirketlerin yönetiminde nüfuz sahibi olan gerçek nihai karar vericileri, beyan etme konusunda yükümlü kılar. Bunu firma sahibi yapması Maliyenin denetlemesi gerekirken neden bu iş Mali Müşavirlere yıkıldı anlaşılır gibi değil.
Serbest meslekler kamunun vesayeti altında olmamalıdır. Kamu kendisinin yapması gereken işleri Mali Müşavirlere yıkmaktan vazgeçmelidir.
Bu nedenle Gerçek Faydalanıcı bildirimi konusunda mali müşavirlere getirilen yükümlülükler ve son kurgan sistemiyle getirilen yükümlülükler doğrudan mesleki bağımsızlığa müdahale niteliğindedir.
Vergi Denetim Kurulu, 25 Eylül 2025 tarihinde duyurduğu Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi (KURGAN) ile artık mükelleflerin işlemlerini anlık olarak takip ediyor.
KURGAN, özellikle sahte belge (naylon fatura) kullanımını önlemek amacıyla geliştirilmiş yapay zekâ destekli bir sistemdir. Ancak beraberinde ciddi vergisel riskler de getiriyor.
KURGAN, modern veri analiz yöntemleriyle geliştirilmiş bir risk analiz sistemidir:
Türkiye çapındaki tüm alış ve satış işlemlerini anlık olarak tarar
Çok sayıda kriter ve veri kaynağı ile her işleme risk puanı verir
Hem cari dönem hem de geçmiş yılların kayıtlarını dikkate alır
Yüksek risk puanı alan mükellefler, denetim sürecine alınabilir.
Sistem güzel ve uygulanabilir olabilir. Bunu yapması ve takip etmesi gereken Maliye Bakanlığıdır. Mali Müşavirler değil.
Mali Müşavirler tıpkı diğer serbest meslek mensupları gibi mesleklerini Maliye Bakanlığının vesayeti dışında serbestçe yapabilmelidirler. O nedenle uçan kuştan vergi almaya niyetlenen bakanlığın Mali Müşavirlere getirdiği son düzenlemeleri iptal etmesi gerekir.