NEVŞEHİR’DE KAYBOLMUŞ YA DA KAYBOLMAYA YÜZ TUTAN MESLEKLER
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Teknolojik gelişmeler ve sanayi devrimi bir çok mesleği tedavülden kaldırmış ve yeni mesleklerin gelişmesine neden olmuştur. Günümüzde var olan bazı mesleklerinde önümüzdeki yıllarda yok olması kaçınılmazdır. İşte günümüzde kaybolmuş ve kaybolmaya yüz tutan bazı meslekler;
AT ARABACISI
Otomobil ve otobüslerin henüz olmadığı dönemde at arabaları taşıma ve nakliye işlerini yapardı.
BACACI
Bacaların temizlenmesi işini yaparlardı
BALTACILAR
Evlerin, işyerlerinin kışlık odununu sobada yanabilecek durma getiren ,kesen kişilerdi.
BASTACI
Basma en yaygın kullanılan kumaştı; dar gelirli, hatta orta halli ailelerin kadın ve kızları basma giyerlerdi.
BEZZAZ
Günümüzde manifaturacıların karşılığı olarak, bez ve kumaş satan esnafa bezzaz, çarşılarına Bezzazistan ya da bedestan denirdi.
BİLEYİCİ
Bıçak ve kesici aletleri çarka tutup bileyen yani daha keskin hale getiren esnaf genellikle seyyardı.
CELEP
Koyun ,keçi, dana ve sığır getirip satan esnafa celep denirdi.
CESSARLAR
Muhtelif pazarlarda seyyar et satan günümüzdeki kasaplar
ÇIRACI
Çıra; Odun, çam gibi reçineli ağaçların yağı ve çabuk yanmaya elverişli kesimleri kullanılarak ateşlenirdi. Çoğunlukla Ürgüplü olan çıracı, tartıyla aldığı çırayı deste hesabıyla satardı.
ÇÖMLEKÇİ
Topraktan, kilden yapılmış çanak, çömlek, testi, sürahi, bardak, kase, küp ve saksı gibi eşyalar satan esnafa çömlekçi denirdi.
DEBBAĞLAR
Debbağ: Deriyi işleyen, kullanılabilir hale getiren ve bozulmasını önlemeye çalışan bir esnaftı
DELLALLAR(TELLAL)
Devletin, muhtarların haber, duyuru ve emirlerini halka duyurmakla görevlendirilmiş kişiler.
DEMİRCİLER
Fabrika üretimi gelişmeden öncesi pek çok eşya ve alet, insan eliyle demirden yapılırdı. Demirci, demiri dükkanında döğer, biçim verirdi.
DÜLGERLER
Dülgerler: yapıların kaba ağaç işlerini yapan ustalara verilen isimdi.
FESÇİLER
Fes, II. Mahmud devrinde resmi giysi olarak kabul edilmiş, Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar kullanılmıştır. Feshanede yerli fes üretilmişse de çoğu Avusturyadan ithal ediliyordu. Kadınlar için ayrı erkekler için ayrı fes üretiliyordu.
GAZZAZ
İbrişim bükücü ve ipek işleyen kimse.
HALLAÇ
Hallaç döşemecilerin eski adıydı. Kullanılan yatak, yorgan, döşek gibi ev eşyasında dolgu malzemesi olarak pamuk ya da yün kullanılırdı.
HALLAKLAR
Erkekleri sokakta traş eden berberler
KASSARLAR
Eskiden boyalı halı, kilim, keçe gibi eşyaları özel bir havuzda yıkayıp temizleyen esnaf.
KEMANKEŞ
Yay kullanarak ok atan kimse, ok yapan kimse.
KOLANCI
Hayvanın semerini, çulunu ya da eyerini bağlamak için kullanılan örme kayış işlevi gören bağa kolan deniyordu. Osmanlı taşımacılıkta, nakliyatta önemli ölçüde hayvan kullanıyordu ve kolancılık ulaşım sektörünün temel sektörlerinden biriydi.
KOZACI
İpekli kumaş yaygındı. Osmanlı ipeklisi yurtdışında da büyük beğeni kazanmıştı. İpekli üretiminin ham maddesi ipek böceği kozası, dokuma sektörünün temel girdilerinden biriydi. Kozacı, koza ticaretiyle uğraşırdı.
KÜFECİ
Sepet hamalı kent içi yükleme, boşaltma ve taşıma işleri hamal esnafa denirdi. Pazarlarda sebze-mevye taşıyanlarına küfeci denirdi. Her iş kolunun ayrı bir hamal kolu olurdu.
LEHİMCİ
Madeni kaplar, ev ekonomilerinde toprak kapların yerini aldı. Lehimci, küçük ev aletlerini tamir eden gezici esnaftı. Teneke maşrapa kulpunu, kademhane ibriği emziğini, gusülhane çinkosunu lehimlerlerdi.
LİMONATACI
Limonata, henüz gazoz ve meşrubatın gelişmediği dönemde ünlüydü. Seyyar limonatacılar yaygındı.
MEDDAHLAR
Hokkabazlar,ortaoyuncuları, eskiden ortaoyunu oynayan meddahların yerini günümüzde talk şov ve stand up şovcular aldığını görüyoruz
MESTÇİ
Kundura ya da pabucun içine giyilen yumuşak ayakkabıya mest denirdi. Bunu yapıp satan esnafa mestçi denirdi.
MÜVEZZİ
Seyyar gazete satan çocuklara denirdi.
NALBANT
Taşıma ve ulaşım sektöründe kullanılan hayvanların(at,eşek) nallanması, hayvan tırnakları altına demir parçası yani nal ya da nalça çakılması, işiyle uğraşanlara nalbant denirdi.
PASBANLAR
Geceleri sokakları gezerek acil durumları duyuran kişilerdi.
SAVATÇILAR
Gümüş üzerine kurşunla özel bir biçimde işlenen kara nakış yapan esnaf
SEDYECİLER
Ambulansların gelişmediği dönemde ç hasta ve yaşlılar sedyeyle doktora götüren kişiler.
SUCULAR
Şehir şebeke suyunun olmadığı dönemlerde içecek su getiren ve satan kişilere sucu ya da saka, denirdi.
SÜPÜRGECİ
Henüz elektrikli süpürgelerin üretilmediği dönemde süpürge otundan süpürgeler yapılırdı. Süpürge yapan ve satana süpürgeci denirdi.
ŞERBETÇİ
İçecek ve meşrubat sektörünün henüz gelişmediği dönemde gözde şerbetti. Meyve özü, su ve şeker karışımı bu içecek ya da şurup, yaz aylarında kent insanının serinlemesini sağlardı.Şerbetçi dükkanları olduğu gibi, seyyar şerbetçiler de vardı.
TOMBAKÇILAR
Altın görünümü vermek amacıyla, birçok kap ve eşyaya yaygın olarak uygulanmıştır.
URGANCI
Keten, kenevir, pamuk gibi dokuma maddelerinden yapılan kalın ve dayanaklı halatlara urgan denirdi. Urgancı örme işini bizzat yapan ve satan kişiye denirdi.
YAĞLIKÇI
Havlunun henüz gelişmediği dönemde mendil satan esnaf
ZERZEVATÇI.
Zerzevatçı; Geçmiş dönemin maydanoz, dereotu, salatalık, turp ve marul gibi sebzelerde uzmanlaşmış manavıydı.