Bezirhaneler yapıldığı dönemlerde bölge halkının aydınlatmada kullandığı bezir yağı üretim yerleridir. Izgın adı verilen bir ot türünün bezirhanede ezilip işlenmesinin ardından ottan çıkarılan yağın işlenmesi sonucunda bezir yağı elde edilirdi. Nevşehir merkeziyle birlikte, Merkez ilçeye bağlı Nar kasabası , Göre kasabası, Derinkuyu (Suvermez) Ürgüp ve Avanos ilçesi başta olmak üzere geçmiş dönemde hizmet veren kaderine terk edilmiş bu tarihi Bezirhaneler, bulunduğu yerlerin tarihi hakkında önemli ipuçlarıda veriyor . İşte bunlardan bir taneside Nevşehir'in Merkez ilçeye bağlı Nar kasabasında bulunan ve Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Tarafından yapıldığı tahmin edilen tarihi Bezirhane şimdilerde restore edilerek gün yüzüne çıkarılmayı bekliyor. Bu konuda Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi (NEVÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü tarafından gerçekleştirilen Nevşehir ve Aksaray Bezirhaneleri Yüzey Araştırması Projesi'nin Nevşehir'in tarihi bezirhaneleri yüzey araştırması çalışmalarının sonuçlarıda merak ediliyor. Öte yandan Kapadokya Jeopark tarafındanda Nar kasabasında bulunan bezirhanenin eski meslekler ve kültürel değerlerimiz kategorisine alınmasıda oldukça umut verici. Eskiden kapadokya’da yeraltı şehirlerinde,kiliselerde ve evlerde aydınlatma aracı olarak kullanılan bezir yağının elde edildigi bezirhaneler Kapadokya’nın oldukca inginç yapılarında yer alıyor. Antik çağın Nisa kentinin yerini tam olarak tesbit edemeyen Araştırmacılara Nar Kaya Bezirhaneyi görmelerini öneririz. Nevşehirli Damat İbrahim paşa’nın Muşkara adı ile kurduğu bugün’kü Nevşehir’in 1 km kuzeydeki büyük kaya tepelerinin güney sıcağına sığınmış olan Nar’ın eski Nisa olduğuna, kaya bezirhaneyi görür görmez karar vereceksiniz çünkü yöredeki bezirhanelarden ayırıcı olan bir çok özelliğe sahiptir. Ayrıca hareketli bir kasabanın ortasında bu kadar özgün ve bakir bir şekilde nasıl kalabildiği incelenmesi gereken bir çevre koruma örneği olarak artılarımızdandır. Bezirhane Bezirhanelerin tarihlendirilmesine ilişkin veriler son derece azdır. Ancak 1584 tarihli Osmanlı vergi kayıtlarında Muşkara'da iki bezirhane yapısının varlığı dikkat çekicidir. Bu kayıtlar göz önüne alındığında, bezirhanelerin en erken 16. yy' a ait olduğu bilinmektedir. Bezirhanelerin varlığı 1970'li yıllara kadar devam etmiş, ancak sonrasında çağın hızına yenik düşmüştür. Mevcut bulgular ışığında Kayaşehir'de dönemin önemli sanayi kuruluşu olan 6 adet bezirhaneye ulaşılmıştır. Günümüzün yağ fabrikaları olarak düşünebileceğimiz bezirhaneler Nevşehir'in doğal zenginliklerinin ekonomiye dönüştürülebilme yeteneğinin somut birer örnekleridir. Bitkilerden yağ çıkarma işlemi çok eski dönemlerden beri bilinmektedir. Keten, ızgın, belemir, zeyrek otu gibi farklı bitkilerin preslenmesiyle elde edilen yağların kullanıldığı alanların başında beslenme, aydınlatma, ilaç sanayi ve vernikleme gelmektedir. Fırın (ocak), seten taşı, seten teknesi. kavut harmanı, hezen damı ve ahır gibi bölümlerden oluşan kaya oyma bezirhaneler aynı zamanda halk mimarlığının temsilcileri olan kültür varlıklarımız arasındadır. Kapadokya'daki Bezirhaneler Kapadokya’da eski zamanlarda kalenin eteklerinde halkın ilk yerleşimi olan bölgelerde bezirhaneler bulunmaktaydı. Şu anda beldede bir – iki tanesi kalmış eski bezirhanelerde yöre halkı, bölgede yetişen keten ve ızgın tohumlarının altın sarısı renkteki “bezir” adı verilen yağını elde edip ısınma, aydınlanma ve hayvanlarının bakımı için kullanırlardı. Bir tanesi şuanda Ürgüp Aşağı Mahalle’dedir. Bezirhaneler, Zamana Yenik Düştü! FİB Haber Merkezi olarak Nevşehir'deki bu Bezirhanelerin gün yüzüne çıkarılarak, o günün fabrikası olarak buraları gençlerimizin mutlaka gezmesini ve dönemin önemli iş sahalarını yerinde görmelerini bekliyoruz. "Zira, Bir dönem Buralar geçmişte ekonomiye can veren fabrikalardı. Yıllar sonra burası atıl durumdan olduğundan kimse buraları bilmiyor. Hele sonradan yetişen nesil, buraların ne olduğu görse dahi buraların neresi olduğunu bilemez. Bu tür yapıların tanıtılarak turizme açılması, yeni neslimize kazandırılması, bunlar çok önemli ve talebimiz bu. Bezirhane olarak bilinen yağ fabrikalarından elde edilen yağ, o yıllarda mutfaklarda kullanılmasının yanında sabun ve boya sanayinde de ham madde olarak kullanılmış. Ayrıca, dönemin veterinerleri tarafından yaralanan hayvanların iyileşmesinde merhem olarak kullanıldığı da kayıtlarda yer alıyor." İşte Nevşehir Nar kasabasındaki o Tarihi Bezirhane'den o görüntüler;