SOSYAL MEDYAYI KULLANIYORMU, KULLANILIYORMUYUZ?
Sosyal Medya kullanıcısı olarak aktif taraf biziz, yani kullanıcı. Bir araç olarak belirleyip, belirli amaçlarımız için kullanıyoruz.
İletişim aracı olarak ailemiz, arkadaşımız, başkaları ile iletişim kurup, ortak ilgi alanlarına sahip insanlarla buluşma noktası oluşturmaktayız. Bilgi sahibi oluyoruz haber, yeni bilgiler, çevremiz hatta ta dünyanın öbür ucuna düşüncelerimizi paylaşıp, düşüncelerini takip edip, kendimizi ifade ediyoruz. Eğlenceye ulaşmak, ticari olarak kendi ürünümüzü tanıtmak satmak hayatı kolaylaştırmak açısından bakınca fayda sağladığımız için pozitif olarak bakmaktayız.
Kontrolün bizde olmadığı platformlar, sahipleri arkasındaki güçler; farkında olmadığımız kullanıcıları ve bizleri ürün olarak kullanıyorlar, farkına da varamıyoruz. Yani dikkatimiz takibimiz bir ürün haline geliyor. Uzun süre ekranda kalmamız için tasarlanmış akışı dikkatimizi çekmekte ve bağlamakta. Ekranda ne kadar kalırsak reklam ve görsellerden etkilenmemiz sonucunda bu platformlar para kazanır, görsellerdeki mesajları bizlere empoze edilir. Kişisel bilgi dediğimiz bize ait ve özel olan bilgiler bu platformların veri tabanlarında tutulur paylaşılması yasak ve suç teşkil eder. Ülkemizde Kişisel Verilerin Korunması kanunu olsa da veri koruma kurallarına bu platformlar asla uymazlar. Açılan her pencerede, beğendiğimiz gönderi, geçirdiğimiz süre, arkadaş çevremiz toplanarak ayrıntılı olarak bize ait bir profil oluşturulur. Bu profil artık ticari, ahlaki, yönlendirme yaparken daha da ileri giderek ne düşünmemiz gerektiğine dahi karar verici olur.
Ne düşünmemiz gerektiğine kara veren bu güç, görmemiz gerekeni empoze eder ve düşüncemizi manipüle ederek yönlenmemizi sağlayarak davranış biçimlerimizi şekillendirir.
Ruh halimizi etkiler. Bu ilişkiyi ortak yaşam kurallarına uyulsa her iki taraf için değeli bir ilişki olur ancak gücün dengesi maalesef platformlardan yana. Ancak bilinçli bir kullanıcı aleyhte olan durumunu dengeleyebilir. Dengeleyebilmek amaçtan geçer, geçirilecek zamanı bilir, algoritmanın farkındadır, veriye dikkat eder, izleyicisini, takip edenini, takip ettiğini etik, ahlak kurallarına göre belirler. Amaç kendisine sunulanı ve kişinin sunduğu, düşünce profilinde oluşan etkileşimle kendi etik ve ahlak kurallarını oluşturur.
Yukarı giriş bölümünde belirttiğim pozitif kullanıcı olarak sosyal medyayı bir iletişim aracı olarak kullanmak etik ve ahlakın gereğidir. Sömürü, sömürme, yozlaşma, etkileşim için her şeyi mubah görmek veya buna izin vermek değer, etik, ahlak kurallarını görmezden gelmek en hafif tabirle sorgulanmanızı ve profilinizi yansıtır.
İhsan BİÇKİN
26.11.2025