YORGO SEFERİS VE KAPADOKYA KAYA KİLİSELERİNDE ÜÇ GÜN
Doç.Dr.Faruk GÜÇLÜ
Şair,diplomat,Yorgo Seferis,19 Şubat 1919 da İzmir Urla’da doğdu.Yani bir Anadolu çocuğu. Babası Stelios Seferiadis, bir avukattı ve daha sonra Atina Üniversitesi'nde profesörlük görevinde bulundu. Yorgo ve ailesi 1914'te Yunanistan’a taşındı.Yüksek öğrenimine 1918'den 1925'e kadar Sorbonne'da hukuk okuyarak Paris'te devam etti. 1925 yılında Yunan Dışişleri Bakanlığı'ndaki görevine başladı ve Ankara'da 1948-1950 arasında diplomatik görevlerde bulundu. Seferis, aralarında Cambridge (1960), Oxford (1964), Selanik (1964) ve Princeton (1965) üniversitelerinden fahri doktora dereceleri de bulunan birçok onur ve ödül aldı.
Ankara Yunan Büyükelçiliğinde görev yapan Yorgo, 1950 yılında yaklaşık 40 yıl aradan sonra doğduğu Urla’yı ziyaret eder. Çocukluğunun geçtiği evinin yıkıntı halinde dönüşmüş olduğunu görür.Üzülür.İzmir’deki evlerini ziyaret ettiğindede İzmir’deki evi, çarpık yapılaşmanın tırpanından nasibini fazlaca almış, çocukluk anılarının önemli bir bölümünün geçtiği evden geriye taş bile kalmamıştır.
Anı defterine ‘Evimizden Bornova’nın dağlarını seyrederdik’ diye yazmış olan Yorgo Seferis. İzmir haritasını ezbere bilen Yorgo, “saatlerce sokaklarda dolaştıktan sonra evimizin bulunduğunu sandığım yere gittim’ diye hüzünle günlüğüne not düşer.
1963'te Yorgo Seferis, "Helen kültür dünyasına yönelik derin bir duygudan ilham alan seçkin lirik yazıları nedeniyle" Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür.
20 Eylül 1971'de Atina'da vefat etmiştir. Ölüm nedeninin, yaklaşık iki ay önce kanamalı bir ülser ameliyatı geçirdikten sonra geçirdiği felç nedeniyle ağırlaşan zatürre olarak kaydedilmiştir.
Nobel ödüllü şairin izminin Urla’da doğduğu sokaya verilmesi ülkemizde bir tartışma yaratmıştır.Yunan gazetesi “Urla'da doğan Ünlü Yunanlı şair Yorgos Seferis'in adının birkaç yıl önce bir sokağa verilmesinin Yunanistan'da memnuniyet yarattığını hatırlatarak sokağın adının değiştirilmesinin de aynı derecede üzüntüye yol açtığını belirtti”.(24 Haziran 1999 Hürriyet Gazetesi)
Yorgo’nun Kapadokya ziyaretinden bir fotoğraf.
Nobel ödüllü şair Yorgo Seferis’in 50’li yıllarda Ankara’da Yunan sefaretinde çalışırken yaptığı bir gezi sonunda “Kapadokya Kaya Kiliselerinde Üç Gün”isimli bir kitap yazar. Şairin Fransızca yazdığı ve 1953 yılında ilk kez Atina’da Fransız Araştırma Kurumu yayınları arasında kitaplaştırdığı bir gezi günlüğü. Seferis, bu yapıtta, Kapadokya’dan ve Kapadokya’nın kaya kiliselerinden söz ederken, doğadan, şiirden, insanlıktan,yok olmalardan söz ediyor daha çok. Sanata, yaşama, resme, tarihe, uygarlığa bakışını ve ince şair duyarlığını okuyucunun gözleri önüne seriyor. Bu kitap, Samih Rifat’ın çevirisi ile ülkemizde de yayınlanmıştır.
Halen Urla da Yorgo Seferis adını taşıyan bir butik otel bulunmaktadır.
Ve Yorgo Seferis’e ait İzmir şiiri
“Nasıl ki
kalkar, doğup büyüdüğün şehre
gidersin bir gece
ve bakarsın temelinden yıkılıp yeniden
kurulmuş o şehir
ve yakalamaya çalışırsın geçen yılları
onları yeniden bulmanın umudu içinde.”
Yorgo Seferis / Çeviri: Cevat Çapan