Göreme Açık Hava Müzesi İçerisinde Bulunan 16 Kilise Ve Manastır Dünyanın Dört Bir Yanından Bölgeye Gelen Yabancı Turistlerin Yüzyıllar Önce Bölgede Yaşayan Atalarının Yaşamlarından Kesitler Buldukları Kilise, Manastır Ve Şapeller Bölgenin İnanç Turizmine Açılmış En Önemli Penceresini De Oluşturuyor. Durmuş Kadir Kilisesi Adını İçinde Bulunduğu Bağın Sahibinden Alan Kilise, Göreme’nin Karşıbucak Mevkiindedir. Gerek Göreme Gerekse Kapadokya Kiliselerinde Ender Rastlanan Bazilika Tipindeki Bu Kilise 3 Apsisli Ve Ana Apsisi Templonludur. Templonlu Apsisler, Erken Bizans Dönemi’nde Oldukça Yaygındır. (Templonlarda Yeralan Pencere Gibi Açıklıklar Perde İle Kapatılarak Dışarıda Bulunan Halkın İçerdeki Ayini İzlemesi Önlenebilmektedir. 11. Yüzyıldan Sonraki Templonlarda İse Perde Yerine İkonalar Kullanılmıştır. Bu Templonlu Apsiste Ayrıca Başpiskoposun Oturduğu Kaya Oyularak Yapılmış Bir Taht Bulunmaktadır. Daha Küçük Boyuttaki Yan Apsislerde İse Ayinlerde Kullanılan Malzemeleri Koymaya Yarayan Plaster Ve Nişler Yer Alır. Ana Apsisin Önünde Ana Kayanın Oyulmasıyla Biçimlendirilmiş, Dört Basamaktan Oluşan Vaaz Vermeye Yarayan Bir Ambon Yer Alır. 3 Nefi Bulunan Kilisenin Orta Nefi Beşik Tonozlu, Yan Nefleri İse Düz Tavanlıdır. Bir Nefi Kısmen Yıkılmıştır. Nefler Birbirlerinden Dörder Dikme İle Ayrılmıştır. Dikmelerin Üzerlerinde Sütun Biçiminde Kabartmalar Yer Alır. Kilisenin Narteks Kısmında Nişlerin İçine Oyulmuş Kilisenin Papazlarına Veya Donörlerine Ait Mezarlar (Arkosolium) Bulunmaktadır. 18. Veya 19.Yüzyılda Güvercinlik Olarak Kullanılan Durmuş Kadir Kilisesi, Erken Bizans Dönemi’ne 6-7. Yüzyıla Tarihlenmektedir. Yusuf Koç Kilisesi Bu Kilise De Durmuş Kadir Kilisesi’nde Olduğu Gibi Adını İçinde Bulunduğu Bağın Sahibinden Almaktadır. Göreme’nin Karşıbucak Mahallesinde Bulunan Kilise, 2 Apsisli, (Apsisin Biri Yıkık) Çapraz Tonozlu, Haç Planlı, Haç Kolları Beşik Tonozlu, 2 Kubbeli, 4 Sütunlu Ancak Sütunları Kırılmıştır. Apsiste İsayı Kucağına Alan Meryem Ana Tasviri, Altında İse Yan Yana Sıralanmış Piskopos Tasvirleri Yeralır. Azizlerin Aralarında Bulunan Çift Düğümlü Sütunlar 11. Yüzyıldan İtibaren Görülen Bir Özelliktir. (Bugün Bunun Benzeri İstanbul Molla Zeyrek Cami’nin Minberinde Görülür. Ancak Devşirme Malzemesi Olarak Kullanılmıştır. Apsisin Ön Kısmına Resmedilen Stefonos İsimli Aziz, Ayini Yöneten Papaza Yardımcı Olan Azizdir (Diacre). Bunu Boynunda Sarılı Dar Eşarptan Anlıyoruz. Yakalarında İki Haç Bulunan Piskoposlar Bir Eliyle Kutsal Kitabı Tutmakta Diğer Eliyle De Takdis Etmektedirler. Kilisenin Kubbesinde Melek Gabriel Ve Michael Tasvirleri, Pandantiflerde İse Altı Kanatlı Melekler (Serafinler) Yeralır. (Serafinler: Tanri İle İnsanlar Arasındaki İletişimi Sağlayor. Tanrıya En Yakın Bulunan Ve Ona En Çabuk Ulaşabilen Yaratıklardır.) Güneydoğu Duvarında Asker Aziz Theodorus Tasviri, Yanında İse Oldukça Küçük Boyutta Yusuf Koç Kilisesi’ni Yaptıran Donör Theodorus İsimli Şahıs Ve ‘Allahın Kulu Theodoru’un Duası’ Yazısı Bulunmaktadır. Bu Kilisede Asker Azizler Çoğunluktadır. Bir Süre Güvercinlik Olarak Kullanılan Yusuf Koç Kilisesi, 11. Yüzyılan Ortalarına Tarihlenmektedir. Sahneleri, Müjde, Konstantin Ve Helena, Georgios Ve Theodorus, Üç Yahudi Gencin Fırında Yakılışı Ve Aziz Tasvirleri El Nazar Kilisesi Göreme-Müze Yolunun Sağındaki Vadide, Yoldan Yaklaşık 800 M. Uzaklıkta El Nazar Vadisindedir. Bir Peribacası İçine Oyulmuş El Nazar Kilisesi, ‘T’ Planlı, Haç Kolları Beşik Tonozludur. Doğu Kolunda Mezarlar Yeralır. Ana Apsis Haç Kollarının Birleştiği Merkez Mekana Açılır. Zeminin Tamamı Ve Apsisin Bir Kısmı Tahrip Olmuştur. Sahneler Kronolojik Olarak Birbirini Takip Etmektedir. İki Sanatçı Tarafından Arkaik Stilde Boyanan Kilise’de, İsa’nın Çocukluğu, Gençliği Ve Mucizeleri Resmedilmiştir. El Nazar Kilisesi, 10. Yüzyıla Tarihlenmektedir. Sahneleri: Müjde, Ziyaret, Doğum, Üç Müneccimin Tapınması, Mısır’a Kaçış, İsa’nın Mabete Takdimi, Elizabeth’in Takip Edilişi, Vaftiz, Lazurus’un Diriltilmesi, Başkalaşım, Kudüs’e Giriş, İsa Çarmıhta, İsa’nın Cehenneme İnişi, İsa’nın Göğe Çıkışı Ve Madalyonlar İçinde Aziz Portreleri. Göreme Açık Hava Müzesi İçinde Yeralan Kilise, Şapel Ve Manastırlar, Tokalı Kilise, Aziz Basil Şapeli, Elmalı Kilise, Azize Barbara Şapeli, Yılanlı Kilise, Karanlık Kilise, Azize Catherine Şapeli, Çarıklı Kilise, Rahipler Ve Rahibeler Manastırı’dır. Saklı Kilise El Nazar Kilisesi’nin Yakınlarında Olan Saklı Kilise’nin Girişi Toprak Kayması Yüzünden Yıllarca Önce Kapanmış, 1957 Yılında Bir Rastlantı Sonucu Keşfedildiğinden Bu Adı Almıştır. Mezopotamya Kilise Mimari Geleneğine Benzeyen Saklı Kilise, Enlemesine Dikdörtgen Planlı, Ana Mekan İki Sütun Ve Üç Kemerle İkiye Ayrılmıştır.. Üç Apsislidir. Ancak Apsislerden İkisi Çöktüğünden Birleşmiştir. Düz Tavan Haçlarla Ve İçinde Geometrik Süslemelerle Dekore Edilmiştir. Kiliseyi Süsleyen Resimler Sıva Üzerine Değil, Doğrudan Ana Kaya Üzerine Yapılmıştır. Açık Renk Zemin Üzerine Kilisenin Etrafında Bulunan Boyalı Bez Parçalarında Yapılan Analizler Sonucunda Kilisenin Boyamasında Fırça Yerine Bez Kullanıldığı Anlaşılmıştır. 11. Yüzyılın İkinci Yarısına Tarihlenen Saklı Kilise’deki Sahneler Geniş Bir İsa Siklusunu İçermektedir. Sahneleri: Deesis, Müjde, Doğum, İsa’nın Mabete Takdimi, Vaftizci Yahya’nın Görevlendirilmesi, Vaftiz, Başkalaşım, İsa Çarmıhta, Meryem’in Ölümü Ve Aziz Tasvirleri. Meryem Ana (Kılıçlar Kuşluk) Kilisesi Tokalı Kilise’nin Arkasındaki Sırtta, Göreme Açık Hava Müzesi’ne Yaklaşık 250m. Uzaklıkta, Kılıçlar Kilisesi’nin Güneyindeki Dik Yamaçta Yeralır. Kapadokya Bölgesi’nde Ender Görülen Bir Mimariye Sahip Olan Kilise’nin Nefi Enlemesine Dikdörtgen Planlı, Farklı Genişlik Ve Yükseklikteki İki Beşik Tonozla Örtülüdür. 3 Apsisli, Apsisin Biri Yıkık, Önü 3 Adet Beşik Tonozla Örtülü Olan Kilisenin Kuzey, Güney Ve Doğu Duvarlarında Nişler Yeralır. Ayrıca Batı Duvarına 2 Adet Oda Mezar İlave Edilmiştir. Genelde Freskleri İyi Korunmuş Olan Kilise Daha Çok Aziz Tasvirleri Ve İncil Siklusunun 4 Sahnesini İçerir. Batı Duivarında Kucağında Çocuk İsa’yı Tutan Meryem Ana, Hemen Altında Melekler Michael Ve Gabriel, Tonozlarda Ve Nişlerde İse Aziz Ve Azize Tasvirleri Yer Alır. Gerek Figürlerin Araları, Gerekse Arkadlar Geometrik Ve Dama Motifi İle Süslenmiştir. Nicantrus Ve Eronica İsimli İki Donor Tarafından Yaptırılan Meryem Ana Kilisesi, 11. Yüzyılın Birinci Yarısına Tarihlenmektedir. Aziz Eustathios Kilisesi Tokalı Kilise İle Meryem Ana Kilisesi Arasında Yeralır. Kilise, Girişteki Geyiği İzleyen Aziz Eustathios Tasvirinden Dolayı Bu Adla Anılmaktadır. Uzunlamasına Dikdörtgen Planlı Ve 2 Nefli Olan Kilise, Bu Özelliğinden Dolayı Göreme’de Tek Örnektir. (Ürgüp Şahinefendi Köyü Yakınlarındaki Kırk Şehitler Kilisesi De Bölgedeki 2. İki Nefli Kilisedir. Her İkisi De Beşik Tonozlu Olan Neflerin Aralarında Geçişi Sağlayan Kemerli Sütunlar Yer Alır. Daha Önce Tek Nefli Olan Kiliseye 2. Nef Daha Sonra İlave Edilmiştir. Her İki Nefte De Birer Apsis Bulunmaktadır. Küçük Boyuttaki Kuzey Nefin Mezarlık Olarak Kullanıldığı Zemindeki Çok Sayıdaki Mezarlardan Anlaşılmaktadır. Güneydeki Nefin Duvarlarında Çeşitli Aziz Tasvirleri, Tonozunda İse İncil Den Alınmış Sahneler Resmedilmiştir. 10. Yüzyıl Sonlarına Tarihlenen Aziz Eustathios Kilisesi’nde Kazıma Tekniğiyle Yapılmış 1148/1149 Tarihleri Bulunmaktadır. Kılıçlar Kilisesi Kılıçlar Vadisinde, Göreme Açık Hava Müzesi’nin Yaklaşık 600m. Kuzeydoğusundadır. 3 Apsisli, Haç Planlı, Dört Sütunlu, Merkezi Kubbeli, Haç Kolları Beşik Tonozlu, Batı Köşe Mekanları Düz Tavanlı, Doğu Mekanları İse Kubbelidir. Merkezi Kubbede, İsa’nın Göğe Yükselişi, Diğer Kubbelerde İsa Portreleri, Düz Tavanlarda İse Oldukça Zengin Bezeme İçinde Melek Gabriel Ve Michael Tasvirleri Yer Alır. Kilisede Şeritsel Bir Anlatım Söz Konusudur. Kronolojik Bir Düzene Göre Yan Yana Yer Alan Sahneler İç İçe Girmiş, Ayırıcı Unsurlar Yoktur. Ancak Vurgulanmak İstenen Sahne, Diğer Sahnelerden Ayrı Olarak Ele Alınmıştır. İncil Siklusundan 33 Sahne Yer Almaktadır. Bunlardan 12’si İsa’nın Çocukluğu, 3’ü Yetişkinlik, 18’ı İse İsa’nın Çile Çektiği Evrelere Aittir. Kılıçlar Kilisesi, 9. Yüzyıl Sonlarına, 10. Yüzyıl Başlarına Tarihlenmektedir. Göreme Açık Hava Müzesi Burada M.S. 4. Yüzyıldan 13. Yüzyıla Kadar Yoğun Bir Şekilde Manastır Hayatı Yaşanmıştır. Hemen Hemen Her Kaya Bloğunun İçine Kiliseler Şapeller, Yemekhaneler Ve Oturma Mekanları Oyulmuştur. M.S. 3. Yüzyılda Kuvvetli Şahsiyete Sahip Rahipler Bölgeyi Dini Düşünce Ve Yaşantının Canlı Bir Merkezi Haline Getirdiler. M.S. 4. Yüzyılda Kapadokya Üç Büyük Azizin (Kayseri Piskoposu Büyük Basil, Kardeşi Nyssalı Gregory Ve Nazianuslu Gregor) Memleketi Olarak Bilinirdi. Bütün Hıristiyanlık Fikirleri Bu Hocalar Tarafından Birleştirilerek Yeni Bir Şekil Verilmiştir. Bunlardan Aziz Basil Çok Sofu Bir Hayatı Tercih Etmemiş, Köy Ve Kasabalardan Yeteri Kadar Uzakta, Toplumların Manevi Sığınak Yeri Olarak Küçük Yerleşim Yerleri Kurmuştur. Buralarda Bir Vaizin Nezaretinde Günlük Dini İbadetler Yerine Getirilmiştir. Aziz Basil’in Kapadokya Kiliselerinde Yapmış Olduğu Önemli Reform Cemaatle Dua Usulünü Yeniden Kurmasıdır. Bugünkü Göreme Açık Hava Müzesi Bu Eğitim Sisteminin Başlatıldığı Yerdir. Soğanlı, Ihlara, Açık Saray Aynı Eğitim Sisteminin Daha Sonraları Görüldüğü Yerlerdir. Göreme Kiliselerinde Oldukça Yaygın Olan Tek Nefli Beşik Tonozlu Plan Tipi, Bölgede Yaşayan Dini Topluluklar Ve İnzivaya Çekilen Keşişler İçin En Uygun Mimari Yöntemdir. Ayrıca Bu Tip Yapılar Mezar Yeri Olarak Da Benimsenmiştir. Rahibeler Ve Rahipler Manastırı Göreme Açık Hava Müzesi’nin Solunda Yer Alan Peribacasının İçine Oyulmuş, 6-7 Kattan Oluşan Mekanlar ‘Rahibeler Manastırı’ Olarak Anılır. Manastırın 1. Katında Yemekhane, Mutfak Ve Birkaç Oda; 2. Katında Freskli Ancak Yıkılmış Bir Şapel, 3. Katında İse Bir Tünel Vasıtasıyla Ulaşılabilen Kilisesi Bulunmaktadır. Kilise, 3 Apsisli, Çapraz Kubbeli Ve 4 Sütunludur. Ana Apsiste Yer Alan Templon Oldukça İyi Korunmuştur. Kilise’nin Kuzeydoğu Köşe Tavanı Hariç, Diğer Kısımları Kubbelidir. Duvarlarda Direk Ana Kaya Üzerine Kırmızı Boya İle Geometrik Süslemeler Resmedilmiştir. Kuzey Haç Kolunda İse Bir Kaide Üzerinde Ayakta Duran, Sol Elinde Kitap, Sağ Eliyle Takdis Yapan İsa Tasviri Yer Alır. Kilise, İsa Tasvirinin Sol Elinin Aşağısında Yer Alan Kazıma Tekniğiyle Yapılmış 1055 Tarihine Göre 11. Yüzyılın İlk Yarısına Tarihlenmektedir. Manastıra Katlar Arasındaki Bağlantı Tünellerle Sağlanmıştır. Tehlike Anında Tünelleri Kapatmak Üzere -Yeraltı Şehirlerinde Olduğu Gibi Sürgü Taşları Kullanılmıştır. Kızlar Manastırı’nın Karşısında Yer Alan Rahipler Manastırı İse 3-4 Kattan İbarettir. Erozyon Nedeniyle Katlar Arasındaki Geçişler Kapandığından Sadece Giriş Katındaki Birkaç Oda Gezilebilmektedir. Aziz Basil Şapeli Göreme Açık Hava Müzesi’nin Girişindedir. Nef Ve Narteks Arası 2 Arkadla Birbirinden Ayrılmıştır. Nartekste Yer Alan Mezar Nişi Ve Zemindeki Mezarlar Büyük Bir İhtimalle Kilisenin Donörüne Ve Yakınlarına Aittir. Nef Enine Beşik Tonozlu, Dikdörtgen Planlı Ve 3 Apsislidir. Dikdörtgen Nefin Sol Uzun Yüzündeki Apsislerden Biri Büyük, İkisi Küçüktür. Nefteki Mezar Nişinin Kime Ait Olduğu Bilinmemektedir. Nişin Tonozundaki 3 Adet Malta Haç’ı Tanrı’yı, Oğlu İsa’yı Ve Kutsal Ruh’u Temsil Etmektedir. Kilise, Rahibeler Manastırı’nda Oldğu Gibi 2 Tür Boyama Tekniğine Sahiptir. Kırmızı Boya İle Doğrudan Ana Kayaya Uygulanan Geometrik Süslemelerin Yanı Sıra Secco Teknigi De Uygulanmıştır. St. Basil Şapeli 11. Yüzyıla Tarihlenmektedir. Elmalı Kilise Asıl Girişi Vadi Yönünde Olan Kilise’ye, Kuzeyden Açılan Bir Tünel Vasıtasıyla Girilebilmektedir. 3 Apsisli, Biri Merkezi Olmak Üzere Dokuz Kubbeli, 4 Sütunlu Ve Kapalı Yunan Haçı Planlıdır. Elmalı Kilise’nin İlk Süslemeleri Aziz Basil Ve Azize Barbara Şapelleri’nde Olduğu Gibi Doğrudan Duvara Kırmızı Boya İle Yapılan Haç Ve Geometrik Motiflerdir. Merkezi Kubbede İsa Pantokrator Tasviri, Pandantiflerde 4 İncil Tasviri, Kubbeyi Taşıyan Kemerlerde İse Ellerinde Dua Yazılmış Kağıt Taşıyan Peygamberler Resmedilmiştir. İncil Siklusunun Yanı Sıra Tevrat Kaynaklı İbrahim Peygamber’in Misafirperverliği Ve Üç Yahudi Gencin Fırında Yakılması Resmedilmiştir. Elmalı Kilise, 11. Yüzyılın Ortası, 12. Yüzyılın Sonuna Tarihlenmektedir. Azize Catherine Şapeli Karanlık Kilise İle Çarıklı Kilise Arasında Yer Alan Azize Catherine Şapeli, Hem Narteksi, Hem De Naosu Serbest Haç Planlı, Merkezi Kubbeli, Haç Kolları Beşik Tonozlu Ve Apsisi Templonludur. Narteks Zemininde Dokuz Mezar, Duvarlarında İse İki Nişli Mezar Yer Alır. Şapelin Sadece Naos Kısmı Figürsl Dekorasyonlar İçermektedir. Pandantifler Kabartma Geometrik Süslemelerle Bezenmiştir. Anna Adındaki Donör Tarafından Yaptırılan Azize Catherine Şapeli, 11. Yüzyıla Tarihlenmektedir. Çarıklı Kilise Azize Catherine Şapelinin Arkasında Bulunan Çarıklı Kilise’ye Demir Bir Merdivenle Ulaşılabilmektedir. Kilisenin Altında Bulunan Yemekhane, Kayaya Oyulmuş İnce Uzun Bir Masa Ve Onu Çevreleyen Oturma Yerlerinden İbarettir. Uzun Köşesindeki Niş İçine ‘Son Yemek’ Sahnesi Resmedilmiştir. Kilise İki Sütunlu, (Diğer Sütunlar Köşelerde Paye Şeklindedir.) Kuzey, Güney Ve Batı Haç Kolları Beşik Tonozlu Dört Kubbeli Ve Üç Apsislidir. Ana Apsis Orjinalde Templonlu Olarak İnşa Edilmiş, Ancak Daha Sonra Yıkılmıştır. İsa’nın Göge Yükseliş Sahnesinin Altında Bulunan Ayak İzlerinden Dolayı Kiliseye ‘Çarıklı Kilise Adı Verildiği Sanılmaktadır. Sahnelerde İsa’nın Hayatını Konu Alan Siklus, İbrahim Peygamberin Misafirperverliğini Gösteren Tevrat’tan Alınan Sahne, Aziz Ve Bani Tasvirleri İyi Muhafaza Edilmiştir. Elmalı Ve Karanlık Kilise’ye Benzemekle Beraber, İsa’nın Çarmıha Girişi Ve Çarmıhtan İnişi Sahnesi Farklı Özelliğidir. Ana Kubbede İsa Pantokrator, Madalyonlar İçinde Melek Büstleri Yeralır. Ayrıca Ana Apsise Deesis, Kuzey Apsise Meryem Ve Çoçuk İsa, Güney Apsise İse Melek Michael Resmedilmiştir. Kilise, 12. Yüzyıl Sonu, 13. Yüzyıl Başına Tarihlenmektedir. Azize Barbara Şapeli Elmalı Kilise’nin Bulunduğu Kaya Blokunun Arkasındadır. Haç Planlı, İki Sütunlu, Batı, Kuzey Ve Güney Haç Kolları Beşik Tonozlu, Merkezi Kubbeli, Doğu Haç Kolu Ve Doğudaki İki Köşe Mekanı Kubbelidir. Biri Ana Olmak Üzere 3 Apsislidir. Ana Apsisindeki Templon Yıkılmıştır. Motifler Kırmızı Boya İle Doğrudan Ana Kaya Üzerine Uygulanmıştır. Duvarlarda Ve Kubbelerdeki Zengin Geometrik Motifler, Askeri Semboller Ve Anlamları Tam Olarak Tespit Edilemeyen Ancak Sihirli Güçleri Temsil Eden Hayvanlar Resmedilmiştir. Bu Kısımda Ayrıca Bir Duayı İçeren Yazıt Bulunmaktadır. Ana Apsiste Yeralan İsa Pantokrator, Kuzey Haç Kolunda At Üzerinde Ejderle Savaşan Aziz George Ve Aziz Theodore; Batı Haç Kolunda Azize Barbara Tasvirleri Daha Sonra İlave Edilmiştir. Azize Barbara Kilisesi, 11. Yüzyılın İkinci Yarısına Tarihlenmesine Karşın İkonoklastik Düşünce İle Dekore Edilmiştir. Yılanlı (Aziz Onuphrius) Kilise Girişi Kuzeydendir. Ana Mekan Enlemesine Dikdörtgen Planlı, Beşik Tonozlu, Güneyde Mezarların Bulunduğu Ek Mekan İse Düz Tavanlıdır. Apsisi Sol Uzun Duvara Oyulmuş, Kilise Tamamlanmadan Bırakılmıştır. Kilise Tonozunun Heriki Yanında Kapadokya’da Saygın Olan Azizlerin Tasvirleri Bulunmaktadır.Bunların En Önemlilerinden Biri Olan Aziz Onuphrius, M.S. 4. Yüzyılda Mısır Çöllerinde Yaşayan Bir Hermitti. (Hermit: Kendini Dine Adayan, İnzivaya Çekilen İnsan) Mısır’daki Hermepolis Manastırı’nda Eğitim Gören Aziz Onuphrius Bir Gün Yanına Ekmek Ve Su Alarak Manastırı Terk Eder Ve Çöllerde İnzivaya Çekilir. Palmiyeden Yapılmış Küçük Bir Evde Yaşamına Devam Eder. Son Hermit Aziz Paphnutius Hermitlerin Hayatını Ve Yaşam Tarzlarını Öğrenmek İçin M.S.4. Yüzyılda Mısır Çöllerine Gider Ve Aziz Onuphrius’la Karşılaşır. Ondan Fazileti Nefse Hakimiyeti Öğrenir. Onuphrius Ölürken, ‘Tanrı Seni Bu Çöllere Gönderdi. Burada Gördüklerini, Öğrendiklerini Dünyaya Söyle! Melek Seni Kötü Şeylerden Koruyacak, Kıyamet Gününde Temiz Olacaksın!’ Der. Bu Esnada Gökten Meleklerin Ve Müziklerin Sesi Duyulur. Yavaş Yavaş Bu Güzel Sesler Azalırken Paphnatius Ağlamaktadır. Tavirlerde Aziz Onuphrius, Çıplak, Uzun Saçlı, İri Gögüslü, Önünde Palmiye Ağaçı İle Görülür. Karanlık Kilise Kuzeydeki Kavisli Bir Merdivenden Kilisenin Dikdörtgen Beşik Tonozlu Narteksine Çıkılır. Narteksin Güneyinde İkisi Büyük, Biri Küçük 3 Mezar Bulunmaktadır. Kilise Haç Planlı, Haç Kolları Çapraz Tonozlu, Merkezi Kubbeli, Dört Sütunlu Ve Üç Apsislidir. Karanlık Kilise Olarak Adlandırılmasının Nedeni, Narteks Kısmındaki Küçük Bir Pencereden Çok Az Işık Almasından Dolayıdır. Bu Sebeple Fresklerdeki Renkler Oldukça Canlıdır. 17.Yüzyıldan İtibaren Yapılan Grafitolardan Dolayı Oldukça Yıpranmış Olan Kilise, Türk, Fransız, İtalyan Ve Polonyalı Restoratörlerden Oluşan Ekibin 12 Yıl Boyunca Yaptığı Çalışmalar Sonucu Bugünkü Haline Kavuşmuştur. Kilise Ve Narteks İsa Ve İncil Siklusunu İçeren Zengin Süslemelere Sahiptir. Ayrıca Elmalı Ve Çarıklı Kilise’de Olduğu Gibi Tevrat Kaynaklı Sahneler De Resmedilmiştir. 8 Donör Tarafından Yaptırılan Karanlık Kilise’nin 2 Donörü Ana Apsise, 4 Donör Melek Gabriel Ve Michael İle Birlikte, 2 Donör İse Nartekse Resmedilmiştir. Ana Apsiste Diz Çökmüş, İsa’ya Dua Eder Durumda Tasvir Edilmiş 2 Donörden Yalnızca Nicophorus’un İsmi Korunabilmiştir. Yazıtında ‘Allahın Kulu Nicaphorus’un Duası’ İfadesi Yer Alır. Karanlık Kilise’de Diğer Önemli Bir Sahne De Kuzey Ve Doğu Duvarında Yer Alan 4 İncil Yazarı Ve Kuzey Duvarında Ellerinde Tıp Aletleri Bulunan Aziz Doktorlardır. Kilise, 12. Yüzyıl Sonu, 13. Yüzyıl Başına tarihlenmektedir.