<span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Nilay VARDAR nilay@bianet.org</span> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Kapadokya Bölgesi'nde Nevşehir'e bağlı Uçhisar Beldesi'nde otobüsten iniyorum.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Soru sorabileceğim tek bir kişi yok. Arada yerel halkın yaşadığı tek bir ev yok. Sanki bir oteller mahallesindeyim.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Lafta değil, gerçekten dünyada eş benzeri olmayan peribacalarıyla ünlü Kapadokya, özellikle son beş yıldır geleneksel mimariyi, kentin silüetini bozan, sayıları hızla artan ve bölgeyi insansızlaştıran otellerle boğuşuyor.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">UNESCO'nun korunması gereken dünya miras listesinde 911 yer var; Kapadokya bu yerler içinde hem doğal hem de kültürel miras listesindeki 27 yerden biri.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">37 yıldır bu listede ama Kapadokyalıların yüzde 94'ü, turistlerin ise yüzde 75'i bundan haberdar değil.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Milyonlarca yıl önce oluşan peribacaları içinde kalan Kapadokya'ya (başta Nevşehir, Kırşehir, Aksaray, Kayseri, Niğde'ye yayılan bölge) yılda gelen turist sayısı 2,2 milyon.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Turistik bölgede yaklaşık 25 bin yatak olduğu tahmin ediliyor. Otele ihtiyaç yok demek, gerçeği yansıtmıyor; çünkü turist sayısı artsın isteniyor.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Sıkıntı, bu yapılaşmanın kontrolsüz, plansız ilerlemesi ve turizm uğruna yapılanların turizmi bitirecek noktaya gelmesi.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Uzun süredir sivil toplum örgütleri, Kapadokya'nın planlı şekilde korunmamasından şikayetçiydi, ancak hem olanakların yetersizliğinden hem de halkın ilgisizliğinden güçlü bir itiraz yükselememişti.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"> <img src="/images/upload/490-250 (1).jpg" width="490" height="250" vspace="1" hspace="1" border="1" align="absBottom" alt="" /></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">* Arinna Lodge Otel<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Taa ki, Uçhisar Beldesi'ndeki Arinna Lodge Otel ve yanındaki CCR Hotels'in her yerden gözüken inşaatları yükselene kadar.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">200 kişilik bir grup, inşaat projelerini geçiren Koruma Kurulu'nun önünde toplanıp protesto eylemi yaptı. Ardından önce Arinna Lodge Otel sonra CRR Hotels'in inşaatları projeye uygun yapılmadığı gerekçesiyle geçici olarak durduruldu.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">* CCR Hotel's<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Bu bir ilkti.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Peki, buna benzer otellerin projeleri Koruma Kurulu'ndan nasıl geçiyor, yasalara göre bunları denetlemesi gereken belediyeler ne yapıyor, bölgeye uygun oteller nasıl olmalı?<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">bianet, bölgeye giderek endişeleri ve talepleri dinledi.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Yüksel: Kurulun hassasiyetlerini anlayamıyoruz<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">İlk sözü, 93'te kurulan ve bu projeleri onaylayan Koruma Kurulu'nda görev yapmış, şimdi de bu projelerin denetlenmesinde bilirkişilik yapan arkeolog Filiz Yüksel'e veriyoruz.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Yüksel, ikisi de kentsel sit alanı içinde olan otelleri "ucube" olarak nitelendirdi.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">"Koskoca iş makineleri ile iki inşaatta da kum ocağında çalışır gibi 24 saat çalıştılar. Peri bacaları zaten zamanla iyicene eridi, iş makinesi çarpsa ne olacak? Kayaları kafalarına göre kestiler. Biri dört katlı bina yapmış, ötekisi kocaman beton kütlesini koymuş."<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Yüksel, hedeflerinin otel sahipleri değil Koruma Kurulu olduğunu belirterek "Bir Koruma Kurulu bu projelere nasıl izin verebilir" diye soruyor.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">"Sıradan bir vatandaşın asla böyle bir şey yapmasına izin verilmez. Onlarca insan içinde yaşadıkları evleri elleriyle kazdı, bir pencere taktı, üzüm bağına kazma kürek için bir baraka ya da ahşap gölgelik yaptı diye hapis cezası aldı. Bu kadar ufak şeyler için insanları cezalandıran kurul, iş makineleri ile yapılan otellere izin veriyor. Kurulun hassasiyetlerini anlayamıyoruz; demek ki buradaki hassasiyet ranttan yana."<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">"Bu işin bir standardı olması lazım" diyen Yüksel, iki katı aşan, tek düze, doğal yapıyı korumayan, bölgeyi insansızlaştıran projelere izin verilmemesi gerektiği görüşünde.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Bir dönem herkes hapis yatmış<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"> <img src="/images/upload/490-254.jpg" width="490" height="254" vspace="1" hspace="1" border="1" align="absBottom" alt="" /></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Kapadokya'da, eskiden doğal yapıyı bozduğuna karar verilenler ağır cezada yargılandığı için onlarca insan hapis yatmış.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Göreme Kültür Varlıkları Koruma Derneği Başkanı ve otel işletmecisi Ali Yavuz, "Biz bilinçli değildik. Neyi korumamız gerektiğini bilmiyorduk. Deneme yanılmayla öğrendik. Halkın bu konuda bilinçlendirilmesi şart" diyor. Butik otelinde bacaların arasına sekiz basamak merdiven yaptığı için sekiz ay yatmış.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Turizmi Geliştirme Kooperatifi Başkanı Mustafa Durmaz, Göreme Açık Hava Müzesi önüne turistler çamurda yürümesin diye yaptığı parke taşları nedeniyle sekiz ay hapis yatmış.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">* Bölgenin eski görünümü<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"> <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Böyle örnekler çok fazla. İşte bu yüzden "Adalet duygumuzu kaybettik. Biz boşuna mı hapis yattık" diyorlar.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Aslan: Turistleri yan sokaklardan geçiriyorum<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">İşin turizm kısmına gelirsek Rehberler Derneği Başkan Yardımcısı Aslan Özcan, turistlere dert anlatmaktan yorulmuş.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">"Avrupalı turistlerin sorularından bıktım. Sokakları değiştirerek onları hep en güzel yerlerden gezdirmeye çalışıyorum. Yoksa sürekli nasıl bu güzellikleri koruyamıyorsunuz diye kızıyorlar."<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Öcmen: Geleneksel mimarı korunmalı<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Peki, turistik bir bölgede otel ihtiyacı varsa, herkes geleneksel evlerde, peribacalarının içinde uyumak istiyorsa, nasıl bir çözüm bulunacak.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Ürgüplü yüksek mimar Tunçel Öcmen, "Böyle giderse Avrupa'nın örnek aldığı Ürgüp'teki mimarı tarz tamamen yok olacak" diyor.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">"Zaten eski yapılar teker teker yıllar içinde yıkıldı, taşları çalındı. Benim hatırladığım iki kilise, kocaman bedesten yıkılanlar arasında. Kalanları da koruyamıyoruz. Ben korumacı bir insanım, ancak peribacalarına otel yapılmasına hiçbirimiz karşı değiliz. Ama öyle bir boyuta geldi ki, tüm kaya mezarları otele dönüştü. Sonuçta buraları insanların kendi mülkü de olsa kültür varlıkları olarak tescil edilmeli. Eskiden insanlar bilmeden yanlışlar yapıyordu ama şimdi yüzde 90'ını bölge dışından gelen otelciler bunu bilerek yapıyor. "<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Koruma Kurulu ve yerel yönetimleri eleştiren Özcen şöyle konuştu:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">"Proje kuruldan bir şekilde geçiyor. Belediye bunu kontrol etmiyor. Sonra şikayet geliyor. Ve ceza yazılıp, düzeltin deniyor. Ancak burada yapılan şeyler dönüşü olmayan bozulmalar. Yani iş işten geçmiş oluyor.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">"Sadece en az müdahale ile doğal yapıyı, geleneksel yaşam tarzını bozmayan değişimlere izin vermeli. Ama iki oda fazla olsun diye bacaların içinin oyulması kabul edilemez."<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Kaya: Kapadokya kanunu gerekli<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">ÇEKÜL Ürgüp temsilcisi Mustafa Kaya da Kapadokya'da otellerin çoğalmasıyla yerel halkın dağıldığını ve bir yaşam alanı kalmadığını söylüyor.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">"Turistler otobüsleriyle otele gelip, iki peribacası görüp gidiyor. Çünkü yerel halkın yerini her yerde otel aldı. Eskiden çarşıdan alışveriş eder, akşamları kahvede otururlardı. Kültür turizmi için gelenlerin özellikle istediği halkla ilişki kurmak. Bu ortadan kalktı. "<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Kaya, ÇEKÜL çalıştayında da bölgesel yönetim planı, Kapadokya Kurulu, bilinmeyen varlıkların envanteri, korumada sivil katılım, ekoloji ekonomi dengesinin yaratılmasına dair kararlar alındığını aktardı.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Kaya: UNESCO gelip, incelemeli<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Ürgüplü Tekiner Kaya da, Kapadokya'daki bozulmayı yüzde 1 olarak gösteren Unesco'ya tepki göstererek mutlaka bir heyetin yerinde bölgeyi incelemesi gerektiğini söylüyor.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">Turizmin "üretim" yerine "tüketim" odaklı olduğunu dikkat çeken Kaya, bağ bozumu şenliklerinin dahi sembolik yapıldığını belirterek "doğa, kültür, inanç turizmi" yapılan böylesi önemli bir yerin çok ciddi bir plana ihtiyacı olduğunu söylüyor.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;">TMMOB'a bağlı Mimarlar Odası Ankara Şubesi'nden de bir heyet Arinna Otel'i incelemek için Uçhisar'daydı; heyet konuyu değerlendirdikten sonra gerekirse otele dava açacak. (NV)<br /> </span> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"><a href="http://www.bianet.org/bianet/kent/142871-kapadokyayi-kim-koruyor">http://www.bianet.org/bianet/kent/142871-kapadokyayi-kim-koruyor<br /> </a><o:p></o:p></span></p> <span style="font-size: 10pt; font-family: Arial, sans-serif;"><o:p></o:p></span></p>