Nevşehir Belediyesi tarafından gerek tüm Ramazan boyunca iftar ve sahur saatlerinde Nevşehir Kalesi surlarından atılan ve bu anlamda yıllar boyu süregelerek gelenekselleşen Ramazan top atışları aynı zamanda bereket ve feyz ayı olarak da bilinen 11 ayın sultanı ramazan ayı arefesinde de Nevşehir Kalesi"nden patlatılan top atışlarıyla karşılandığını ifade eden Nevşehirli vatadaşlarımız bu yıl Ramazan ayına bir hafta gibi bir süre kala henüz Top atışlarını yapılıp yapılmayacağı açıklanmadı.<br /> <br /> Biz Nevşehir de dededen toruna miras gelen Ramazan Top atışlarının Nevşehir kalesinden devam etmesini bekliyoruz.Yıılan binlerce evle adeta öksüz bırakılan o görüntünün en azından top atışlarıyla şenlenmesini bekliyoruz dediler.<br /> <br /> <span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; background-color: rgb(244, 243, 243);">Hatırlanacağı üzere daha önceki senelerde Nevşehir Belediye İtfaiye Müdürlüğü ekipleri hazırlanan özel platformda her yıl geleneksel olarak yapılan top atışları, Nevşehir Kalesi'nde Ramazan ayı boyunca da iftar ve sahur vakitlerinde gerçekleştiriliyordu.</span><br /> <br /> Şimdi Nevşehir Belediyesinin konuya ilişkin açıklamasını bekliyoruz.<br /> <br /> <br /> <br /> <div>Ramazan Top'unun tarihcesi ( Osmanlı arşiv evrakları üzerinden )</div> <br /> <div>Kaval topu</div> <div>On bir ayın sultanı Ramazan günümüze değin çok sayıda eskiden kalma örf ve adeti de beraberinde ulaştırmıştır. Ramazan davulcuları ve İftar topu atılması bu hoş adetlerdendir. Ramazan ayında iftar ve imsak vakitlerinde top atılması Osmanlı döneminde 1800 lü yılların başlarında başlamış ve günümüze kadar süregelmiş bir adettir. Ancak o eski devirlerden farklı olarak imsak vakitlerinde top atılması adeti terk edilmiştir.</div> <br /> <div>Resmi evraklara dayanan aşağıda belirtiğim Ramazanda top atışı yapılmasına dair evrakları bu blog yazısında osmanlıcası ve çevirisi ile birlilkte vermek mümkün olmadığı için bu evrakları profesyonel meraklıların inceleyebilmesini sağlamaya yönelik olarak her birinin bağlı bulunduğu fon kodunu, dosya ve gömlek numaralarını ve katalog özetlerini yazının altında maddeler halinde vermeye çalıştım. Yararlı olacağını umud ediyorum.</div> <br /> <div>Osmanlı arşiv evraklarından anladığımız kadarı ile bu adet ilk olarak 1821 yılında sadece Anadolu hisarındaki topun ateşlenmesi ile başlamıştır. ( Evrak 1 )</div> <br /> <div>Hemen peşinden Rumeli hisarında ki toplarında iftar ve imsak vakitlerinin halka duyurulması için kullanıldığını 1827 yılından itibaren Yedikule surlarından da atış yapıldığını resmi evraklardan görmekteyiz. ( Evrak 2 ) </div> <br /> <div>İstanbul için önce Anadolu Hisarında peşinden Rumeli Hisarında ve Yedikule Surlarında yapılmakta olan iftar ve imsak vaktinde top atılması adeti, Balta limanı ( Evrak 3 ), Selimiye Kışlası ( Evrak 4 ) gibi diğer mahallerden de zaman içinde yapılmaya başlanmıştır.</div> <br /> <div>Top atılması adetinin bütün imparatorluğa yayılması ise 20-25 yıl gibi kısa bir sürede gerçekleşmiştir. Ankara dan Maraş’a, Ünye den İşkodra’ya ve Akka’dan Hayfa’ya kadar her yerde Ramazan ayında top atılması bir gelenek halini almıştır. ( Evrak 5, 6, 7, 8, 9)</div> <br /> <div>Liman şehirlerinde bu top atışları harp gemilerindeki toplar ile yapılmıştır. Kale olan şehirler de kale burçlarına yerleştirilmiş toplar ile bu adet yürütülmüş, kale olmayan şehir ve kazalarda top atışına müsaade edilmemiştir. ( Evrak 10 ) </div> <br /> <div>Top atışları sırasında zaman zaman bazı üzücü kazalar da yaşanmış ve infilak eden toplar yüzünden üzücü ölümler ve yaralanmalar yaşanmış ancak bu kazalara uğrayanların geride kalan ailelerine ömür boyu maaş bağlanarak mağdur olmaları önlenmiştir. ( Evrak 11, 12, 13,14 )</div> <br /> <div>Tarih boyunca Ramazan ayında bu top atışları için Cebel topları, Sahra topları, Balyemez topu, Dağ topu, Karabina topu ve Kamış topu gibi farklı toplar kullanılmıştır. ( Evrak 15, 16, 17, 18, 19 ) </div> <br /> <div>Top atışı için askeriyeye ait toplar kullanılmıştır, 1902 yılında Priştineli Hüseyin Eefendi adlı bir aztın kendi fabrikasında geliştirdiği topa benzer aletin iftar ve imsak vaktinde top yerine kullanılmasına müsaade edilmediğini resmi evraklardan görmekteyiz. ( Evrak 20, 21 ) </div> <br /> <div>Kale ve harp gemisi bulunmayan yerlerde top atışlarının yasak olmasına rağmen bu yasağa uyulmadığı ancak zaman zaman bu gibi yerlerde top atışlarının yasaklanarak onun yerine çok ses çıkarak tüfeklerle atış yapılması yada havai fişek atılmasına dair tamimler yayınlandoığını yine resmi Osmanlı arşivi evraklarında görmekteyiz. ( Evrak 22, 23, 24 )</div> <br /> <div>Günümüzde bazı yerlerde iftar vaktinin duyurulması için kurusıkı top atışları yapılmakta, bazı yerler de ise ses bombaları kullanılmaktadır.</div> <br /> <div> </div> <br /> <div>Resmi Evraklar;</div> <br /> <div>----------------------------------------------</div> <br /> <div>1-) Tarih: 22/Ş /1236 (Hicrî) (25.05.1821 Cuma) Dosya No:93 Gömlek No:4606 Fon Kodu: C..BLD. </div> <br /> <div>Ramazan'da iftar ve imsak zamanlarını ilan için Yenice-i Göksu Kalesi önünde atılacak topa gerekli barutun verilmesi.</div> <br /> <div>2-) Tarih: 29/Z /1242 (Hicrî) (24.07.1827 Salı) Dosya No:647 Gömlek No:31707 Fon Kodu: HAT </div> <br /> <div>Ramazan-ı Şerif'de akşam ve sahur vakitlerinde Boğaziçi'ndeki kalelerde atıldığı gibi Yedikule'de dahi top atılması hakkında istizan. a.g.y.tt</div> <br /> <div>3-) Tarih: 29/Z /1251 (Hicrî) (16.04.1836 Cumartesi) Dosya No:1328 Gömlek No:51826 Fon Kodu: HAT </div> <br /> <div>İftar ve imsak vakitlerinde hisarlar ile Balta limanından top endahtı.a.g.y.tt</div> <br /> <div>4-) Tarih: 20/Ş /1260 (Hicrî) (03.09.1844 Salı) Dosya No:91 Gömlek No:4554 Fon Kodu: İ..DH.. </div> <br /> <div>Ramazan-ı şerif'de iftar ve sahur vaktinde Selimiye Kışlası'ndan top atılması.</div> <br /> <div>5-) Tarih: 21/Ş /1268 (Hicrî) (10.06.1852 Perşembe) Dosya No:114 Gömlek No:5127 Fon Kodu: C..AS.. </div> <br /> <div>Ankara'da altmışyedi senesi ramazanında atılan iftar ve imsak toplarının masarıfı hakkında Ankara Kaymakamlığı'na tahrirat </div> <br /> <div>6-) Tarih: 18/Za/1280 (Hicrî) (25.04.1864 Pazartesi) Dosya No:672 Gömlek No:56 Fon Kodu: MVL </div> <br /> <div>Maraş'ta iftar ve bayramda atılan top ve fişenk mesarifinin Hazine'den mahsubu. (23. Anadolu) </div> <br /> <div>7-) Tarih: 20/N /1281 (Hicrî) (16.02.1865 Perşembe) Dosya No:697 Gömlek No:68 Fon Kodu: MVL </div> <br /> <div>Ünye'de imsak ve iftarda atılacak top barutu. (26. Anadolu) </div> <br /> <div>8-) Tarih: 24/Ş /1296 (Hicrî) (13.08.1879 Çarşamba) Dosya No:1327 Gömlek No:63 Fon Kodu: DH.MKT. </div> <br /> <div>İşkodra Vilayeti'nin Ülgün Kazası'nda ramazanın iftar ve imsak vakitlerinin ilanı için top atılması.</div> <br /> <div>9-) Tarih: 27/Ş /1313 (Hicrî) (11.02.1896 Salı) Dosya No:744 Gömlek No:55732 Fon Kodu: BEO </div> <br /> <div>Ramazanda iftar ve imsak vakitlerinin ilanı için Akka'dan Hayfa'ya istenen topun irsali. </div> <br /> <div>10-) Tarih: 10/L /1302 (Hicrî) (23.07.1885 Perşembe) Dosya No:1347 Gömlek No:96 Fon Kodu: DH.MKT. </div> <br /> <div>Kale ve harp gemisi olmayan mahallerde Ramazan ayı boyunca iftar ve imsak vakitlerinde top atılması yasak olduğundan Bursa'da böyle bir istisna olamayacağının Hüdavendigar Vilayeti'ne bildirilmesi.</div> <br /> <div>11-) Tarih: 29/Z /1272 (Hicrî) (31.08.1856 Pazar) Dosya No:81 Gömlek No:51 Fon Kodu: A.}MKT.MVL. </div> <br /> <div>Kazaen patlayan sahur topuyla vefat eden Aşir İmamoğlu Hacı Ali'nin annesine mahlul maaş tahsisi. </div> <br /> <div>12-) Tarih: 20/L /1303 (Hicrî) (22.07.1886 Perşembe) Dosya No:309 Gömlek No:9 Fon Kodu: ŞD. </div> <br /> <div>Konya'da geçen Ramazan-ı şerifde ilan-ı iftar için endaht eylediği topun paralanmasıyla müteessiren vefat eden Seyyid Ali nam kimesnenin ailesine maaş tahsisi. ) </div> <br /> <div>13-) Tarih: 02/Za/1309 (Hicrî) (28.05.1892 Cumartesi) Dosya No:1954 Gömlek No:41 Fon Kodu: DH.MKT. </div> <br /> <div>Kastamonu Kalesi'nde iftar topu atmak ile vazifeli Topçu Dizdar oğlu Mustafa ve oğlunun kazaen vefatları üzerine geride kalan hanımı ve kızına maaş tahsis edilmesi.</div> <br /> <div>14-) Tarih: 29/L /1309 (Hicrî) (26.05.1892 Perşembe) Dosya No:1953 Gömlek No:52 Fon Kodu: DH.MKT. </div> <br /> <div>Aydın vilayetinde eskiden kalma ve işe yaramaz topların iftar ve imsak ilanı için kullanılmasının bazı kazalara sebep olduğu. </div> <br /> <div>15-) Tarih: 17/N /1278 (Hicrî) (19.03.1862 Çarşamba) Dosya No:544 Gömlek No:24 Fon Kodu: A.}MKT.UM.. </div> <br /> <div>İftar ve sahur vakitlerinde top atılması için bir aded Sahra topu gönderilmesi talebi.</div> <br /> <div>16-) Tarih: 02/N /1310 (Hicrî) (20.03.1893 Pazartesi) Dosya No:89 Gömlek No:22 Fon Kodu: Y..PRK.ASK. </div> <br /> <div>İftar ve imsak vakitlerini ilan etmede kullanılmak üzere ağırdan dolar Balyemez toplarından bir kıtasının Zeytinburnu'na, bir topun da Bab-ı Vala-yı Seraskeri'ye gönderilmesi.</div> <br /> <div>17-) Tarih: 18/L /1316 (Hicrî) (01.03.1899 Çarşamba) Dosya No:187 Gömlek No:39 Fon Kodu: Y..MTV. </div> <br /> <div>İslam adetlerine göre ilan-ı iftar ve imsak için atılmak üzere dağ toplarından iki adedinin evkaf-ı islamiye namına Girid'e terk edilmesinin taleb edildiği hakkında. </div> <br /> <div>18-) Tarih: 29/Za/1316 (Hicrî) (10.04.1899 Pazartesi) Dosya No:188 Gömlek No:158 Fon Kodu: Y..MTV. </div> <br /> <div>Kağıdhane karyesinde iftar ilanı için kullanılan Karabina topunun oraya terki veya Tophane'ye celbi hususunda Tophane Meclisi mazbatasının Tophane Müşirliği'nce takdimi. </div> <br /> <div>19-) Tarih: 13/L /1321 (Hicrî) (01.01.1904 Cuma) Dosya No:254 Gömlek No:75 Fon Kodu: Y..MTV. </div> <br /> <div>Bursa'da bulunan kaval toplarının Ramazan iftar ve imsakları ile bayramlarda atışlarının tehlikeli olduğu.</div> <br /> <div>20-) Tarih: 13/Ş /1320 (Hicrî) (14.11.1902 Cuma) Dosya No:623 Gömlek No:25 Fon Kodu: DH.MKT. </div> <br /> <div>Kozana'da Müteahhid Vekili Priştineli Hüseyin Efendi'nin fabrikasında, iftar vakfında atılmak üzere yaptırılan topa benzer şeyin kullanılmasına müsaade edilmediği.</div> <br /> <div>21-) Tarih: 02/N /1320 (Hicrî) (02.12.1902 Salı) Dosya No:61 Gömlek No:34 Fon Kodu: Y..PRK.UM.. </div> <br /> <div>Ramazan-ı Şerifte iftar vaktinin ilanında kullanılmak için imal olunacak topa benzeyen alete müsaade edilmediği. </div> <br /> <div>22-) Tarih: 08/Za/1318 (Hicrî) (27.02.1901 Çarşamba) Dosya No:2455 Gömlek No:61 Fon Kodu: DH.MKT. </div> <br /> <div>Kale ve harp gemisi bulunmayan yerlerde imsak ve iftar vakitlerini ilan için top atılmasının yasaklanarak gür ses çıkaran tüfeklerin kullanılması.</div> <br /> <div>23-) Tarih: 14/Ra/1330 (Hicrî) (04.03.1912 Pazartesi) Dosya No:22 Gömlek No:106 Fon Kodu: DH.HMŞ. </div> <br /> <div>Kale veya batarya olmayan yerlerde Ramazan ayında iftar ve imsak vakitlerini bildirmek amacıyla top yerine tüfek atılması. </div> <br /> <div>24-) Tarih: 09/Za/1330 (Hicrî) (21.10.1912 Pazartesi) Dosya No:7 Gömlek No:29 Fon Kodu: DH.MB..HPS.M... </div> <br /> <div>Top kullanmak mahzurlu ve tehlikeli olduğundan, Ramazan'da iftar ve imsak ilanı için tüfenk veya havai fişenk atılması gerektiği.</div> <br /> <div> </div> <br /> <div> </div> <br /> <div>Osmanlı Devlet Arşivinden Araştırma</div> <br /> <div>Araştırmacı; Muzaffer Alper</div>