Genellikle boş arazi ve dağlık alanlarda yetişen kuşburnu Osmanlı'dan Nevşehir'imize en büyük miras ve değerlerden biri olduğunu biliyormuydunuz...
Nevsehir'de önemi pek bilinmese de kuşburnu klasik bir Osmanli içecegidir. İnşallah Nevşehirliler olarak elimizin altındaki bu değerlerimize sahip çıkarak onları nesli tükenmeden İğde ve alıç gibi Kuşburnu'muzunda kıymetini biliriz..
Yabangülü, itburnu, itgülü, gülelması gibi adlarla da bilinir. Bu meyve, sıkça görülen Nevşehir de taze ya da kurutulmuş olarak yenir. Ayrıca kompostosu, reçeli, şerbeti, ezmesi ya da pekmezi yapılarak tüketilir. Çay gibi demlenip içilir.
Birçok Avrupa ülkesinde ilâç hammaddesi olarak değerlendirilen kuşburnunu halk hekimliğinde böbrek ve mesane taşlarına, ishale, diş eti kanamalarına, yan ve göğüs ağrılarına karşı kullanılıyor.
Şimdi Kuşburnu Zamanı
Muskara'nin eski gozdesi: KUSBURNU
Bahadir DEDEOGLU
DIGER ISIMLERI: Yaban gulu, İtburnu, Gulburnu
LATINCE ADI: Rosa Canina
TANIMI: 2-3 Metre boya kadar cikabilen, sarkik dalli, bol dikenli bir calidir. Bahar aylarinda; beyaz, pembe, sari renklerde, hos kokulu ve guzel gorunuşlu cicekler acar. Meyveleri Eylul ayinda olgunlasir. Meyvelerinin tadi mayhos, biraz da hurucudur.
YETISDIGI YERLER: Kusburnu gunese bakan dag yamaclarinda, fakir, yasli, asinmaya ugramis topraklarda, hendeklerde ve de Nevsehir'in her yerinde yetisebilir. Kokleri 4 metre derine kadar indiginden kurakliktan korkmaz. Soguga karsi cok dayaniklidir. Dolayisiyla EROZYON ONLEMEDE gercekten hatiri sayilir bir bitkidir.
TARIHCESI: Nevsehir'de onemi pek bilinmese de kusburnu klasik bir Osmanli icecegidir.
MEYVELERIN KIMYASAL VE EKONOMIK ICERIĞI: Kusburnunun 100 graminda 2100 mg C Vitamini icerir. En fazla C vitamini olgunlasmaya basladigi evrede bulunur. Bu donem meyvelerin parlak kirmizi oldugundan anlasilir. Meyveler, koyu kirmizi hale gelince ve yumusayinca C vitamini orani duser.
Kusburnu C vitamini acisindan limon ve domatesten 30-40 misli zengindir. Elmadan ise 300 kat daha zengindir.
Ayrica, % 12 mg Bl vitamini, % 7 mg. kadar B2 ve P vitamini icerir. Genc yapraklari, % 70 mg vitamin icerdiginden ihlamur gibi kaynatilarak da icilir. Ayrica tohumlarinda, % 11 oraninda yag vardir.
NEVSEHIR ACISINDAN ONEMI: Zamanin bir basbakaninin adiyla butun Turkiye'de taninan kuşburnunun receli, surubu
da yapilmaktadir. Gumushane'de, Erzincan'da, Samsun'da bu urunu degerlendiren fabrikalar mevcuttur.
Bazi bitkilere anaclik yapar. Bunlara asi yapilarak cesit cesit guller daha da verimli olarak yetistirilebilir.
Erozyonu onleme bakimindan da onemlidir. Sel yataklarina ve ruzgâr erozyonu olabilecek yerlere dikilerek, erozyonla da mucadele edilmis olunabilir.
TIBBI ETKILERI: Kabiz yapici ve idrar sokturucu-dur. Vitaminlerin vucutta genel direnci artirdigi icin grip, nezle gibi hastaliklara karsi cayi faydalidir. So¬guk icmesi vucut hararetini dusurur. 30-40 yil kadar once, kafa ve vucuttaki yaralarin iyilesmesi icin, kaynatilmis kusburnu suyu ile bir hafta yikanarak tedavi olunurdu.
A- SOGUK ICIMI: Demlenen Kusburnu cayi suzulerek posalarindan ayrilir. Sogutulup serbet gibi icilmesi de cok hostur.
B- CAYI: Kusburnu havanda dovulup, ezilir. Kaynatilarak icilir. Keyfe keder icine tarcin veya karanfil de atilabilir.
C- RECELI: Meyveler suda kaynatilarak kevgirden gecirilir. Cekirdeklerinden ve batici liflerinden ayrilir. Icine yeteri kadar seker katilir. Sulu kismi yogunlasana kadar kaynatilir.
SONUC: Bitki islah edilerek hem Nevsehir guzellestirilir, erozyonla mucadele edilmis olur, hem de ek istihdam meydana getirilip, Nevsehir'in ekonomisine yardimci bir motor daha eklenmis olabilir.
KAYNAK: Bilim ve Teknik Dergisi, cilt:22 Sayi: 265 Sifali Bitkiler Dr. Adil ASIMGIL
FAYDALARI SAYMAKLA BİTMİYOR
Doğada kendiliğinden yetişen kuşburnunun her derde deva bir besin maddesi olduğuna dikkat çeken uzmanlar, faydalarını şöyle sıralıyor: "Vücuda ve gözlere kuvvet verir. Kandaki insülin miktarını ayarlamaya yardımcı olduğundan şeker hastalarına çok iyi gelir. Kansere karşı koruyucudur. Kan dolaşımını hızlandırır ve kanı temizler. Romatizma şikayetlerini ve ağrılarını hafifletir. Bağırsakları yumuşatır, sindirimi kolaylaştırır, iyi bir idrar söktürücü olarak kabızlıkta faydalıdır. Basur rahatsızlığına yararlıdır. İshali keser. Vücuttaki atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Bağırsak kurtlarını düşürür, selülit oluşumunu engeller.
