10 Kasım 1938.Perşembe. Saat 11.30...
Türk ulusunun Uluğ Başbuğu Müşir Halaskar Gazi Kemal Atatürk’ün sonsuzluğa göçettiğini, radyo daha yaygın olmadığından, ilbaylar, ilçebaylar, beldebaylar ,muhtarlar, karakollar halka duyurdu haberi.
Yüce Önder Atatürk’ün hasta olduğu biliniyordu.
Ama,umut işte. Belki, iyileşir diye bekliyordu herkes.
Köyden kente her yerde , o gün yaşam durdu.
Derin bir acı elle tutulur, gözle görülür oldu. Güneş kara bulutların ardında yitip gitmişti.
Gökler de sanki Türk ulusuyla ağlar gibiydi. Sulusepken kar yağıyordu. Ortalıkta sis, duman. Ağıt havası…Güvercinlerin bulut bulut uçuşunda dağınıklık, hüzün…
Nevşehir’de esnaf dükkanını açıp da içeri girmek, iş yapmak istemedi.
Kunduracı Ömer ağa bir iki mes dikti. Çedik, kundura, lapcın, pabuç, ayakkabı, gelin cıkcıkısı…Raflarda …Satılsa ne olacak, satılmasa ne olacak !Dalgın, düşünceli…
Tadı yok. Bıraktı. Evine gitti. Gözlerinde yaş. Kalın kaşları gözlerini kapatmış…
Aşevi sahibi İbrahim ağa köylüleri beklediyse de kimse gelip bir tas çorba içmedi.
Cumhuriyet İlkmektebi Başmuallimi Hamid Bey, o acılı günde tüm muallimleri önce odasında topladı, Halaskar Gazi Paşamızın sonsuzluğa yürüdüğünü anlattı, sonra evlerine gönderdi; ders yapılamıyordu çünkü. Bir gün de olsa tatili büyük sevinçle karşılayan çocuklar, ilkmektep, ortamektep talebeleri sessizce evlerine yollandılar.
Yarıya indirilmiş bayrak, direkte yaslı yaslı,boynu bükük duruyordu;dalgalanmıyordu.
Bayrak da, sanki halkın büyük acısını anlamış gibiydi.
Melegübü’nün Suvermez Köyünün, eski Karamanlı Ortodoks Türk halkının kilisesinden çevrilmiş ilk mektebinin tek muallimi Göreli Şükrü Güney, derin üzüntüsünü, öğrencilerine İstiklal Harbini, Atatürk’ü anlatarak, şiirler okuyarak geçirdi. Dört yaşındaki oğlu Yücel de öğrencilerin arasına girmiş, dinliyordu.
Şiir Yusuf Ziya Ortaç’ın ( Akbaba Mizah Mecmuası sermuharriri) idi.
26 Ağustos gece sabaha karşı,
Topların çelik ağzı çaldı bir hücum marşı.
Bu ölüm bestesinin içinde yandı dağlar,
Altüst oldu siperler, eridi demir ağlar.
Fırtınadan yeleli, yıldırımdan kanatlı
Alevlerin içinden geçti binlerce atlı.
Akdeniz ayakları altında ordumuzun,
Mavi bir atlas gibi serilmişti upuzun.
Süngüler ilk amaca tam ondört günde vardı,
O gururlu Yunanlar yere düşüp yalvardı.
Şiiri bitirince gözyaşlarını tutamadı.
Öğrencilerin arkasında köyün ilerigelenleri, mübadiller, yerliler , ergin insanlar da vardı.
Nevşehir Kazası Adliyesinde davalar ertelendi.
Yargıç, savcı, mübaşir önce memur kulübüne gittiler, sonra evlerine dağıldılar.
Damad İbrahim Paşa Camisi önünde, öğlen ezanını bekleyen yaşlılara, imam Lütfi Efendi anlatıyordu:”Osmanlı’nın son zamanlarında bir ay ramazanda cer hocası olarak köylere imam dururduk. Cerr Arapçada dilenci manasına da gelir. Bilhassa 3 aylarda imam durursun. Amma,köylü kurnazdır; harman yerinin son süprüntü zahiresini verirdi bize. Buğday lüküs, yok ...Çavdar,yulaf..Değirmene götürüp öğütemezsin. Satsan,en düşük fiyattan. Cer hocası tahılı derlerdi, ancak tavuğa yem olur…Halaskar Gazi Paşam, bizi adam yerine koydu da aylığa bağladı. Dilenci olmaktan O’nun sayesinde kurtulduk. Mekanı cennet olsun, kabrine nur yağsın!..”
Yaşlı insanlar, derin bir üzüntü içinde, fatiha okudular.
Biraz sonra öğlen vaktini haber veren ezan, Türkçe duyuldu : Tanrı uludur !
Çat köyünden Yusuf ağa, bir gün önceden , kehribar gibi kızarmış üzüm salkımlarını küfelere yerleştirmiş, avludaki at arabasına yüklemişti. Sabah Melegübü köylerine götürüp satacaktı.
Atatürk’ün fani dünyadan göçtüğünü öğrendiği zaman derin bir hüzün kapladı içini.
Dünyanın boşluğunu düşündü.
“ Gazi Paşa da göçüp gittikten sonra, üzümü satsan ne olacaaak,
para kazansan ne olacaaak?” dedi yüksek sesle.
Evdeki kadın,kız,gelin ellerini önlerinde kavuşturup boş boş baktılar.
Ürgüp’te de ilkmektepte dersler yapılamadı. Talebeler evlerine gönderildi. Çökek köyü muallimi Göreli Halil Özer, gözyaşlarını tutarak, talebeye Atatürk’ü yitirdiğimizi açıkladı. Biraz sonra İstiklal Harbi gazileri başsağlığına geldiler. Büyük üzüntülerini savaş anıları anlatarak azaltmağa çalıştılar.
Gazi Bekir Çavuş, acı haberi duyunca çocuklar gibi hıçkıra hıçkıra ağladı. Horantası görmesin diye o soğuk havada üzümlüğe kapandı. Afyon Cephesi’nde Demiryolu Köprüsünün dinamitlenmesini düşündü, daha Muhafız Alayı yokken, kendiliğinden oluşan Başkumandanı Muhafaza Bölüğü olarak O’nu binbir musibetten nasıl koruduklarını düşündü. Kasabanın, kazanın gazileri ziyaretine geldi. Kucaklaşıp ağlaştılar.
Ürgüp çarşısında semerci ustası Hakkı ağa bıraktı işini gücünü.
Ağladığını kimseye göstermemek için dükkanına kapandı, kapıyı arkadan koraladı.
Evlerde halı dokuyan kızlar mani söylemeyi, türkü çığırmayı kestiler. Dalgın dalgın ilmek attılar. Yorgunluk duyanlar bıraktı tezgahı.
O gün başlayacak düğünler vardı; ertelendi.
Aravan köyünden İsmail Ağa, bitirgen kayısılarını Ürgüp çarşısına götürüp bir bakkala verecekti, vazgeçti.
‘’ Ne doymazmışsın kara toprak !“
Koca Kemal Paşa’yı da bağrına alıyorsun ya”
dedi efkarlı efkarlı. Gramofonu takadan çıkardı. Kolunu çevirerek kurdu. Plaklar arasından ‘’ 10.Yıl Nutku’’nu aradı, buldu. ‘’ Asla şüphem yoktur ki, Türklüğün unutulmuş yüksek medeni vasfı yeni bir güneş gibi doğacaktır.’’
Damsa koyağı sisler puslar içindeydi. Refik Başaran aldı sazı eline, ağıt yakmağa çalıştı.
Gomutandı, muallimdi, evvela insandı…
Gelmedi dünyaya onun gibi birisi.
Yedi düvele garşı goydu da,
Yenemedi Kemal Paşam, sinsi derdini.
Gözyaşlarını tutamadı Başaran.
Ağıtı tamamlayamadı.
Sazını duvara astı.
Sarıhıdır köyünden Niyazi, ekeneklerinden istediği kadar ürün kaldıramamıştı. Kızılırmak’tan yakaladığı balıkları bir sepete doldurdu. Atını arabaya koştu. Kayseri’ye doğru yola çıktı. Devebağırtan Yokuşu’nu aştı. Himmetdede’de öğrendi acı haberi. Dayanılmaz bir ağrı duyumsadı. Çayevinin önünde bekleyen köylülere balıkları dağıttı, boş sepetle döndü Sarıhıdır’a.
Söyleniyordu: ‘’ Satsan nee! Para gazansan nee! Goca Kemal Paşam da göçüp gittikden kelli ! ‘’
Arapsun pazarı Perşembe günü kurulur. Köylerden gelen muhtarlar haberi alınca Kaymakamlığa gidip başsağlığı dilediler. İçlerinde Gazi Paşa’yı yakından gören, buyruğuyla cephede savaşan gaziler de vardı.
……………………..
Taşkınpaşa köyünde tek başına yaşayan Nazik Bacı’nın o gün biterken, ortalık alakaranlık, koyunu eve dönmedi.
Çoban da bilmiyordu hayvancağıza ne olduğunu. Suçlanmıştı. Sürü köye girdikten, koyunlar evlere dağıldıktan sonra anlaşılmıştı durum. Zavallı kadına acıyan birkaç komşusu, Avlağı dağına koyunu aramağa çıktılar. Nazik Bacı, sonunda kendi buldu hayvanı: Bir iki parça yünlü deri, kemikler…
Kadıncağız dövüne dövüne ağlamağa başladı.
Aşağılara,Damsa koyağına doğru, kurda kargış yağdırıyordu.
“ Canavaaar, hayın canavaaar ! Kemal Paşamın öldüğünü duyduuun. Guzumu yidiiin! Seni de başga canavarlar parçalasııın…Başga canavarlar da seni yisiiiinn !Paşam yaşasaydı yiyebilir miydiiin guzumuuu ? ””
………………………………..
