BAĞLARDA GÜBRELEME
Asmanın gelişme periyodu boyunca alıp kullandığı besin maddelerinin yeniden toprağa verilmesine gübreleme denir. Bağcılıkta amaç kaliteli ve bol üzüm elde etmek suretiyle yüksek fiyatla satarak daha fazla gelir elde etmek olup, bu hedefi gerçekleştirmede en önemli unsurlardan biri de bağların bilinçli bir şekilde gübrelenmesidir.
Asma Fizyolojisi İle Beslenme İlişkileri
Asmanın yıl boyunca uyku (dinlenme) ve aktif hayat (büyüme ve gelişme) olmak üzere iki ana hayati safhası vardır. Bağlarda uyku dönemi sonbaharda yaprak dökümü ile başlayıp ilkbaharda asmaya su yürümesi ve gözlerin uyanmaya başlaması ile sona ermektedir. Aktif hayat dönemi ise gözlerin uyanmaya başlamasından yaprakların dökümüne kadar uzayan periyottur.
Asmanın uyku döneminde genellikle beslenme ile ilgili gelişmeler yaşanmayıp, bazı içsel değişimler söz konusu olmaktadır. Beslenme ile ilgili faaliyetler esasen aktif hayat döneminde meydana gelmektedir.
İlkbaharda toprak sıcaklığı 10ºC’yi bulduğu andan itibaren gözler uyanmaya başlamakta ve bu tarihten itibaren sıcaklık yanında topraktaki rutubet ve besin maddesi içeriğine göre sürgünler hızlı bir şekilde büyümeye devam ederken, çiçeklenme döneminde gelişme kısmen yavaşlayarak ve daha sonra çiçeklenme dönemindekinden daha az olmak üzere devam etmekte, ben düşme döneminde ise tekrar yavaşlayarak durmaktadır.
Asma, organik madde ve besin maddeleri açısından zengin, su tutma kapasitesi ve havalanması uygun, tınlı ve kumlu tınlı, orta düzeyde kireçli, pH’sı 6,7-7,7 arasında olan topraklarda iyi gelişme gösterir. Besin elementlerinin en fazla kullanıldığı dönem gelişmenin en hızlı seyir ettiği periyot olup gelişme hızının düşmesi ile birlikte besin elementlerinin kullanımları da azalmaktadır.
Gelişme dönemi itibarıyla besin elementlerinin asmanın kullandığı oranlarda ve seviyeli bir şekilde bulunması dengeli bir beslenme açısından önemli olup besin elementlerinin az veya fazla bulunması asmada bazı olumsuz gelişmelere neden olmaktadır.
Bağlarda Gübreleme
Asmanın uzun yıllar aynı toprak üzerinde yaşayan bir bitki olması nedeni ile gübrelenmesinin genç bağlar için farklı, normal verime yatmış bağlar için de farklı yapılması gerekmektedir. Genç bağların gübrelenmesi dip veya taban gübrelemesi şeklinde yapılmasına karşın verime yatmış bağlarda asmanın gelişmesi ve verim değerleri ile orantılı verim çağı (mevsimsel) gübrelemenin yapılması gerekmektedir.
Tesis Gübrelemesi
Araziyi temsil eden (0-30), (30-60) ve (60-90) cm derinliklerinden ayrı ayrı alınan toprak örneklerinin analizleri yaptırılarak çıkan sonuçlara göre önerilen gübrelerin uygulanması yeni dikilen bağların gelişmesini olumlu yönde etkilemektedir.
Tesis gübrelemesinde asmanın kök sistemini iyi geliştiren fosfor ve bunun yanında potasyumlu gübreler esas alınmaktadır. Toprak çok kumsal bünyeye sahip ise yıkanmadan dolayı yeterli düzeyde magnezyum bulunamayacağı için magnezyumlu gübrelerin de tesis gübresinde kullanılması gerekebilir. Ülkemizde yapılan araştırma sonuçlarına göre topraklarımızın büyük çoğunluğunda mikro elementlerden çinko miktarının yetersiz olduğu belirlenmiştir. Topraklarımıza pH değeri ve çinko miktarlarına göre tesis gübresi olarak çinkolu gübrelerin de kullanılması gerekebilmektedir. Toprağın pH değeri yüksek ise mikronize hale getirilmiş toz kükürt uygulanmasıyla düşürülmesi, çok düşük saptanması durumunda ise kireçleme (dolomit uygulaması) yapılarak pH değerinin yükseltilmesi gerekmektedir.
Verim Çağı Gübrelemesi
Verim çağı gübrelemesi için araziyi temsil eden (0-30) ve (30-60) cm derinliklerinden ayrı ayrı alınan toprak örneklerinde analiz yaptırılarak çıkan sonuçlara göre gübreleme yapılmalıdır. Gübreleme, gözlerin kabarması (uyanma) öncesi TABAN GÜBRELEME, ilk sudan önce (taneler saçma veya koruk iriliğinde iken) ise ÜST GÜBRELEME şeklinde yapılmalıdır.
Bağlara gübre önerilerinde yalnızca uyku döneminde alınan topraklardaki analiz değerleri yeterli olmayıp asmaların gelişme döneminde (özellikle çiçeklenme ve ben düşme) alınan toprak örnekleri yanında aynı dönemde alınan yaprakların analiz değerlerinin de belirlenmesi daha bilinçli gübreleme programı uygulanmasında zorunlu hale gelmektedir.
Bağlara Verilecek Gübre Miktarının Tespiti, Gübrelerin Atım Zamanı ve Tekniği
Asma topraktan her yıl belli miktarda makro ve mikro mineral besin maddelerini alarak büyümesini, gelişmesini ve ürün verimini devam ettirir. Asma uzun ömürlü bir bitkidir. Ürün veriminin sürekli ve sağlıklı olması için asmanın her yıl topraktan kaldırdığı mineral besin maddelerinin gübreleme ile toprağa iade edilmesi gerekir.
Gübrelerin atım zamanı, toprakların özelliği, gübrelerin erirliği ve topraktaki hareketliliği göz önünde bulundurularak atım zamanı düzenlenmelidir. Azotlu gübreler genel olarak toprakta hareketli; potasyumlu gübreler az hareketli, fosforlu gübreler ise çok az hareketli veya hareketsizdir. Bu nedenlerden dolayı kimyasal gübrelerin veriliş şekli ve zamanı değişik olmak zorundadır.
Sulanabilir bağ alanlarında fosforlu ve gerekiyorsa potasyumlu gübrenin tamamı ile azotlu gübrenin yarısı, omcalarda gözler uyanmadan yaklaşık bir ay önce bölgenin de iklimine bağlı olarak atılmalıdır. Uygulanacak fosforlu ve potasyumlu gübreler derine gübre atma makinesi ile bağın kök gelişim bölgesine yakın olacak şekilde ve sıra arasına göre değişmekle birlikte asmadan 50-60 cm uzaklıkta önerilen zamanda ve miktarda uygulanmalıdır. Azotlu gübre ise önerilen zamanda ve miktarda toprak yüzeyine serpilerek uygulanmalı ve zaman kaybetmeden toprağa karıştırılmalıdır. Azotlu gübrenin diğer yarısı ise omcalar çiçekten çıktıktan sonra ilk sulamadan önce önerilen miktarda toprak yüzeyine serpilerek uygulanmalı ve zaman kaybetmeden toprağa karıştırılmalı ve sulama işlemi yapılmalıdır. Sulanmayan bağ alanlarında her üç besin elementinin de bir defada ve omcalara su yürümeden bir ay önce verilmesi uygun olur.
ÜRGÜP ZİRAAT ODASI
Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Birimi
Tarım Danışmanı Emre Yeşil
