Yabancı yatırımcının ve sermaye girişinin artması, bulunduğumuz coğrafyada artan savaşlar, ekonomik darboğazlar, göç veren ülkelerin işsizlik sorunu gibi nedenler Türkiye'nin kendisine yakın ya da komşu ülkelerden gelenler için cazibe merkezi haline gelmiş, ülkemize çalışmak için gelenlerin sayısında son yıllarda ciddi anlamda artışlara sebep olmuştur.
Resmi rakamlara göre yabancıların çalışma izni başvuru sayıları 2009 yılında yaklaşık olarak 10 bin iken, 2014 yılının sonuna doğru bu sayı 60 bini geçmiştir.
Daha önceki yıllarda ülkemize yasal yollardan giren yabancıların daha çok ikincil işgücü piyasalarında, düşük vasıflı işlere yöneldikleri görülürken. Son bir kaç yıldır yabancı yönetici ve vasıflı teknik eleman sayısı ciddi oranda artmıştır.
Bu durum yabancıların çalışma izinleri üzerinde dikkatle durulmasını ve önlemler alınmasını zorunlu hale getirmiş, hükumet yabacıların çalışma şartlarını düzenleyen özel bir kanun çıkarıp (4817) yürürlüğe koyarak belli şartlar getirmiştir.
Yabancı işçi çalıştırmak isteyen işverenler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenen bazı kriterleri karşılamak durumundadır. Çalışma izninin red almaması için araştırmasının önceden yapılması gereken bu kriterler şunlardır;
FİRMALARDA ÇALIŞTIRILMAK İÇİN;
Yabancı işçi çalıştıracak iş yerlerinin çalışacak her yabancı işçi başına 5 Türk vatandaşını çalıştırıyor olması gerekmektedir. (Eğlence ve turizm sektöründe işletmede 10 Türk vatandaşının çalışıyor olması durumunda her yabancı için aranan 5 Türk vatandaşı koşulu ortadan kalkmaktadır.)
İş yerinin ödenmiş sermayesinin 100.000 TL olması ya da yıllık cirosunun en az 800.000 TL olması gerekmektedir. İhracat yapılıyorsa son yıl ihracat tutarının en az 250.000 ABD doları olması şarttır.
İzin almak isteyen yabancı şirket ortağı ise sermaye payının en az %40 olması gerekir.
İş yeri bünyesinde çalıştırılacak yabancıya ödenen maaşın yabancının mesleği ve yapacağı görevle orantılı olması gerekmektedir
İZİN ALMAK İÇİN
İşverenden İstenen Belgeler:
Ticaret Odası Kayıt Belgesi
Ticaret Sicil Gazetesi
Kar/Zarar Bilançosu
Yabancıdan İstenen Belgeler:
Diploma Fotokopisi (Tercümeli ve noter onaylı)
Pasaport Fotokopisi (Tercümeli ve noter onaylı)
Belirli Süreli İş Sözleşmesi
1 Adet Fotoğraf
İkamet Tezkeresi (Yurt dışı başvurularda referans numarası, yurt içi başvurularda ikamet tezkeresi)
Çalışma izni başvuru süreci 3 aşamadan oluşur. Çalışacak kişi Türkiye’deyse Emniyet Müdürlüğü’nden ikamet tezkeresi alınmalıdır. Akabinde Çalışma Bakanlığı’na online başvuru yapılmalıdır. Son olarak da istenilen bilgi ve belgelerin asılları Çalışma Bakanlığı’na teslim edilmelidir.
Yurt dışında ikamet eden ya da ülkemizde en az 6 aylık ikamet izni bulunmayan yabancılar ise çalışma izni başvurularını bulundukları ülkedeki T.C Büyükelçiliğine gerçekleştirebilirler. Büyükelçilikler başvuruları değerlendirip gerekli belgeleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na iletmektedirtir.
NOT: Devletimiz, Suriye uyruklu kişileri firmasında çalıştıracak şirketlerden herhangi bir kriter aramamaktadır. Çalışma izni için başvuru yapılması ve ikamet tezkeresi alınması yeterli olmaktadır.
EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞACAKLAR İÇİN
Türkiye’de ev hizmetlerinde yabancı personel istihdam edebilmek için evinizde yaşlı ebeveyn veya küçük çocuğun olması gerekmektedir.
Ev Hizmetlerinde yabancı personel çalıştırmak için işveren ve işçi tarafından istenen bazı belgelere ihtiyaç duyulur. Bunlar;
Yurtiçi başvurularda işveren tarafından ;
Nüfus cüzdan fotokopisi
Yabancının çalışacağı yeri gösteren il muhaberi.
E – devlet şifresi (Ptt merkez şubelerinden çıkartılabilir)
Bakılacak kişinin nüfus cüzdan fotokopisi ve 65 yaş altı ise sağlık raporu, çocuk bakımı ise vukuatlı nüfus kayıt örneği.
İşçi tarafından ;
İkamet tezkeresi
Pasaport sureti
1 adet fotoğraf
Yurtdışı başvurularda ise işveren tarafından gene aynı belgeler istenirken işçi tarafından istenilen belgeler ;
Yabancı ülkesindeki konsolosluktan alacağı 16 haneli bir referans numarası.
İşveren ve işçi arasında imzalanmış olan belirli süreli iş sözleşmesi.
Pasaport sureti
1 adet fotoğraf
Çalışma izin başvuru süreci 3 aşamadan oluşur. Çalışacak kişi Türkiye’de ise Emniyet Müdürlüğü’nden ikamet tezkeresi alınmalıdır. Akabinde Çalışma Bakanlığı’na online başvuru yapılmalıdır. Son olarak da istenilen bilgi ve belgelerin asılları Çalışma Bakanlığı’na teslim edilmelidir.
Çalışma izninin bitmesine en geç 45 gün kala yapılmalıdır. İlk başvuruda istenilen bilgi ve belgelerin tamamı uzatma başvurusunda aynı işlemler tekrar edilerek yapılmalıdır.
YABANCI İŞÇİYE UYGULANACAK ASGARİ ÜCRET
Yabancı işçilere ödenecek asgari ücret yerli işçiye ödenecek asgari ücretten farklıdır.
Buna göre;
Üst düzey yöneticiler, pilotlar ve ön izin talebinde bulunan mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 6,5 katı,
Birim veya şube müdürleri ile mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı
Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar, öğretmenler ile psikolog, fizyoterapist, müzisyen ve sahne sanatçısı unvanlarında çalışacak yabancılar için asgari ücretin 3 katı,
Turizm-Animasyon organizasyon firmalarında akrobat ve benzeri unvanlarda çalışacak yabancılar ile masör, masöz ve SPA terapisti gibi işlerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 2 katı,
Ev hizmetlerinde çalıştırılacak yabancılar için en az asgari ücret,
Yukarıda sayılanlar dışındaki diğer mesleklerde (Satış elemanı, pazarlama-ihracat görevlisi gibi görevler) çalışacak yabancılar için asgari ücretin 1.5 katı, oranında asgari ücret uygulanacaktır.
Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işverenlere her bir yabancı için 8.381.- TL
Çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan yabancıya 835.- Tl
Çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya 3.350.- TL
4817 sayılı Kanunun 18’inci maddesinde öngörülen bildirim yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen bağımsız çalışan yabancı ile yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için 417.- TL
Yukarıda sayılan fiillerin tekrarı halinde idarî para cezaları bir kat artırılarak uygulanır.
Kaçak yabancı çalıştıran işverenler, yabancının ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderleri ile ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını karşılamak zorundadır. SMMM Şerafettin ARSLAN
