2022 Yılında Türkiye Ekonomisi
2021 yılında Covid-19’in dünya ekonomisine etkisi neden ile Türkiye ekonomisi de bu olaydan birçok aşamada ve çapta zarar gördü. 2021 yılın son 2 ayı Kasım Aralık da özellikle aralık ayında yeni ekonomi hamleler ve planlar sayesinde ve bu planların bir parçası olarak faiz düşürme planı ve bunun sonucunda döviz kurda artış ekonomiyi ye büyük darbe vurdu. Her ne kaderde döviz kontrol altına alınıp ve döviz kuru büyük oranda geri gelerek düştüyse bu dönemdeki fiyat artışları bu oranda gerilmedi ve düşmedi. Bunun sonucu halk bu döviz kurdaki bir miktar geri düşmesinin, artan fiyatlarda düşme olmadığından harcamalarında ve cebinde bunu hissetmedi.
Elbet bu girişimleri bir nevi Türkiye’nin Avrupa Çin’i olacak planınbir parçası olarak anlatılıyordu. Ancak ekonomiye son müdahileler olarak asgari ücretartışı, Faizin dövize endeks garantili olması sonucu bu faizin yükselmesi,…… gibi girişimler sonucu sanki bu plan ya başarısızlıkla sonuçlanmış oldu veya vaz geçildi gibi görünüyor.
Görünen ve anlaşıldığı gibi yeni ekonomik plan TL’yi döviz garantili faiz ile güçlendirilmesi ve bunu mayıs ve haziran ayına kader sürdürerek mayıs ayından itibaren turizmin getireceği döviz ile ekonomiyi canlandırmak gibi görülmektedir. Umarım bu plan gerçekleşir ancak Türkiye’nin son birkaç yılını değerlendirildiği zaman görüyoruzki bazen her şey istediğin gibi olmuyor. Bir dönem her şey güzelken bir Rus uçağın düşmesi ile veya hiç ortada olmayan bir Covid-19 neden ile ekonomiye tahmin edemediğimiz kader darbe geldi.
Bu nedenle ekonomi planı yaparken böyle ihtimallerindegöz ardı edilmemeli.
Geçmişe bakarak geleceğe plan yapılmalı, geçmişte olanlar bize geleceğe ışık
Peki geçmişte neler oldu? Bir zamanlardan neleri unutmamalıyız?
1: Bir zamanlar tüm komşu ve bölge ülkeleri ile çok iyi ve yüksek hacimli ticaret vardı ayrıca o ülkelerde istikrar vardı ancak bu dönemde bunlar hemen hemen yok denecek kader az.
2: Bir zamanlar devlet bir yol, köprü, fabrika….Yaptığında 30-40 yıl ondan gelir sağlardı ancak son dönemde Yap İşlet Devret modelinde yol, köprü, fabrika…. Yapılıp devlet 20-30 yıl ona döviz üzerinden müşteri garantili ödeme yapıyor. Geçen bir yerde Kütahya havaalanı konusu geçti dediler yılda 1 milyon yolcu garantili havaalanı yapılmış yılda en fazla 100 bin yolcu geliyor bunun geri kalan miktarı döviz bazlı hazineden müttehit de ödeme yapılıyor. Kısaca bir yol, köprü, fabrika…. Yapılınca yıllar gelir yok ancak gideri var.
3: Turizm Covid-19 neden ile bir turlu canlanamıyor. Tam kendisini toparlayacak derken yeni covid-19varyantını önümüze koyuyorlar. Böyle hem turizm baltalanıyor hem yeni aşı maliyeti.
4: Bir zamanlar merkez bankasının döviz rezervleri çok yüksek miktardaydı ve piyasaya müdahele edebilirdi ancak şimdi bu durum yok.
Böyle daha kaç Bir Zamanlar sayabiliriz.
Sonuç: Eğer yeni ekonomik plan şimdi TL’yi döviz garantili Faiz ile güçlendirelim mayıs ve haziran ayı Turizm ile gelen döviz ekonomiyi canlandırır planı ise bunu hiç unutmayalım ya turizm gelmezse (herhangi bir sebeple) ne olur?
Bu yüzden 2022 yılına gerçeklere dayalı muhtemel riskleri çok iyi göz önünde bulundurarak istikrarlı birekonomik planı yapılmalı ayrıca hele bu dönemi bir atlatalım ile yola gidilmez. Yoksa hoş olmayan sonuçlar ile karşı karşıya gelebiliriz. Güzel günler dileği ile.
Ali Haydar
03.01.2022
