Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde; pireler berber, develer tellal iken, ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken bir Nevşehir'de bir zamanlar bir Sümerbank tekstil fabrikası varmış...

Öyle ki, Nevşehir Sümerbank İplik Fabrikası bulunduğu mahalleye adını verecek kadar kentle bütünleşen ve binlerce vatandaşın ekmek kapısı olan bu işletmenin adı halen Sümer mahallesi olarak kullanılıyor.

1968 Yılında Nevşehir'de faaliyete başlayan Sümerbank Tekstil Fabrikası 1996 yılında özelleştirilmiştir.

1968’DE FAALİYETE GEÇTİ 1996’DA ÖZELLEŞTİRİLDİ

1968 yılında üretime başlayan Sümerbank Nevşehir İplik Fabrikası zaman içerisinde bine yakın kişinin işçi olarak çalıştığı kentin en önemli işletmelerinden birisi haline geldi. İplik üretiminin ardından havlu ve bornoz üretimine de geçen işletme 1996 tarihinde, o zamanlar bir apartman dairesi fiyatına, 170 milyar liraya (eski parayla) özelleştirildi. Nevşehirlilerden oluşan çok ortaklı bir şirketin aldığı işletme sekiz yıl sonra teknolojik olarak geri kalma ve fabrikaya yatırım yapılmaması sonucu üretimi durdurdu. Lojman ve çeşitli binaları yıkılıp yerine kültür merkezi yapılırken, işletme binası ise yıllarca atıl durumda kaldı. Oysa burası Nevşehir için çok önemliydi ve anlamlıydı.

Bu fabrika, Nevşehir'in birçok ailesinin veya akrabasının çalıştığı bir yerdi.

Biraz eskileri yâd edelim mi ?

Nevşehir Sümerbank Tekstil Fabrikası:

Nevşehir’de Sümerbank tarafından yapılan fabrika binası inşaatı 1965 yılında başlamış, 34 milyon lira harcanarak 1967 yılında inşaat ve makine montajı imal edilmiş ve 1968 yılı başında hizmete açılmıştır.

1972 yılında 492 işçi ve 27 memur istihdam edilmiştir. Bazı yıllar toplam çalışan sayısı bine yaklaşmıştır. Aileleri ile birlikte toplam dört bin kişinin geçim kaynağı olmuştur. O yıllarda 30.000 nüfuslu olan Nevşehir’in dörtte birinin ekmek kapısı olmuştur.

1985 yılında 487 işçi ve 35 memurun çalıştığı fabrika 08 Şubat 1996 tarihinde özelleştirilmiştir. Önce iplik üretimi yapan fabrika daha sonra özelleşmesinin ardından dokumaya geçerek havlu ve bornoz üretmiştir.

Bilinen özelleştirme fiyatı (eski parayla 170 milyar) 170.000.TL dir. Bu fiyat bir apartman dairesi fiyatıdır. Özelleştirme ile tesisi Nevşehirlilerden oluşan çok ortaklı bir şirketin aldığı, yaklaşık sekiz yıl işlettikten sonra eskiyen makineleri yenilememe ve yeni yatırım yapılmaması sebebiyle üretimi durduğu anlaşılmaktadır. Fabrikanın lojman vb alanları yıkılmış, işletme binası ise tamamen harabe halinde kaderine terk edilmiştir.

Sümerbank iplik fabrikası...

Pamuk kamyonlarla Adana'dan gelir, Nevşehir'de işlenip iplik haline gelir ve kamyonlarla sevk edilirdi. Sümerbank'ın Türkiye'de bornoz ve havlu ipliği üreten 2 fabrikasından biriydi. Ayrıca konfeksiyon bölümü de vardı. Çok karlı ve verimliydi, yüzlerce insana iş ve ekmek sağlıyordu. 1996'da özelleştirme adı altında satıldı.

MAHALLEYE ADINI VERMİŞTİ

Nevşehir’de Sümerbank işletmesinin bulunduğu mahalleye Sümer Mahallesi adı verilmiş ve bu isim Sümerbank yok olmasına rağmen hala varlığını korumaktadır. Zarar ediyor diye bir kamu kurumunun bir fabrikanın arsa fiyatına satılması doğru olmamıştır. Sümerbank ülkemizin ilk yerli ve milli sanayi kurumudur. Eskiyen teknolojisinin yenilerek tüm fabrikalarının üretime devam etmeleri daha doğru olacaktı. Ne yazık ki artık Sümerbank şehrimizde tarih olmuş sadece ismi bir mahallede yaşamaktadır.

Nevşehir’de bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde...

Tüm masallar, "Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine..." diye bitermiş. Maalesef iyi araştırılmadan düşünülmeden yapılan hareketlerin sonu muradına eremeden, pişmanlık olabiliyor. Ama umutsuz olmamak gerek...

Mutlu yarınlarımız için başta köylerimizde ve şehirlerimizde vatandaşlarımızın üretime, üretmeye devam etmesi gerekiyor... Bunun içinde yeni üretim merkezleri, imalathaneler, fabrikalar gerekiyor... Bu manada şehrine ülkesine yatırım yapan tüm iş insanlarımıza teşekkür ediyoruz.

Nevşehir Sümerbank'ın olduğu bu yer Fabrika yapılmadan önce mezarlıktı. Mahallede çocuklar buradaki arazinin bazı boş bölümlerini temizleyerek futbol oynarlardı...

Nevşehir'de kadınların kullandığı bu yöresel kıyafete çar denilirdi... Sonra diminin üstüne atlı örtmeye başlandı. Köylerde çar örtme devam etti.

Nevşehir Sümerbank Futbol takımı (Hüseyin Uluçay arşivi) 1984 Nevşehir Gazi stadyumu toprak zemin hali

Sümerbank iplik fabrikası Müdürlüğü binasından çekildi. Karşıki binalar inşaat halinde iken (Zeynep Toprak)

Yararlanılan Kaynaklar;

-Sümerbank ; Cumhuriyetin 50.Yılında (1933/1973) Sümerbank

-Zafer Toprak ; Sümerbank,1988

-Faruk Güçlü, Yıkılan Bir Cumhuriyet Kurumu; Sümerbank, Ürün yayınları,2015

-Hüseyin Uluçay, Nevşehir Sümerbank eski çalışanı.

'Tarih ders alınmadığında tekerrür eder; bilinç, o döngüyü kıran tek anahtardır.'

Mimarlar Odası Nevşehir İl Temsilcisi Yüksek Mimar Emre Becerir; "Sahaftan yeni aldığımız bir kitap içerisinde sürpriz bir yapıya ve bilgisine ulaştım; 1967 yılında Nevşehir de kurulan 1968 de faaliyete geçen, Sümer iplik fabrikasının verisine denk geldim. O dönemin giderleri ile bugüne uyarlamasını yapay zekaya sordum. 227 milyonluk gideri olan, 510 işçilik bir tesisten bahsediyoruz. Günümüzde ise konut...."

Sümerbank Tekstil Fabrikası İnşaatı.