HACI BEKTAŞİ VELİ

Hacı Bektaş-i Veli,1209 yılında İran’a bağlı Nişabur’da doğmuştur. Annesi Hatem Hatun, babası Seyyit İbrahim Sani’dir. Her ikisi de Türk soyundandır. Bazı kaynaklarda doğumu 1242, Anadolu’ya gelişi 1270-1280 yıllan arası, ölümü ise 1337 olarak, bazı kaynaklarda ise doğumu 1209, ölümü 1271 olarak yazılmaktadır.

Hacı Bektaş'ın Amasya, Kayseri, Sivas şehirlerine gittiği daha sonra Karacahöyük'e yerleştiği de Aşıkpaşazade tarafından nakledilmektedir. Değişik kaynaklarda Hacı Bektaş'ın önce Necef, Kerbela, Bağdat’ı ziyaret ettiği; Kudüs, Halep, Gaziantep, Elbistan, Tarsus, Bozhöyük, Muğla Kalesi gibi birtakım yerleri de dolaştığı kaydedilmektedir. Hacı Bektaş Veli, Sulucakarahöyük'e geldiği zaman İdris Hoca ile karısı Kutlu Melek (Kadıncık Ana)in misafiri olmuştur.

İlk eğitim ve öğrenimini Türkistan Piri Hoca Ahmet Yesevi kültür ocağından alarak, çok sayıda bilim adamının yetiştiği Horasan’da engin bir bilgi birikimine ve geniş bir dünya görüşüne sahip olmuştur. “Hacı Bektaş Veli, Ahmed Yesevi’'nin en önemli haleflerindendir. Divan-ı Hikmet ile Makalat arasında büyük benzerlik ve paralellikler mevcuttur. Ahmed Yesevi’'nin Türkistan'da yaptığı kutsal görevi, Hacı Bektaş Veli, Anadolu ve Balkanlar'a taşımıştır. Ahmed Yesevi ve Hacı Bektaş Veli, bilim ve hoşgörüyü¸ temel alan evrensel düşünceleri ve kişinin alınteri ile gelinmesinin kutsallığını öne çıkaran yaşama biçimleri ile Türk kültürüne büyük hizmetler yapmışlardır”( Dr. Seyfullah Korkmaz E.Ü SBE Dergisi,Sy11,2001).

Hacı Bektaş Veli’nin Anadolu’ya gelişi, Anadolu Selçuklu Devleti’nin siyasi, ekonomik ve kültürel düzenin bozulduğu, yönetimde bölünmelerin ortaya çıktığı bir devreye rastlamaktadır.

Hacı Bektaş-i Veli  bugünkü Hacıbektaş ilçesine gelirken aynı zaman diliminde Mevlana’nın Konya’ya, Yunus Emre’nin Aksaray’a, Ahi Evran’ın Kırşehir’e, Hacı Bayram Veli’nin Ankara’ya gelmesi ilginçtir. Dikkate edilirse o tarihlerde  Hıristiyanlığın merkezi konumunda olan Kapadokya olarak bilinen bölgenin etrafında yer alan yerleşim bölgeleri tercih edilmiştir.

Hacı Bektaş Veli, Türk dili ve kültürünün yabancı etkilerden ve her türlü yozlaşmalardan korunması çabalarını ömrü boyunca sürdürmüştür. Ortaya koymuş olduğu birleştirici ve yükseltici öğreti her türlü bağnazlıktan uzak, çağa uyan ilkeler haline gelmiştir. Hacı Bektaş Veli ibadet ve günlük yaşamda kadını erkeğin yanına almıştır. Güzel sanatlara sevecenlikle bakmış, Dergah’ta öğretisini yaşama geçirmiştir.

Hacı Bektaş-i Velî kendisinin de bağlı olduğu "Ahilik Teşkilâtı" ile Osmanlı Devleti'nin kuruluş devrinde Anadolu'da sosyal yapının gelişmesinde önemli katkılarda bulunmuştur.

Ahilerin reisi olan ve Kırşehir’de yaşayan Ahi Evran’nın Hacı Bektaş Veli ile de dostlukları vardı. Velâyet-name-i Hacı Bektaş Velî adlı eser Hacı Bektaş-i Velî'nin sık sık Kırşehir'e ziyaretlerini ve Ahi Evran'la yaptığı sohbetlerini anlatmaktadır. Aynı şekilde Karaman ve Aksaray bölgesinde yaşadığı sanılan Yunus Emre’nin de kendisini ziyaret ettiği anlatıl-maktadır.

Hacı Bektaş-i Veli, Osmanlı Sultanları ile halk tarafından da sevildi ve hürmet gördü. Osmanlı Ordusunda yeniçeriler Bektaşîlik kurallarına göre yetiştirilirdi. Bu nedenle Yeniçerilere tarihte “Hacı Bektaş-i Velî çocukları” da denirdi. Ocağın banisi Hacı Bektaşi Velî olarak kabul edilirdi. Seferlere giderken çoğu kez yanlarında Bektaşî dede ve babaları eşlik ederlerdi. Bugün Balkanların her köşesine Bektaşiliği yeniçeriler taşımıştır. .Bu Hacı Bektaş-i Velî'nin sohbetlerini takip ederek ona inananlara "Bektaşî" adı verilmiştir.

Aşık Paşazade Tarihinde, Hacı Bek­taş'ın kardeşi Menteş'in Baba İshak ayaklanmasında şehit edildiği not edilmiştir. Türkistan'da Ahmed Yesevi ile başlayan tasavvuf hareketi, Anadolu'da Hacı Bektaş Veli ve Yunus Emre ile yaşam bulmuştur.

Döneminde insana saygının önemini devamlı vurgulayarak, insan sevgisi ve kadın erkek eşitliği konusunu irdelemiştir. Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslam dininin yayılmasında büyük katkısı olduğu bilinmektedir.   

Hacıbektaş ilçesinde bulunan ve 2012 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan Hacı Bektaş Veli Külliyesi, Türkiye'nin önemli inanç turizmi merkezlerinden biri olarak yedi asırdır Hacı Bektaş Veli'nin öğretilerini yaşatıyor. Ancak  Hacıbektaş ilçesinin gereksinimleri karşılayacak ölçüde turistik tesislere sahip olmaması ve yeterince tanıtılmaması, alt yapının yapılmamış olması sebebiyle istenilen ölçüde bir turist gelişini sağlayamadığı görülmektedir.

Her yıl Ağustos ayında Hacıbektaş ilçesinde , Hacı Bektaş-i Veli’yi anma etkinlikleri düzenlenmektedir.

Eserleri

Velayet-name-i Hacı Bektaş-ı Velî

-Makalat

-Kitâbu'l-Fevâid

-Şerh-i Besmele

-Şathiyye

-Makalat-ı Gaybiyye ve Kelimat-ı Ayniyye

Hacı Bektaş-i Veliye ait olduğu bilinen ve hala günümüzde önemini koruyan bazı veciz sözler;

-Alimlere ve kendini bilenlere, alçak gönüllülük yaraşır.

-Ariflerin içinde, murdar nesne (kötülük) eğlenmez

-Bilim, gerçeğe giden yolları aydınlatan ışıktır.

-Bir olalım, iri olalım, diri olalım.

-Cahiller ve hak tanımazlara, sükût ile karşılık veriniz.

-Çalışan insan kötülük düşünmez.

-Çalışmadan geçinenler, bizden değildir.

-Daima iyiyi, güzeli, doğruyu öğrenebilmek için okuyunuz, okutunuz.

Yararlanılan Kaynaklar;

-Wikipedia,

-TDV, İslam Ansiklopedisi

- Dr. Seyfullah Korkmaz E.Ü SBE Dergisi,Sy11,2001.