ÜRGÜPLÜ ŞAİR MUVAFFAK SAMİ ONAT
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Şair Muvaffak Sami Onat, Ayşe Sıdıka Hanım ile avukat Mustafa Lütfi Onat'ın oğlu olarak 26 Ağustos 1919 tarihinde Ürgüp ilçesinde dünyaya gelmiştir. Konya Erkek Lisesi'nden (1938), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (1941) ile Hukuk Fakültesi'nden mezun olmuştur. Bir süre Maliye Bakanlığı'nda ve İstanbul Defterdarlığı'nda çalışmıştır. Daha sonra Çalışma Bakanlığı'na geçerek; Konya ve İstanbul'da iş müfettişliği (1947-51), Gaziantep Bölge Çalışma Müdürlüğü (1951-52), Ankara'da Şube Müdürlüğü (1956-64) ve Çalışma Genel Müdürlüğü (1964-71) yapmıştır. Son olarak Danıştay üyeliğine seçilmiştir (1971). Türk Dil Kurumu üyesi olan Onat, 1985'te emekli olarak Ankara'ya yerleşmiştir. Evli ve bir çocuk babası olan Onat, 15 Şubat 1986 tarihinde İstanbul’da yaşama veda etmiştir.
Bazı yazı ve şiirlerinde "M. S. O." imzasını da kullanmıştır. 1936'dan itibaren şiir ve yazılarını Servetifünun (Uyanış), Varlık, İnkılâpçı Gençlik, Dikmen, Sanat ve Edebiyat, Şadırvan, Hisar, Hasandağı, Gerçek Yolu, Amaç, Çağdaş gibi pek çok dergi ve gazetede yayımlamıştır. Ankara'da öğrenci bulunduğu dönemde İstanbul Pastanesi'ndeki toplantıların yanı sıra Behçet Kemal Çağlar'ın Ankara'daki evinde düzenlediği edebiyat toplantılarına devam etmiş, bu toplantılarda pek çok edebiyatçı ile tanışmış, edebî zevk ve birikimini bu toplantılarda edinmiştir. 1943 yılının Şubat ayında, tek sayıyla kalan “Gerçek Yolu” adlı bir dergi çıkarmıştır. Daha sonra bu dergi yayınlanmamıştır. İlk zamanlarda, içe dönük bir tutumla, halk şiiri tarzında, mistik şiirler kaleme almış; ancak daha sonra serbest ölçüye yönelerek daha dışa dönük şiirler yazmıştır.
Yayınladığı şiir kitapları arasında yer alan “ Yaratılış, konusu itibariyle özellikle dikkat çekmektedir. Şair, bu kitabındaki şiirlerinde dünya milletlerinin yaratılış ile ilgili inançlarını bir bütün hâlinde işlemeye çalışmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde Muvaffak Sami Onat, şiirlerinde temiz bir dil örgüsü içerisinde ve kimi zaman Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın Çocuk ve Allah şiirlerinden çağrışımlar yaratan bir "duygu şairi" olarak kabul edilmiştir” (Kurdakul 1999: 467).
Şairin Tarık Buğra, Nazım Hikmet, Cevat Şakir Kabaağaçlı, ve Orhan Veli gibi dönemin ünlü yazar ve şairler ile sık sık mektuplaştığı ölümünden sonra satışa sunulan yazışmalarından anlaşılmaktadır. Orhan Veli ile de sıkı dosttur. Bakınız Zafer Gazetesi’nde yayınlanan yazısında Orhan Veli konusunda neler aktarıyor. ‘Bir de rakı şişesinde balık olsam’ı hakikaten şiir diye inanarak mı yazdığını sormuştum. ‘Hayır tabiî,’ dedi. ‘ama ne yapayım, görüyorsunuz. Yazık oldu Süleyman Efendiye’yi yazmasaydım asıl şiirlerim okunmayacak, kendimi anlatamayacaktım. Garip’i o malûm ve meşhur satır okuttu. Vazgeçemediğim’in okunması için de kitabın sonuna o deli saçmasını koymaya mecbur oldum. Baksanıza Destan Gibi okunuyor mu? “(Zafer gazetesi, 10.12.1950).
Muvaffak Sami Onat’a ait olan ve hala günümüzde de geçerliliğini koruyan söz olan “….bir semt ismidir İstanbul’da sâde Vefa” sözüdür. Muvaffak Sami, Orhan Veli’nin vefatından sonra Varlık’ta yer alan biyografisini de kaleme alan kişidir(Muvaffak Sami Onat, Orhan Veli Biyoğrafisi, Varlık Dergisi,1.1,1951).
Mavi Senfoni isimli şiiri çok güzel
“Renk alır bulut maviden,
Renk verir göğe mavi.
Mavi gecelerde yaşanır "Sefil Cümbüşler"
Müsavi.
Nasıl eğri yağarsa yağmur.
Öylesine mavi düşer yaprak denize.
Mavimsi sabırlar uzunluğunda beklenir:
Mûcize.
Bütün musukiler mavidir.
Taş sesi, toprak sesi, su sesi.
Ah! o dudaklar bile bazen,
Öpülesi.
Aşk da mavidir şiir de,
Göz mavi bakar severken.
Mavi damarlar örttükçe güzeldir sade,
Ten.
Selviler mavidir geceler boyu,
Gündüzler kadar.
Mavidir, akşamlar sessizliğinde bütün;
Dualar.”
Ürgüp’te dünyaya gelen Ürgüplü bir ailenin çocuğu olan ve Danıştay üyeliğine kadar yükselen şair Muvaffak Sami Onat’ın şiirlerinde yakın arkadaşı Orhan Veli’den ciddi etkilenmelere de rastlanmaktadır. Şairin diğer şair ve yazarlarla 1940/1950 li yıllarda yaptığı yazışmalar açık artırmalarda çok ciddi paralar ile satın alınmaktadır.
ESERLERİ
ŞİİR:
-Vazo, İstanbul, Rıza Koşkun Matbaası, 1941’de
-Yaratılış(Cosmogonie Destanı), Ankara, İdeal Matbaası, 1942’de
-Gel Gör Ki, İstanbul, Reklam B, 1948’de
-Hibiskus Çiçekleri, İstanbul, 1984’te
-Şiirler (Bütün Şiileri, F. Zeid’in desenleri ile), Ankara, Ayyıldız Matbaası, 1984’te
DİĞER ESERLERİ:
-İzahlı Yıllık Ücretli İzin Kanunu ve Talimatnamesi, (E. Onbulak ile birlikte), Ankara, Ayyıldız Matbaası, 1960’da
Yararlanılan kaynaklar;
-Yurt Ansiklopedisi (c. VIII, 1982-83),
-Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999),
-Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999),
-TBE Ansiklopedisi (c. 2, 2001),
-Veysel Gültaş / Kadı Burhaneddin’den Günümüze Hukukçu Şairler Antolojisi (2003),
-İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) ,
