SÜMERBANK NEVŞEHİR TEKSTİL FABRİKASI
Sümerbank Genel Müdürlüğü tarafından Nevşehir’de bir iplik fabrikası kurulması kararı 1957 yılında 4.000.000 TL sermayeli bir şirket kurulması yoluyla verilmiştir. 1969 yılında sermaye 50.000.000 TL ye çıkartılmış ve bu sermayenin %98.8 inin Sümerbank’a ait olmasına karar verilmiştir. Fabrika ve kompleksin 37 Milyon keşif bedeli ile yapılması planlanmıştır. Bina ve inşaat alanları 8.640.000 TL bedelle ihale edilmiştir. Fabrikanın makinaları Japonya’da getirtilmiştir. 17.600 iğden oluşan işletme yılda 3.000 ton iplik üretmesi planlanmıştır. Fabrika makineleri için toplam 11.050.000 TL dış kredi sağlanmıştır. Fabrika 1 Aralık 1967 tarihinde üretime başlamıştır. Nevşehir Pamuklu Dokuma A.Ş. isimli bir şirket kurularak işletmenin yürütülmesini üstlenmiştir.
Fabrika binanın ilk yıllardaki görünümü
Sümerbank Nevşehir İplik Fabrikası 1972 yılında iç piyasaya 31.475.000 TL, yurt dışına 49.625.000 TL değerli satış yapmıştır. Bu satış her yıl artarak devam etmiştir.
1972 yılında 492 işçi ve 27 memur istihdam edilmiştir. Bazı yıllar toplam çalışan sayısı bine yaklaşmıştır. Aileleri ile birlikte toplam dört bin kişinin geçim kaynağı olmuştur. O yıllarda 30.000 nüfuslu olan Nevşehir’in dörtte birinin ekmek kapısı olmuştur. Önce iplik üretimi yapan fabrika daha sonra dokumaya geçerek havlu ve bornoz üretmiştir.
1985 yılında 487 işçi ve 35 memurun çalıştığı fabrika 08 Şubat 1996 tarihinde özelleştiril-miştir. Bilinen özelleştirme fiyatı (eski parayla 170 milyar)170.000.TL dir. Bu fiyat bir apartman dairesi fiyatıdır. Özelleştirme ile tesisi Nevşehirlilerden oluşan çok ortaklı bir şirketin aldığı, yaklaşık sekiz yıl işlettikten sonra eskiyen makineleri yenilememe ve yeni yatırım yapılmaması sebebiyle üretimi durduğu anlaşılmaktadır. Fabrikanın lojman vb alanları yıkılmış yerine Kültür Sarayı vs yapılmış işletme binası ise tamamen harabe halinde kaderine terk edilmiştir.
Nevşehir’den ABD’ye yapılan ihracatı gösteren bir gazete haberi
Bilindiği üzere özelleştirmenin temel amacı zarar eden kamu kurumlarının satılması esasına dayanır. Bu kurumları satın alan ticari kişi ya da kuruluşların kamudan aldıkları bu kurumları daha verimli hale getirerek kar sağlamayı amaç edinmeleri esastır. Buna rağmen Nevşehir Pamuklu Dokuma Sanayi neden parayla satın alındığı halde çalıştırılmak verimli hale getirilmek yerine kaderine terk edilerek üretimden koparıldığı anlaşılması zor bir durumdur. Yeni finansal kaynaklar yaratılıp bu kurum faaliyetine devam etse idi hem ülkemiz hem de Nevşehir ekonomisi açısından çok daha yararlı olacağı kuşkusuzdur.
Nevşehir Pamuklu Dokuma Sanayinde üretilmiş ihraç edilen bir havlu
Sümerbank gerek tekstil ve gerekse ayakkabı sektöründe ciddi bir üretim yaparak halkımızı giydirdiği gibi çoğu ülkelere de ihracat yapmıştır.
Fabrikanın son hali.
Sümerbank tüm tesislerinin olduğu il ve ilçelerde sosyal yaşama da doğrudan katılmış ve kentlere canlılık getirmiştir. Nevşehir Sümerbank tesisleri de bu özelliğini korumuş gazete çıkarmış futbol takımı bile kurmuştur.
Fabrikada çalışanlar tarafından çıkartılan gazete(Fotoğraf Hüseyin Uluçay arşivi)
Sümerbank’ın mevcut 12.122 m2 büyüklüğündeki arazisi de özelleştirme idaresi tarafından 14 Şubat 2017 tarihinde 600.000 TL bedelle ihaleye çıkartılmıştır. Ancak alıcı olmadığı bilin-mektedir.
Fabrikanın futbol takımı(Fotoğraf ; Hüseyin Uluçay arşivi)
Nevşehir’de Sümerbank işletmesinin bulunduğu mahalleye Sümer Mahallesi adı verilmiş ve bu isim Sümerbank yok olmasına rağmen hala varlığını korumaktadır.
Zarar ediyor diye(kaldı ki Sümerbank zarar eden bir kuruluş değildi) bir kamu kurumunun bir fabrikanın arsa fiyatına satılması doğru olmamıştır. Sümerbank ülkemizin ilk yerli ve milli sanayi kurumudur. Eskiyen teknolojisinin yenilerek tüm fabrikalarının üretime devam etmeleri daha doğru olacaktı. Ne yazık ki artık Sümerbank tarih olmuştur.
Yararlanılan Kaynaklar;
-Sümerbank ; Cumhuriyetin 50.Yılında (1933/1973) Sümerbank
-Zafer Toprak ; Sümerbank,1988
-Faruk Güçlü, Yıkılan Bir Cumhuriyet Kurumu; Sümerbank, Ürün yayınları,2015
-Hüseyin Uluçay, Nevşehir Sümerbank eski çalışanı.
