AVANOSLU KURENA ARİF BEY
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Kurena sözcüğü Osmanlı döneminde padişah sohbetlerine katılan ,padişah arkadaşı anlamındadır. Kurena Arif Bey aynı zamanda sarayda mabeyn katibidir. “Mabeyin ya da Mabeyn-i Hümayun veya Mabeyn-i Hümayun-ı Cenab-ı Mülukane Osmanlı sarayında padişahın özel kalem müdürlüğü işlevini gören kurumdu”(Wikipedia).
Avanos tarihi açısından Kurena Arif Bey önemlidir. Çünkü 19.YY da Avanos’un gelişmesi için yoğun çaba göstermiştir. İki konu da katkısı gündeme gelmekte ve yaptığı işler ile karşımıza çıkmaktadır. Birincisi Avanos’ta 19 YY sonlarında yaptırılan taş köprüdür.
Avanos’ta bulunan tarihi taş köprü “Sultan Abdülhamit döneminde sarayda görevli Avanoslu Kurena Arif Bey´in katkılarıyla 1898 yılında yapımına başlanmış, 1900 yılında hizmete açılmıştır. O günün parasıyla 3.700 lira harcanarak yapılmış köprü, iki tarafındaki başlıklarıyla beraber, toplam 11 ayak üstüne oturtulmuştur. Ayakların yapımında kullanılan taşlar, Avanos yakınlarındaki Çeç ve Karadağ bölgesinden manda kağnılarıyla getirilip yerleştirilmişlerdir. Taşların hiçbir aşınmaya uğramaksızın, hala ayakta kalması, bugün bile dikkat çeken bir durumdur. Köprünün ayaklarının, halk arasında sarı-kara ustalar olarak bilinen Türk ustalarca yapıldığı söylenmektedir. Hatta, aynı ustaların 1895 yılında Avanos´un çarşı içindeki eski hükümet konağını da yaptıkları ileri sürülmektedir. Köprünün üstü, yapıldığında önce tahtayla kaplanmış ve 20 yıl boyunca geçiş ücrete tabi kılınmış, fakat tahtalar zamanla yıpranınca, o yıllarda Kırşehir Milletvekili olan Avanoslu Ali Rıza Bey´in yardımlarıyla 1924´te değiştirilmeye başlanmış, çalışma 1926´da tamamlanarak, beton haline getirilmiştir. Beton kısmın yapımı, Wolf isimli bir Macar ustanın öncülüğünde, bazı Türk ustaların da katılımıyla oluşan ekip tarafından, dönemin fiyatlarıyla 60. 000 liraya mal edilerek gerçekleştirilmiştir ”(Avanos Kaymakamlığı İnternet Sitesi.
1950 yılında Taşköprü
Uzunluğu 151 m. olan taş köprünün yaya bölümü 1995 yılında tadilat görerek genişletilmiştir.
Halk arasında sarı ustalar ve kara ustalar tarafından yapıldığı söylenegelen köprü halen ayaktadır.
Kurena Arif bey ikinci olarak Avanos’un tekrar ilçe yapılmasında karşımıza çıkmaktadır. 1867 de İlçe olan ve belediyesi kurulan Avanos 1877'e kadar ilçe konumu korur .Ancak Gülşehirli Karavezir Paşa döneminde 1877 de ilçe statüsü kaldırılarak bu tarihte tekrar köy haline dönüştürülür. 1887'e kadar köy olarak devam ederken, Sultan Abdülhamit'in yaverlerinden sarayda görevli Avanoslu Kurena Arif Bey'in devreye girmesiyle Avanos'a 1887'de ilçe olma hakkı tekrar verilir. Gülşehir ve Avanos arasında devam eden “Kaza Sandığı” tartışmaları da bu dönemde yaşanır.
Avanos doğumlu Ali Rıza Bey(Belenli) de Osmanlı Meclis-i Mebusan ve TBMM de II. Dönem Kırşehir milletvekili olarak görev yapmıştır. 1924 yılında tarihi taş köprünün yenilenmesini sağlamıştır.
Avanos tarihi açısından Kurena Arif Bey önemli bir şahsiyettir.
Yararlanılan Kaynaklar
-Avanos Kaymakamlığı İnternet Sitesi,
-Dr. Filiz Kılıç/Mehmet Kılıç; Avanos’a Dair Yazılar 3, Kasım 2018
-Sedat Kanat; II.Abdulhamid Döneminde Mabeyn-i Humayun’un Başlıca Fonksiyonları, Akademik Matbuat, Kasım 2017
-Mustafa Taşkın, Avanos Tarihi Taşköprü, Nevşehir-i Dilara, 10 Şubat 2020
