“CUMHURİYET SPOR ÇOK YAŞA”
İnsanlığın, milletlerin ve uygarlıkların tarihi olduğu gibi şehirlerin de bir tarihi vardır. Doğal afetler, savaşlar, bilinçsiz ya da kötü yönetimler bu tarihi oluşturan olayları ve olguları unuttursa, nesneleri yakıp yıksa da geriye mutlaka bir iz, bir söz kalır.
İnsanlık geleceği ne kadar öngörmek isterse geçmişi de o kadar çok merak eder. İnsan bilinci gelecek öngörülerini ütopya ve distopya türü eserlerle ortaya koyar. Geçmişe dönük merakını ise tarih, arkeoloji, etnografya ve antropoloji gibi bilimler yoluyla gidermeye çalışır.
Şehirlerin kimliğini hem uzak geçmişinden hem de yakın geçmişinden bugüne uzanan jeolojik, tarihi, sosyal, kültürel ve mimari süreçler ve unsurlar belirler. Bu anlamda Nevşehir de içinde barındırdığı jeolojik, tarihi, kültürel ve mimari unsurlar bakımından oldukça zengin bir şehir kimliğine sahiptir.
Ne yazık ki Nevşehir Kalesi etrafında yüzyıllar boyunca oluşmuş tarihi, kültürel ve mimari değerlerimiz, bundan 10-15 yıl önce, kötü bir mirasyedi gibi “kentsel dönüşüm” bahanesi altında yok edildi. Bu yıkım süreci o kadar hızlı ve o kadar acımasızca yürüdü ki “yıkımın mimarları” Nevşehir Kalesi etrafındaki 16 tarihi mahalleyi “gecekondu” ve “şehrin varoşları” olarak nitelendirmekten bile çekinmediler. Çünkü bu vandallığa başka türlü meşruiyet kazandıramaz ve kılıf uyduramazlardı.
Bu yıkımda en büyük zarara uğrayan mahallelerimizden birisi de hiç şüphesiz Cumhuriyet Mahallesi oldu. Cumhuriyet Mahallesi, Nevşehir Kalesi’nin güneyinde yer alan, Göre Boğazına, Karşı Dağ’a, Uyuz Pınarı’na paralel uzanan, Kahveci Dağı’nın doğu eteklerinde yer alan, akar suyu, verimli toprağı ve yemyeşil doğası ile göz kamaştıran Öz mevkiini tepeden seyreden tarihi bir mahalle idi.
Cumhuriyet Mahallesi’nde doğup büyümüş, havasını ciğerlerine çekmiş, sokaklarında oyun oynamış, uçurtma uçurmuş, top koşturmuş nesilden halen hayatta olanlar, o günleri hasretle ve gözleri dolarak anlatıyorlar. İşte o nesile bugün küçük bir sürprizim olacak;
Yazının başlığındaki “CUMHURİYET SPOR ÇOK YAŞA” tezahüratı, bugün yaşları 55, 60’ın üzerinde olan Cumhuriyet Mahalleli insanların hafızasında bir çağrışım yapıyor mu acaba? Bugün Cumhuriyet Mahallesi’nden geriye Çan Kulesi, Meryem Ana Kilisesi ve Rum Hamamı kaldı. Ama sıkı durun geriye bir şey daha kaldı; Mübadeleden sonra bu mahalleye yerleşen Türk ahalinin gençleri tarafından 1970’li yıllarda kurulan amatör “Cumhuriyet Spor Kulübü”nün Kahveci Dağı’nın yalçın kayalarına elle yazılmış “CUMHURİYET SPOR ÇOK YAŞA” tezahüratı kaldı. Şükür ki mahalleyi yıkan vandallar bu yazıyı görmemişler. Yoksa bu yazı da yok edilebilirdi.
Geçtiğimiz günlerde Nevşehir Belediye Başkanı Sayın Rasim Arı’nın gayretleri ile şehrimize kazandırılan Kahveci Dağı Konaklamalı Orman Parkı’nı gezdim. Oldukça başarılı ye yerli yerinde bir proje olmuş. Bilgisi, tecrübesi, fikri ve emeği ile katkı sunan herkese teşekkür ediyorum. Parktaki gezimin ardından yaptığım doğa yürüyüşü esnasında Kahveci Dağı’nın Cumhuriyet Mahallesi sırtındaki yalçın kayalıkları üzerinde beyaz boya ile elle yazılmış “CUMHURİYET SPOR ÇOK YAŞA” tezahüratını ve muhtemelen takımın arması olan daire içine alınmış beş köşeli yıldız simgesini görünce o kadar heyecanlandım ve duygulandım ki anlatamam…
Hemen mümkün olduğunca kayalıklara tırmanarak, yazıya iyice yaklaştım ve çeşitli açılardan fotoğraflarını çektim. Sonra da oraya oturarak yazıyı seyretmeye başladım. Koskoca tarihi Cumhuriyet Mahallesi’nden geriye neredeyse “bize ait olan” tek bu yazının kalmış olması çok acı bir duygu… Kim bilir bundan 55, 60 yıl önce, Cumhuriyet Spor Kulübünde top koşturan gençler de bu kayalıklara gelerek oturmuş, bir yandan Karşı Dağ’ı, Uyuz Pınarı’nı, Özlerin her tondan doyumsuz yeşilliğini seyrederken, bir yandan da geçen hafta oynadıkları maçın kritiğini yaparken, bir yandan da gelecek maç için taktik ve strateji belirlemişlerdir. Belki de Kahveci dağı eteklerinde koşarak doğal şartlarda antreman yapmışlardır.
İşte böyle… Bir şehrin, bir mahallenin hafızasını yıkıp yok edip silmek isteseniz de bir gün hiç ummadığınız bir yerden ansızın karşınıza çıkıverir…
Umarım “CUMHURİYET SPOR” hakkında Cumhuriyet Mahallesi’nin eski sakinleri ve Nevşehir’in yakın tarihi üzerine araştırmalar yapan uzmanlar daha çok bilgi ve belge ortaya koyarlar.
Burada Nevşehir Belediye Başkanı Sayın Rasim Arı’dan da bir istirhamım olacak; Kahveci Dağı doğu yamacındaki kayalıklarda yer alan, sözünü ettiğim “CUMHURİYET SPOR ÇOK YAŞA” yazısının ve daire içinde beş köşeli yıldızdan oluşan takım armasının koruma altına alınması ve oraya bu spor kulübü hakkında bilgi ve görseller içeren bir tabela yerleştirilmesidir. Cumhuriyet Mahallesi’ni kurtaramadık ama hiç olmazsa CUMHURİYET SPOR’un anısını yaşatalım; CUMHURİYET SPOR ÇOK YAŞA!..
Fotoğraf: Mehmet BİÇER arşivi.
Kaynak gösterilerek kullanılabilir.
10 Haziran 2025
Mehmet BİÇER
