Demokrasi ve yaya butonu
Demokrasi çoğunluğun ve/veya güçlünün tahakküm ettiği bir rejim değildir.
Demokrasi çoğunluk ve/veya güçlü karşısında toplumun diğer kesimlerinin haklarının korunduğu bir rejimidir.
Demokratik yönetimlerde devlet, toplum ve birey hak, hukuk ve adalet temelinde eşitlenir. Birisinin, diğerini baskı altına almasına, ezmesine, yok etmesine izin verilmez. Bu da hukuk devleti ilkesi ile sağlanır.
Basit bir örnekle konuyu biraz daha açalım;
Araç trafiğinin iki yönlü ve yoğun biçimde aktığı yol kenarında, karşıya geçmek isteyen tek başınıza bir yaya olduğunuzu düşünün.
Otomatik olarak yanıp sönen trafik lambası yok, yeraltı yaya geçidi veya üst yaya geçidi yok. Trafik polisi de değilsiniz. İki taraflı yüzlerce aracın hızla aktığı bu trafiği durdurup sağ salim karşıya geçmeye asla gücünüz yetmez.
Ama insanı merkeze alan, demokrasi ve sosyal hukuk devleti ilkelerine bağlı bir yönetim, bir tek yaya insanın dahi güvenle karşıya geçmesine çözüm üretir.
Bulunduğunuz noktada bir "yaya butonu" varsa, o butona bastığınızda, bir süre sonra taşıt yolundaki araçlara kırmızı ışık yanar, yüzlerce araç sadece sizin güvenle karşıya geçmeniz için durur. Size de yeşil ışık yanar ve güvenle karşıya geçersiniz.
Siz, bir yaya butonuna basmakla yüzlerce aracı durdurma gücünü kaslarınızdan değil, demokratik ve sosyal hukuk devleti ilkesinden alırsınız.
Eğer demokrasi ve sosyal hukuk devleti olmazsa, çogunluk ve/veya güçlü kesimi oluşturan yoldaki yüzlerce araç sürücüsü isterlerse size asla karşıya geçme imkanı vermezler. Ya da diz çöküp yalvarmanızı isterler. Böylece karşıya geçme hakkınız çoğunluğun ve/veya güçlünün keyfine, vicdanına, insafına bırakılmış olur. Böylesi bir durum ise insan onurunu zedeler.
Demokrasi ve sosyal hukuk devleti ise çogunluk ve/veya güçlü karşısında sizin haklarınızı da korur. Zayıf ve tek başına bir insan olsanız da sizi güç ve yetki olarak onlarla eşit düzeye yükselterek, onurlu biçimde hakkınızı kullanmanıza imkan ve fırsat verir.
İşte bu nedenle Anayasa'mızda tanımlanan demokratik, laik, sosyal hukuk devletinin kadrini ve kıymetini bilelim. Devletin bu nitelikleri zayıflar, anti demokratik yöntemlerle askıya alınır ya da ortadan kaldırılırsa keyfilik, ve anarşi hakim olur. Hiç kimsenin canı, malı ve onuru güvende olmaz.
Asla "yaya butonu" hakkımızdan ve yetkimizden vazgeçmeyelim. Aksi halde çoğunluğun ve/veya güçlünün tahakkümü altında ezilir, onurumuzu kaybederiz.
Mehmet BİÇER
12 Haziran 2025
